Céline: “Omdat de Vlaamse Regering zoekt hoe het lokale overheidsniveau nog meer autonomie, doorzettingsmacht en instrumenten kan krijgen. Ze gelooft namelijk sterk in de kracht van de lokale besturen. In de recente crisissen (covid, Oekraïne) hebben steden en gemeenten aangetoond hoe slagkrachtig en wendbaar ze zijn. Bovendien leidt decentralisatie vaak tot meer democratie, innovatie en maatwerk. Kortom, tot een slagkrachtiger bestuur. Dit past in een bestuursmodel met 2 polen: sterke lokale besturen én een kaderstellende Vlaamse overheid.”

“Maar decentralisatie is ook niet altijd een goed idee. Zo liggen er vandaag al behoorlijk wat opdrachten bij de lokale besturen terwijl de mensen en middelen beperkt zijn. Je hebt ook grote verschillen tussen de lokale besturen onderling. De bestuurskracht van sommige gemeenten is beperkt. Het blijft de opdracht van de commissie om het juiste evenwicht te vinden in de decentralisatievoorstellen.”

Céline: “De commissie bestaat uit vertegenwoordigers van de Vlaamse Regering en van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG). Het kabinet van Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers zit de vergaderingen voor. De commissie richtte 9 werkgroepen op in 2022, iedere minister zat een werkgroep voor. De werkgroepen werkten een gesloten longlist van 61 voorstellen uit tot een concreet decentralisatieprogramma met concrete decentralisatievoorstellen, inclusief voorstellen tot implementatie.”

Céline: “Onze belangrijkste opdracht was het bewaken van de uniformiteit van de aanbevelingen uit de 9 werkgroepen. Vanuit onze unieke positie tussen lokale besturen en Vlaamse overheid hielden we de samenhang tussen de horizontale thema’s in de gaten. Je ziet dat veel beleidsdomeinen bezig zijn met gelijkaardige vraagstukken over schaal, bestuurskracht, intergemeentelijke samenwerking, subsidiëring, monitoring of informatie-uitwisseling.”

“De commissie decentralisatie bood een kans om ons netwerk uit te breiden. We bouwen aan een ecosysteem van experten lokaal bestuur binnen de Vlaamse overheid. We willen dit netwerk ook na de commissie warmhouden om zo beter afgestemd Vlaams lokaal beleid mogelijk te maken. Meer kruisbestuiving over bestuursniveaus en departementen heen is nodig want de maatschappelijke uitdagingen worden almaar complexer. Die stop je niet in 1 dienst of op 1 niveau. Om resultaten te boeken moeten we veel meer samenwerken en expertise samenbrengen vanuit verschillende invalshoeken. Zoals we dat ook doen in de Taskforce Oekraïne.”

Céline: “Van de 61 decentralisatievoorstellen weerhield de commissie 53 voorstellen: 43 zoals initieel opgenomen op de longlist, 10 na een beperkte aanpassing van de scope. Die vormen een pakket aan maatregelen of bevoegdheden dat het lokale niveau op een betere en efficiëntere manier kan invullen. Het is een sterke mix van verschillende decentralisatiemaatregelen binnen alle beleidsdomeinen. De komende periode gaan de functioneel bevoegde ministers, administraties en de lokale besturen aan de slag om 53 decentralisatievoorstellen te concretiseren. Eind 2023 legt de commissie een opvolgrapport voor aan de Vlaamse Regering”

“Nee, de commissie stelt ook vast dat het lokaal bestuursniveau momenteel te weinig robuust is om ruime bevoegdheidsoverdrachten op te vangen. Ze botsen vandaag al op kritische capaciteitsgrenzen die ze enkel kunnen overbruggen met een grondige bestuurlijke herinrichting. Daarnaast merken we ook grote organisatieverschillen tussen gemeenten onderling waardoor dezelfde decentralisatie andere effecten genereert op het lokaal niveau. Een geïntegreerde visie op de inrichting van het Vlaamse bestuurlijk landschap is nodig voordat Vlaanderen vergaand kan decentraliseren naar de gemeenten. Dat houdt onder andere een geïntegreerde aanpak in voor onder meer de gemeentelijke fusies, regio’s, bestuurscapaciteit en samenwerkingsverbanden.”