Woordenboeken

algemene woordenboeken
afkortingenwoordenboeken
beeldwoordenboeken
dialectwoordenboeken
etymologische woordenboeken
neologismenwoordenboeken
rijmwoordenboeken
sms en ICT
synoniemen- en betekeniswoordenboeken
uitspraakwoordenboeken
woordgebruik
voorzetsel- en combinatiewoordenboeken
andere woordenboeken

algemene woordenboeken

De eigentijdse, algemene woordenschat wordt in al haar verscheidenheid beschreven in verklarende woordenboeken. In het ene woordenboek gebeurt dat wat uitvoeriger en gedetailleerder dan in het andere, bijvoorbeeld door naast de definities van de trefwoorden ook informatie op te nemen over de uitspraak, de etymologie en de grammaticale klasse.

	Algemeen Nederlands Woordenboek (ANW): http://anw.inl.nl Het Algemeen Nederlands Woordenboek is een nieuw elektronisch woordenboek van het eigentijdse Nederlands in Nederland en Vlaanderen. Het bestrijkt de periode 1970-2018 en beperkt zich tot het algemene Nederlands, met de nadruk op de geschreven taal. In 2018 moet het woordenboek voltooid zijn. Er is nu al een demoversie beschikbaar voor een beperkte set van woorden. Het ANW wordt samengesteld door het Instituut voor de Nederlandse Taal (IvdNT).
	Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal (2015, 15e druk, met één jaarabonnement) T. den Boon & R. Hendrickx Utrecht: Van Dale ISBN 978 94 6077 222 1 Ook online beschikbaar via een jaarabonnement (https://webwinkel.vandale.nl/productreeks/dikke-van-dale) en een app (http://www.vandale.be/dikke-van-dale-apphappen).
	Van Dale Groot Woordenboek hedendaags Nederlands (2008, 4e druk) Utrecht: Van Dale ISBN 978 90 6648 161 9 Ook online beschikbaar via een jaarabonnement (https://webwinkel.vandale.nl/van-dale-online-hedendaags-nederlands).
	Prisma handwoordenboek Nederlands (2014, 5e druk) W. Martin & W. Smedts Houten: Het Spectrum ISBN 978 90 00 33471 1
	De grote Prisma Nederlands (2011) A. Abeling Utrecht: Het Spectrum ISBN 978 90 491 0741 3
	Prisma woordenboek Nederlands (2018) M.H. Hofman & redactie Prisma Houten: Unieboek \| Het Spectrum ISBN 978 90 00 35852 6 Belgische editie: Prisma woordenboek Nederlands (2018) M.H. Hofman & redactie Prisma Houten: Unieboek \| Het Spectrum ISBN 978 90 00 35853 3
	Van Dale Pocketwoordenboek Nederlands (2018, 5e editie) T. de Boer Utrecht: Van Dale ISBN 978 94 6077 422 5

afkortingenwoordenboeken

	Afkortingenlijst Vlaamse overheid: https://www.vlaanderen.be/taaladvies/afkortingenlijst-vlaamse-overheid Een overzicht van de afkortingen en letterwoorden die bij de Vlaamse overheid gangbaar zijn en in de ruimere context van de Vlaamse overheid voorkomen.
	Internationale afkortingen (2007) S. Schroevers Alphen aan den Rijn: Kluwer ISBN 978 90 13 05017 2
	Afkortingen en acroniemen (2005) P. Berckx Mortsel: Intersentia ISBN 978 90 5095 409 9
	Van Dale Afkortingen (2003) T. de Boer & M. de Smit Utrecht: Van Dale Lexicografie ISBN 978 90 6648 991 2

beeldwoordenboeken

In tegenstelling tot de verklarende woordenboeken, die definities in woorden geven, definieert een beeldwoordenboek woorden aan de hand van afbeeldingen.

Beeldwoordenboeken zijn gericht op terminologie. De informatie is zowel geordend in een alfabetisch register als in thema's zoals Dierenrijk, Communicatie, Nijverheid en industrie, Gezelschapsspelen. In de inhoudsopgave zijn alle thema's, titels en ondertitels opgenomen. Als u bijvoorbeeld bezig bent met een tekst over schepen en de juiste naam voor een bepaald soort zeil zoekt, kijkt u onder het thema Maritiem transport of in het register onder het trefwoord zeil. Op die manier vindt u illustraties van de verschillende soorten zeilen, vergezeld van de juiste naam.

