Vlaanderen bezit een prachtige collectie aan roerend cultureel erfgoed dat bewaard moet blijven omwille van zijn bijzondere archeologische, historische, cultuurhistorische, artistieke of wetenschappelijke betekenis. Met het Topstukkendecreet wil de Vlaamse overheid deze unieke cultuurgoederen beschermen en borgen en ervoor zorgen dat zeldzame en onmisbare voorwerpen en verzamelingen in Vlaanderen niet verloren gaan.

Op basis van het decreet wordt een Topstukkenlijst samengesteld. Die bevat alle erkende en voor Vlaanderen zeldzame en onmisbare voorwerpen en verzamelingen.

Wil je weten welke cultuurgoederen al beschermd zijn als Vlaams topstuk? Neem dan een kijkje in de Topstukkendatabank. 

Een bescherming als topstuk geldt zowel voor individuele voorwerpen als voor verzamelingen (hoofdafdelingen in de Topstukkenlijst).

Een voorwerp of verzameling wordt ingedeeld in een van de volgende categorieën (afdelingen in de Topstukkenlijst)

• archeologisch erfgoed
• historisch erfgoed
• cultuurhistorisch erfgoed
• artistiek erfgoed
• wetenschappelijk erfgoed.

Enkel de 'zwaargewichten' die beantwoorden aan de strenge selectiecriteria 'zeldzaam en onmisbaar' worden op de Topstukkenlijst van het roerend cultureel erfgoed geplaatst. 

• Zeldzaam betekent dat er zich uiterst weinig andere gelijke of gelijksoortige voorwerpen of verzamelingen in dezelfde staat in Vlaanderen bevinden. 
• Onmisbaar betekent dat het voorwerp of de verzamelingen minstens één van de volgende vier eigenschappen bezit: een bijzondere waarde voor het collectieve geheugen, een schakelfunctie, een ijkwaarde of een bijzondere artistieke waarde.
  • Bijzondere waarde voor het collectieve geheugen houdt in dat het voorwerp of de verzameling een duidelijke herinnering is aan onder meer personen, instellingen, gebeurtenissen of tradities die belangrijk zijn voor de cultuur, de geschiedenis of de wetenschapsbeoefening in Vlaanderen.
  • Schakelfunctie betekent dat het voorwerp of de verzameling een relevante schakel vormt in een ontwikkeling die belangrijk is voor de evolutie van de kunst, de cultuurgeschiedenis, de archeologie, de geschiedenis of de wetenschapsbeoefening.
  • IJkwaarde houdt in dat het voorwerp of de verzameling een belangrijke bijdrage vormt in het onderzoek of de kennis van andere belangrijke voorwerpen in de kunst, de cultuur, de archeologie, de geschiedenis of de wetenschap.
  • Bijzondere artistieke waarde duidt op het artistieke belang van het voorwerp of de verzameling in vergelijking met de gekende kunstproductie.

Voor deze unieke beschermde cultuurgoederen gelden enkele speciale maatregelen:

• Wil je als eigenaar, bezitter of houder van een beschermd voorwerp of beschermde verzameling een fysische ingreep laten uitvoeren op het topstuk? Dan moet je vooraf een toelating vragen. Eens je die toelating hebt, kun je ook een restauratiesubsidie aanvragen.
   
• Ben je eigenaar, bezitter of houder van een topstuk of van een cultuurgoed dat onder de criteria ‘zeldzaam en onmisbaar’ valt en wil je het tijdelijk of definitief buiten Vlaanderen brengen, dan heb je een vergunning nodig:
  • vergunning tijdelijk buiten Vlaanderen brengen
  • vergunning definitief buiten Vlaanderen brengen