Drie nieuwe erfgoedelementen op de Inventaris Vlaanderen
De Vlaamse minister van Cultuur plaatst drie nieuwe erfgoedelementen op de Inventaris Vlaanderen voor het Immaterieel Erfgoed. De Mariale Ommegang in Nazareth, het handweven en het jachthoornblazen op de Fürst-Pless- en Parforcehoorn behoren nu officieel tot het immaterieel erfgoed in Vlaanderen.
De Inventaris Vlaanderen geeft een overzicht van ons niet-tastbaar erfgoed: onze kennis, gewoontes, gebruiken en praktijken die zo belangrijk zijn dat we ze moeten koesteren om aan volgende generaties te kunnen doorgeven. De minister kan 2 keer per jaar nieuwe elementen toevoegen aan die Inventaris. Hij wordt hierin geadviseerd door de expertencommissie Immaterieel Cultureel Erfgoed.
Mariale Ommegang Nazareth
In het Oost-Vlaamse Nazareth organiseert een kleine groep vrijwilligers jaarlijks de Mariale Ommegang. Die ommegang vindt altijd plaats op 8 september, het feest van de Onze-Lieve-Vrouw-Geboorte. Volgens plaatselijke legenden ontstond de ommegang omstreeks 1240. Toen zou een biddende menigte samengekomen zijn rond het beeld van Maria dat aan een boom hing.
De Mariale Ommegang start en eindigt in de dorpskerk. Tijdens de optocht gaan een 500-tal bedevaarders langs 13 met kleurige bloemen versierde kapelletjes. De gelovigen dragen het 17de-eeuwse Mariabeeld mee en leggen al zingend en al biddend een afstand van 4 kilometer af.
Ook leerlingen van de scholen in de buurt en leden van lokale verenigingen lopen mee in de processie. Na de ommegang worden bezoekers, bedevaarders en processiegangers ontvangen op een ontmoetingsmoment in de voormalige parochiezaal. Het ritueel overstijgt zo zijn religieuze karakter. De ommegang heeft namelijk ook een sociale rol. De processie brengt mensen op bijeen rond zingeving, beleving, traditie en geschiedenis.
De Mariale Ommegang is een goed voorbeeld van de wisselwerking tussen roerend, onroerend en immaterieel erfgoed. Alle vormen van erfgoed komen samen aan bod. Je hebt de eeuwenoude gebruiken, het mystieke heiligenbeeld en de historische kapellen.
Handweven
Handweven is een handwerktechniek om textiel, zoals kledij, tapijten of huishoudtextiel, te vervaardigen. De handwever bedient een manueel weefgetouw waarop twee sets draden loodrecht met elkaar worden vervlochten: de kettingdraad die over de lengte loopt en de inslagdraad die de kettingdraden kruist.
Handweven is eeuwenoud maar ook in tijden van industrialisering blijft het populair. De techniek biedt meer mogelijkheden om te experimenteren met materialen en ontwerpen dan het machinaal weven. In Vlaanderen zijn heel wat handwevers actief. Dat zijn niet enkel hobbyisten. Zowel in de kunstensector als de bedrijfswereld (stalenproductie) zijn handwevers werkzaam. Het is een oude ambacht met interessante hedendaagse toepassingen. Handweven mixt kennis, kunde en traditie met creativiteit en innovatie.
Handweven wordt overal ter wereld beoefend. Het is immaterieel erfgoed dat mensen met diverse achtergronden verbindt. In de geweven stoffen komen niet alleen vakmanschap en technieken tot uiting, maar ook tradities en symboliek van diverse culturen. Zo fungeert het handweven als een venster op een wereld van verscheidenheid.
Wie meer wil weten over handweven kan terecht in het Industriemuseum in Gent. Het museum organiseert regelmatig tentoonstellingen en evenementen om het publiek te informeren over de geschiedenis van het (hand)weven. Het museum biedt ook workshops en cursussen aan om mensen te leren hoe ze moeten weven. Daarvoor doet het beroep op gepassioneerde medewerkers en vrijwilligers.
Jachthoornblazen op Fürst-Pless- en Parforcehoorn
In 2019 plaatste de minister van Cultuur het jachthoornblazen op Franse hoorn reeds op de Inventaris Vlaanderen. Nu komt daar het jachthoornblazen op Fürst-Plesshoorn en Parforcehoorn bij.
De jachthoorn is een natuurhoorn. Dat wil zeggen dat het instrument geen ventielen heeft om verschillende noten te spelen. Op een jachthoorn kan de jachthoornspeler de grondtoon spelen en enkele boventonen. De speler doet dit door op het mondstuk te blazen en de lippenspanning te veranderen.
Jachthoorntradities zijn niet in België ontstaan, maar kennen hun oorsprong in Frankrijk en Duitsland. De Parforce- en Fürst-Plesshoorn behoren tot de Duitse jachthoorntraditie. De Parforcehoorn heeft meestal een langer gebogen ontwerp, terwijl de Fürst-Plesshoorn korter en compacter is. Beide hoorns hebben een specifieke klank en worden gebruikt in de jachtmuziek.
Jachthoornblazen was ooit een aristocratisch jachtritueel. Het gebruik is echter geëvolueerd tot een hedendaagse vrijetijdsbesteding. Het jachthoornblazen is toegankelijk voor jong en oud. De traditie verbindt een enthousiaste gemeenschap die vastbesloten is om de melodie van de jacht levend te houden.
In Vlaanderen wordt het jachthoornblazen voornamelijk beoefend in jachthoorngroepen. Er zijn zo’n tiental groepen actief die gespecialiseerd zijn in de Parforce- en Fürst-Plesshoorn. Tijdens wekelijkse repetities leren aspirant-jachthoornblazers van ervaren spelers. Niet enkel het bespelen van het instrument komt aan bod maar ook zaken zoals houding, uniform en (jacht)ethiek.