Van Dale Groot beeldwoordenboek Nederlands, English, Français, Deutsch, Español (2016, 4e druk)
J.-C. Corbeil & A. Archambault
Utrecht: Van Dale
ISBN 978 94 6077 306 8

dialectwoordenboeken

	Limburgs etymologisch woordenboek. De herkomst van de woorden uit beide Limburgen (2011) F. Debrabandere Leuven: Davidsfonds ISBN 978 90 5826 808 2
	Brabants etymologisch woordenboek. De herkomst van de woordenschat van Antwerpen, Brussel, Noord-Brabant en Vlaams-Brabant (2010) F. Debrabandere Leuven: Davidsfonds ISBN 978 90 5826 753 5
	Brussels Lexicon (2009) S. de Vriendt & M. de Schrijver Brussel: Academie van het Brussels ISBN 978 90 814121 0 0
	Zeeuws etymologisch woordenboek. De herkomst van Zeeuwse woorden (2007) F. Debrabandere Amsterdam: Atlas ISBN 978 90 450 0080 0
	Oost-Vlaams en Zeeuws-Vlaams etymologisch woordenboek. De herkomst van de Oost- en Zeeuws-Vlaamse woorden (2005) F. Debrabandere Amsterdam: L.J. Veen ISBN 978 90 204 0364 0
	West-Vlaams etymologisch woordenboek. De herkomst van West-Vlaamse woorden (2002, 2e druk) F. Debrabandere Amsterdam: L.J. Veen ISBN 978 90 204 0726 6

etymologische woordenboeken

Achter elk woord schuilt een ontstaansgeschiedenis. Die is niet altijd even duidelijk. Zo heeft het toch heel Nederlands klinkende zolder zich door de eeuwen heen ontwikkeld uit het Latijnse woord solarium. De wetenschap die de herkomst en geschiedenis van woorden bestudeert, wordt etymologie genoemd. In een etymologisch woordenboek wordt de ontwikkeling van woorden stapsgewijs in kaart gebracht. Het begint bij de oudste geschreven bronnen in de taal van oorsprong, beschrijft alle tussenstadia en eindigt bij de moderne vorm. Vaak geven ze de oudste vindplaats in het Nederlands.

Etymologische woordenboeken voor dialecten vindt u hierboven in de rubriek dialectwoordenboeken.

Etymologisch woordenboek van het Nederlands (EWN)
Het EWN is het belangrijkste woordenboek voor de etymologie van de algemene woordenschat van het moderne Nederlands. Het omvat vier boekdelen en is ook online beschikbaar.

Etymologisch woordenboek van het Nederlands: A-E (2003)
M. Philippa, F. Debrabandere & A. Quak (Red.)
Amsterdam: Amsterdam University Press
ISBN 978 90 5356 653 4

Etymologisch woordenboek van het Nederlands: F-Ka (2005)
M. Philippa, F. Debrabandere & A. Quak (Red.)
Amsterdam: Amsterdam University Press
ISBN 978 90 5356 746 3

Etymologisch woordenboek van het Nederlands: Ke-R (2007)
M. Philippa e.a. (Red.)
Amsterdam: Amsterdam University Press
ISBN 978 90 5356 747 0

Etymologisch woordenboek van het Nederlands: S-Z (2009)
M. Philippa e.a. (Red.)
Amsterdam: Amsterdam University Press
ISBN 978 90 5356 748 7

Online via een jaarabonnement: www.etymologie.nl/. Kan gratis worden geraadpleegd via www.etymologiebank.nl/.

Etymologisch woordenboek. Onze woorden, hun oorsprong en ontwikkeling (2011, 28e druk)
J. de Vries & F. de Tollenaere
Houten: Het Spectrum
ISBN 978 90 491 0613 3

neologismenwoordenboeken

De term neologisme wordt gebruikt voor elke vernieuwing in de woordenschat van een levende taal: nieuwgevormde woorden, nieuwe zegswijzen, nieuwe woorden voor nieuwe zaken, nieuwe betekenissen bij bestaande woorden. Neologismen zijn wat hun klankvorm betreft zelden helemaal nieuw. Meestal worden ze gevormd door samenstelling of afleiding van al bestaande woorden, of ze waaien over uit een andere taal.

	Neoterm: www.nlterm.org/neoterm/index.htm Website met neologismenlijst, ook specifieke lijst met Nederlandse neologismen voor Engelse woorden. Onderdeel van de website van de Vereniging voor Nederlandstalige Terminologie (NL-TERM).
	Woord van de dag: https://www.taalbank.nl/category/woordvandedag/ Nieuwe woorden of betekenissen, gesignaleerd door Ton den Boon, hoofdredacteur van de Grote Van Dale.
	Woord van de week: https://www.vlaanderen.be/taaladvies/woorden-van-de-week Sinds 2002 signaleert de Taaltelefoon in zijn Taallink elke week een nieuw woord of een nieuwe betekenis, dikwijls gelieerd aan de actualiteit. Een mooie verzameling.
	Van Dale Modern nieuwewoordenboek. Van aasgierkapitalist tot zwemboerka en 1248 andere nieuwe woorden (2010) T. den Boon Utrecht: Van Dale ISBN 978 90 6648 874 8
	Van asotaks tot zedenpleger. Tien jaar nieuwe woorden (2009) E. Sanders Rotterdam: NRC Handelsblad ISBN 978 90 79985 05 0

rijmwoordenboeken

Rijmwoordenboeken groeperen rijmwoorden in klankalfabetische volgorde. Ze gaan dus uit van de eindklanken van woorden, niet van de spelling zoals inverte woordenboeken. In een rijmwoordenboek vindt u woorden als astronaut, bout en goud in hetzelfde groepje terug omdat hun eindklanken rijmen.

