De deelcollecties
Topstukken en sleutelwerken
De Vlaamse Gemeenschap heeft sinds het Topstukkendecreet van 2014 zelf een aantal topstukken en sleutelwerken verworven. Topstukken zijn cultuurgoederen die zeldzaam en onmisbaar zijn en die voor de Vlaamse Gemeenschap in Vlaanderen bewaard moeten blijven omwille van hun bijzondere archeologische, historische, cultuurhistorische, artistieke of wetenschappelijke betekenis. Het Topstukkendecreet garandeert de bescherming van het belangrijkste roerend cultureel erfgoed in Vlaanderen en zorgt ervoor dat dit erfgoed in Vlaanderen bewaard blijft. Voorbeelden van topstukken met de locatie waar de werken in bewaring werden gegeven:
- Christus aan het volk getoond, Pierrot en het gele skelet en Kinderen aan het ochtendtoilet van James Ensor (Museum voor Schone Kunsten te Gent)
- het Antifonarium Tsgrooten (Universiteitsbibliotheek Gent)
- De oude man in een kroeg van Adriaen Brouwer (Koninklijk Museum voor Schone Kunsten te Antwerpen)
- de drie panelen met taferelen uit het leven van Sint Niklaas van de Brugse Meester van de Lucialegende (Groeningemuseum te Brugge).
Sleutelwerken zijn waardevolle werken die een sleutelrol innemen binnen de collecties van de musea en erfgoedinstellingen in Vlaanderen. Voorbeelden van sleutelwerken en hun bewaarnemers zijn:
Schenkingen en legaten
Naast het aankopen werden er ook werken voor de Collectie Vlaamse Gemeenschap verworven via schenken en legaten.
In 1992 verwierf de Vlaamse Gemeenschap de schenking van de collectie Felix De Boeck en in 1997 van die Roger Raveel. Voor beide kunstenaars gold de bouw van een monografisch museum als voorwaarde voor de schenking.
De collectie Paul en Dora Janssen werd verworven door het Vlaams Gewest ter vergoeding van successierechten. Deze collectie precolumbiaanse kunst werd in 2008 in permanente bruikleen gegeven aan het Antwerpse Museum aan de Stroom.
De orgelcollectie Jef Ghysels
In 2007 werd de Vlaamse Gemeenschap eigenaar van een collectie mechanische muziekinstrumenten. Ze kocht de orgelcollectie van Jef Ghysels, een bekend verzamelaar van dans- en kermisorgels. Het geheel bestaat uit:
- 4 grote dansorgels,
- 12 kleinere orgels,
- een collectie orgelbeeldjes,
- een collectie orgelmuziekboeken,
- documentair materiaal.
De collectie Ghysels werd in 2008-2009 aan het grote publiek getoond op de tentoonstelling Continental Superstar in het Jubelparkmuseum. Sinds 2010 is de collectie opgeslagen in een geklimatiseerd depot van Katoen Natie in Kallo. De stad Antwerpen staat, in opdracht van het Departement Cultuur, Jeugd en Media, in voor het beheer ervan.
De collectie Ghysels vertelt het boeiende verhaal van de danscultuur en het kermisvertier uit het begin van de 20ste eeuw. Ze illustreert het technische vakmanschap op het gebied van orgelbouw dat in Vlaanderen – en vooral Antwerpen – aanwezig was. Tot op heden zijn diverse orgelbouwers actief in de regio Antwerpen.
In het najaar van 2013 besliste de toenmalige minister van Cultuur om in te gaan op het voorstel van de stad Antwerpen om de orgelcollectie Ghysels een permanente bestemming te geven in het Museum Vleeshuis in Antwerpen. Dat museum draagt onder de titel Klank van de Stad zorg voor een historische collectie muziekinstrumenten. De aard van de collectie Ghysels en de historische band van Antwerpen met mechanische orgels sluiten daar naadloos bij aan.