Stemrecht en stemplicht bij verkiezingen
Wie stemgerechtigd is in België, moet ook deelnemen aan de verkiezingen.
Met deelname aan de verkiezingen wordt bedoeld:
- zich begeven naar het stemlokaal
- het stemhokje binnentreden
- een stem uitbrengen (dat kan ook een blanco stem zijn)
- het stemhokje verlaten
- en het stembiljet in de stembus stoppen (bij digitale stemming met stemcomputers komt er ook het scannen van het stembiljet bij).
Als u niet in staat bent om alleen het stemhokje te betreden of om zelf uw stem uit te brengen, mag u zich met toestemming van de voorzitter van het stembureau door iemand laten begeleiden of bijstaan. De voorzitter zal dat vermelden in het proces-verbaal.
Als u weigert het stemhokje binnen te gaan, wordt u in het proces-verbaal genoteerd als 'afwezige kiezer'.
Op Verkiezingen.fgov.be leest u hoe u geldig kunt stemmen(opent in nieuw venster). U vindt er ook informatie over digitaal stemmen(opent in nieuw venster).
Stemplicht
In België zijn alle Belgen vanaf de leeftijd van 18 jaar verplicht om deel te nemen aan de stemming, ook als ze niet in staat zijn om naar het stemlokaal te gaan.
In aanloop naar de verkiezingen stuurt de gemeente u een oproepingsbrief, ten laatste 15 dagen voor de start van de verkiezingen. Op die brief staat o.a. vermeld:
- in welke gemeente en in welk stemlokaal u moet gaan stemmen
- de openingsuren van het stemlokaal
- en wat u naast de brief moet meebrengen (bv. identiteitskaart).
Voor de federale, regionale en Europese verkiezingen van zondag 26 mei 2019 moet u gaan stemmen in de gemeente waar u ten laatste op vrijdag 1 maart 2019 bent gedomicilieerd (ook al bent u daarna naar een andere gemeente verhuisd).
Op voorwaarde dat u een geldige reden hebt om zelf niet aan de verkiezingen deel te nemen, kunt u een volmacht aan een andere kiezer geven. Ook als u zich op de dag van de verkiezingen in het buitenland bevindt kunt u een volmacht geven.
Als u als Belg in het buitenland woont, geldt de stemplicht niet automatisch. U moet eerst een aanvraag indienen tot deelname aan de federale en de Europese verkiezingen(opent in nieuw venster) (als u geen domicilie in België hebt, kunt u sowieso niet deelnemen aan de lokale, provinciale en regionale verkiezingen).
Stemrecht
Als Belg bent u stemgerechtigd als u aan de volgende voorwaarden voldoet:
- U moet minstens 18 jaar zijn, ten laatste op de dag van de verkiezingen (leeftijdsvoorwaarde).
- U mag niet geschorst of uitgesloten zijn van het kiesrecht.
- U moet ingeschreven zijn in het bevolkingsregister van uw gemeente, ten laatste op de dag dat de kiezerslijst wordt afgesloten (inschrijvingsvoorwaarde).
Stemrecht voor niet-Belgen
Als buitenlander in België kunt u onder bepaalde voorwaarden als kiezer deelnemen aan bepaalde verkiezingen:
- de gemeenteraadsverkiezingen (en stadsdistrictraadsverkiezingen in stad Antwerpen)
- de Europese verkiezingen (als u de nationaliteit hebt van één van de landen van de Europese Unie):
- ofwel stemt u in uw land van herkomst
- ofwel schrijft u zich in op de kiezerslijst van uw gemeente (u mag dan enkel stemmen op de Belgische lijsten).
Niet-Belgen (binnen of buiten de Europese unie) mogen dus niet deelnemen aan:
- de federale verkiezingen
- de regionale verkiezingen
- de verkiezingen voor de provincieraad
- en de rechtstreekse OCMW-raadsverkiezingen in Voeren en in de zes faciliteitengemeenten rond Brussel.
Als EU-onderdaan(opent in nieuw venster) of niet-Belg van buiten de Europese Unie(opent in nieuw venster) hebt u de keuze al dan niet een aanvraag in te dienen om te mogen stemmen. Zodra u echter dat stemrecht hebt verkregen, bent u ook verplicht te gaan stemmen.
Wilt u als buitenlander deelnemen aan bepaalde verkiezingen, dan moet u aan de volgende voorwaarden voldoen:
- U moet minstens 18 jaar zijn, ten laatste op de dag van de verkiezingen.
- U mag niet geschorst of uitgesloten zijn van het kiesrecht.
- U moet ingeschreven zijn:
- in het bevolkingsregister of vreemdelingenregister van een Belgische gemeente (uw hoofdverblijfplaats)
- en op de kiezerslijst.
Inwoners van buiten de EU moeten op het ogenblik van de indiening van de aanvraag 5 jaar ononderbroken hun wettelijke hoofdverblijfplaats in België hebben.
Hoe moet ik mij inschrijven als buitenlandse kiezer?
Om u in te schrijven op de kiezerslijst moet u een aanvraagformulier invullen en tijdig indienen. Dat formulier kunt u gratis verkrijgen bij uw gemeentebestuur of downloaden op de verkiezingssite.
- Voor de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2018 moest u ten laatste op 31 juli 2018 uw aanvraag indienen voor inschrijving op de kiezerslijst.
- Voor de Europese verkiezingen van 26 mei 2019 moest u ten laatste op donderdag 28 februari 2019 ingeschreven zijn op de kiezerslijst.
De inschrijving blijft geldig voor de volgende verkiezingen, op voorwaarde dat u aan de kiesvoorwaarden blijft voldoen. Wenst u niet langer deel te nemen aan de verkiezingen, dan moet u schriftelijk afstand doen van uw hoedanigheid als kiezer.
Meer informatie
Meer informatie over stemrecht en stemplicht, volmachten en geldig stemmen vindt u op:
- de website verkiezingen.fgov.be:
- de website 2018.Vlaanderenkiest.be:
- informatie over de lokale en provinciale verkiezingen(opent in nieuw venster)
- deelname van niet-Belgen aan de gemeenteraadsverkiezingen (EU-onderdanen(opent in nieuw venster) en niet-Belgen van buiten de EU(opent in nieuw venster)).