Onderzoek en publicaties Cultureel Erfgoed

Op deze pagina vind je de meest recente onderzoeksprojecten rond cultureel erfgoed. Oudere publicaties kun je opzoeken in de publicatiedatabank van de Vlaamse overheid. 

Wil je meer weten over ander cultuuronderzoek? Neem dan ook een kijkje in de rubriek 'Onderzoek en publicaties'.

Inhoud

Veldanalyse van de dienstverlening rond kunstenerfgoed (2023)

Het Vlaamse cultuurbeleid moedigt de archiefzorg in de kunstensector aan. Nu de eerste generatie hedendaagse kunstenaars (vanaf 1945) hun oeuvre afsluit, moeten de vele bijzondere nalatenschappen worden veiliggesteld. Maar daar bestaan nog veel uitdagingen rond: zowel voor de omgang met als voor de borging van archieven, collecties of praktijken.

Momenteel krijgen een aantal cultureel-erfgoedorganisaties die zich bezighouden met kunstenerfgoed (onder andere CKV, CEMPER en VAi) structurele steun van Vlaanderen. Die organisaties richten zich tot specifieke disciplines binnen de kunsten en ontwikkelden een dienstverlening volgens eigen accenten. Op dit ogenblik komt die dienstverlening nog niet volledig tegemoet aan de vele noden van de kunstensector rond erfgoed. De kunstenaars en kunstorganisaties vinden ook nog niet altijd de weg naar de juiste hulp.  

Daarom laten we in samenwerking met de relevante actoren een onderzoek uitvoeren om de bestaande dienstverlening te analyseren. 

Die veldanalyse:  

  • brengt het bestaande aanbod helder in kaart;
  • benoemt de tekortkomingen en de overlappen;
  • formuleert beleidsadvies om de dienstverlening te verfijnen. 

Het onderzoek van de KULeuven start in december 2022 en wordt opgeleverd in juni 2023. We zullen het onderzoeksrapport na afloop delen met de cultuursector. 

Samenwerking tussen privéverzamelaars en publieke cultureel-erfgoedorganisaties

Er komt heel wat kijken bij het professionele beheer van cultureel erfgoed in privébezit dat ook publiek toegankelijk is. Samenwerkingen tussen private verzamelaars en cultureel-erfgoedorganisaties kunnen hier mooie resultaten opleveren, met voordelen voor beide partners. Toch zijn de mogelijkheden van zo’n samenwerking voor beide partijen nog te onbekend of te vaag.

In opdracht van het Departement Cultuur, Jeugd en Media voerde de Universiteit Antwerpen daarom onderzoek naar de samenwerking tussen particuliere verzamelaars of private instellingen en (semi)publieke cultureel-erfgoedorganisaties. Onderzoekers prof. dr. Annick Schramme en Laura D’hoore namen de bestaande samenwerkingsvormen onder de loep en wijzen in hun eindrapport op de voor- en nadelen, de kansen en valkuilen. Het rapport bevat ook beleidsaanbevelingen en handvaten voor het opstellen van een ethisch kader.

Onderzoeksrapport en samenvatting

Lees de samenvatting van het eindrapport (met focus op de 4 voorwaarden en een aanzet voor een ethische leidraad)

Download het volledige eindrapport  

Publieksarcheologie in Vlaanderen. Een landschapstekening met aanbevelingen (2020)

Onderzoeksrapport

Dit rapport is het resultaat van het onderzoeksproject ‘Werken aan een publieksvriendelijke ontsluiting van archeologische kennis en collecties’ dat gezamenlijk werd uitgeschreven door het agentschap Onroerend Erfgoed en het Departement Cultuur, Jeugd en Media. Het onderzoek werd uitgevoerd door een consortium van drie onderzoeksgroepen van de Universiteit Gent: het Instituut voor Publieksgeschiedenis, het Ghent Centre for Digital Humanities en de Onderzoeksgroep Historische Archeologie.

Het onderzoeksproject kwam er na de vaststelling dat archeologisch onderzoek in Vlaanderen regelmatig in het nieuws komt maar dat het dan vaak communicatie betreft die past binnen het maatschappelijk debat rond archeologische erfgoedzorg (kostprijs, ingreep op het ruimtegebruik...). Wat moeilijker het publiek bereikt, is de kenniswinst die door archeologisch onderzoek wordt geboekt, maar die - indien goed overgebracht - een maatschappelijke meerwaarde betekent.

Het rapport geeft een beeld van hoe archeologie vandaag in Vlaanderen wordt ontsloten voor het publiek en laat zien hoe de vondsten en de daaraan verbonden verhalen en nieuwe kennis over het verleden op een kwaliteitsvolle, publieksvriendelijke en toegankelijke manier breder ontsloten kunnen worden. Met een blik op het buitenland en geënt op de specifieke archeologische, museale en erfgoedcontext in Vlaanderen worden vanuit goede praktijkvoorbeelden aanbevelingen geformuleerd.

Lees een korte samenvatting van de aanbevelingen uit het onderzoeksrapport                                                         
Lees het onderzoeksrapport                                                                                                                                        
 
Inspiratiegids

Op basis van de resultaten van het onderzoek ontwikkelden het agentschap Onroerend Erfgoed en het Departement Cultuur, Jeugd en Media het online Inspiratiemagazine Publieksarcheologie vol goede praktijkvoorbeelden, interessante do's and dont's en handige tips and tricks. De inspiratiegids helpt overheden, uitvoerders en beheerders om sensibilisering en ontsluiting mee te nemen van bij de planning van een archeologisch onderzoek tot aan het einde van het traject.

Ontdek de inspiratiegids                                                                                                                                                 

Publiek gekaderd. Resultaten van een publieksonderzoek in 12 Vlaamse musea (2018)

In 2018 coördineerde het Kenniscentrum Cultuur- en Mediaparticipatie in opdracht van het Departement Cultuur, Jeugd en Media een publieksbevraging in twaalf Vlaamse musea. Er werd ingezoomd op drie elementen: het profiel van museumbezoekers, hun verwachtingen en motieven en hun tevredenheid. In het najaar van 2020 werden hier twee info- en vraagmomenten rond georganiseerd.

Lees het onderzoeksrapport

 

Meer info