Wat doet de Informatie- en screeningsdienst?

Sven: “We onderzoeken of een lokale geloofsgemeenschap die een erkenningsvraag indient, voldoet aan de decretale criteria en verplichtingen. Heeft de lokale geloofsgemeenschap duurzaam contact met de lokale gemeenschap? Biedt ze voldoende transparantie in haar financiën en administratie? Om dat te weten te komen, vragen we bijvoorbeeld een overzicht van de bestuursleden en alle bedienaars. We bekijken ook of de lokale geloofsgemeenschap geen ondersteuning of financiering ontvangt die aanleiding kan geven tot een buitenlandse inmenging.

Na de aanvraag tot erkenning verzamelen onze inspecteurs zelf de nodige informatie. Maar we wisselen ook informatie uit met allerlei partners, zoals andere diensten van de Vlaams overheid, de staatveiligheid of de provincies. Op basis van onze bevindingen schrijven we een advies aan de Vlaamse Regering. De Vlaamse Regering beslist vervolgens over de aanvraag tot erkenning.”

Spelen jullie enkel een rol tijdens de erkenningsprocedure?

Sven: “Nee, we werken ook met en voor de 1.680 erkende lokale geloofsgemeenschappen in Vlaanderen. We informeren en ondersteunen de geloofsgemeenschappen zodat ze een volwaardig deel van de samenleving worden. Onze inspecteurs gaan effectief op het terrein in gesprek met de geloofsgemeenschappen. Dialoog, ondersteuning en samenwerking zijn belangrijke kernbegrippen van onze dienst.

Daarnaast kunnen onze inspecteurs een onderzoek starten als er aanwijzingen zijn van zwaarwichtige tekortkomingen bij een erkende geloofsgemeenschap. We adviseren vervolgens de Vlaamse Regering of de lokale geloofsgemeenschap nog voldoet aan de decretale vereisten. Op basis van ons advies kan de Vlaamse Regering het eredienstbestuur aanmanen om de tekortkomingen weg te werken of hen sanctioneren. We werken met een getrapt sanctiesysteem waardoor we op maat kunnen werken en de dialoog met de lokale geloofsgemeenschap maximaal kunnen behouden.”

Waarom was het nieuwe decreet nodig?

Nikki: “De erkenningscriteria waren te vaag en we hadden ook onvoldoende informatie om erkenningsdossiers te beoordelen. We wisten bijvoorbeeld te weinig over de bestuurlijke situatie van de lokale geloofsgemeenschappen of over veiligheids- of samenlevingsaspecten. Daarom gold er de vorige regeerperiode een tijdelijke stop op de erkenning van lokale geloofsgemeenschappen.

De nieuwe regelgeving lost die tekortkoming op. Transparantie en constructieve samenwerking staan centraal. We hebben nu nieuwe criteria om informatie over bestuurlijke, veiligheids- en samenlevingsaspecten te verzamelen. De decreetgever laste ook een wachtperiode van 4 jaar in. In die periode kunnen het betrokken lokaal bestuur en de nieuwe gemeenschap elkaar beter leren kennen. Zo kunnen de betrokken actoren ons een gefundeerd advies bezorgen over de erkenning. Ten slotte kent het decreet de bevoegdheden aan de screeningsdienst toe die nodig waren om de nieuwe opdracht uit te voeren.”

Waarom is de nieuwe screeningsdienst bij ABB terechtgekomen?

Nikki: “De opdrachten van de screeningsdienst sluiten aan bij de missie en visie van ABB. Het verbinden en versterken van burgers en besturen loopt als een rode draad door al onze taken heen. Dit zie je ook bij de screeningdienst terugkomen, die de lokale geloofsgemeenschappen wil leren kennen en er maximale samenwerking mee zoekt.

Erkende lokale eredienstbesturen zijn openbare instellingen met rechtspersoonlijkheid en die maken deel uit van het bestuurlijke landschap in Vlaanderen. Dat is natuurlijk het werkveld bij uitstek van het Agentschap Binnenlands Bestuur. We zetten ons in om het bestuurlijke landschap in Vlaanderen te optimaliseren en waken over de correcte toepassing van de wettelijke kaders. Uiteraard houden we rekening met de onafhankelijkheid van de lokale geloofsgemeenschappen en de strikte scheiding tussen kerk en staat.”

Hoe ziet 2022 er voor de screeningsdienst uit?

Sven: “We zijn nog volop bezig met visieontwikkeling en netwerking. In de zomer van 2021 startten de 1ste personeelsleden en sindsdien bouwen we stelselmatig onze werking uit. Onze inspecteurs bereiden zich voor op de 1ste erkenningsdossiers. De lokale geloofsgemeenschappen die eerder al een erkenningsaanvraag indienden, konden opnieuw een aanvraag indienen. Ze stappen in een verkorte procedure tot erkenning. Een belangrijke opdracht is de bouw van een ICT-platform. We willen onze informatie efficiënt en veilig verzamelen en uitwisselen. Er ligt dus genoeg werk op de plank!”