	Rijmwoordenboek: www.rijmwoordenboek.net
	Nederlands Rijmwoordenboek (2012, 10e, geactualiseerde druk) J. Bakker Amsterdam: Nijgh & Van Ditmar ISBN 978 90 388 9618 2
	Prisma Rijmwoordenboek (2011, 24e druk) A.M.C. Ballot-Schim van der Loeff Utrecht: Het Spectrum ISBN 978 90 491 0743 7

sms en ICT

	Internetwoordenboek: www.internetwoordenboek.nl Meer dan 5000 begrippen op het gebied van internettaal, internetafkortingen, sms-taal en chattaal. U vindt er ook een lijst met emoticons.
	Sms-woordenboek: www.smstaal.nl Woordenboek voor sms- en msn-taal. U vindt er niet alleen de betekenis van een sms-afkorting, maar u kunt ook omgekeerd voor een Nederlands woord of Nederlandse zin de sms-vertaling vinden.
	Verklarend woordenboek automatisering (2011, 4e druk) H. Biemond Zoetermeer: Free Musketeers ISBN 978 90 484 1952 4
	Sms & msn (2009) W. Daniëls Utrecht: Het Spectrum ISBN 978 90 491 0052 0
	Sms-taal ZKWRDNBK (2006) L. Hilgers Hoensbroek: Educos ISBN 978 90 808765 3 8

synoniemen- en betekeniswoordenboeken

Synoniemen zijn woorden die (ongeveer) dezelfde betekenis hebben. In een synoniemenwoordenboek vindt u voor een bepaald woord een aantal gelijkbetekenende en betekenisverwante alternatieven, meestal gevolgd door een stijl- of registerlabel. Bijvoorbeeld: meisje: meid, griet (informeel), deerne (archaïsch), natel (bargoens), moppie (schertsend, informeel).

Betekeniswoordenboeken zijn verwant aan synoniemenwoordenboeken. Daarin staan de woorden niet in alfabetische volgorde, maar zijn ze volgens betekenisverwantschap in groepjes bijeengebracht. Daardoor zijn betekeniswoordenboeken erg handig als u op zoek bent naar het juiste woord: uit alle thematisch verwante woorden kunt u datgene kiezen wat het meest accuraat uitdrukt wat u bedoelt. Onder een begrip als hutsepot staat bijvoorbeeld: stamppot, labskous, macedoine, boerenkool, olla podrida, moes, couscous, ratatouille, ratjetoe, rats, jachtschotel, paella, risotto, pilau, pizza, tagliatelle, nasi, nasibal, nasigoreng.

	Met zoveel woorden. Gids voor trefzeker taalgebruik (2016) R. Schutz & L. Permentier Antwerpen: WPG Uitgevers ISBN 978 94 6298 180 5 ISBN 978 90 485 3155 4 (e-book)
	Van Dale Thesaurus. Synoniemen en betekenisverwante woorden (2010) Utrecht: Van Dale ISBN 978 90 6648 877 9
	Prisma Synoniemen (2010, 10e druk) R. Reinsma Utrecht: Spectrum ISBN 978 90 491 0598 3
	Het juiste woord. Systematische ordening, betekenisvarianten, stijlvarianten, synoniemen (2008, 6e druk) L. Brouwers & F. Claes Antwerpen: Standaard ISBN 978 90 02 220 29 6
	De snelle weg naar het juiste woord (2005, 2e editie) R. ter Borg e.a. Amsterdam: Reader's Digest ISBN 978 90 6407 712 8

uitspraakwoordenboeken

In uitspraakwoordenboeken wordt de uitspraak van Nederlandse woorden weergegeven. Het gewone alfabet schiet daarin tekort. Het Nederlands heeft ongeveer vijftig spraakklanken en de zesentwintig letters van ons alfabet kunnen die niet allemaal even accuraat weergeven. In een woord als hernemen geeft de letter e bijvoorbeeld drie verschillende klanken weer.

Om die gebrekkige weergave te verbeteren werden fonetische alfabetten ontworpen die één klank weergeven door één teken. Met behulp van accent- en lengtetekens wordt geprobeerd de uitspraak zo verfijnd mogelijk weer te geven.

Het Nederlands heeft nooit veel uitspraakwoordenboeken gehad.

	Uitspraakwoordenboek (2000) J. Heemskerk & W. Zonneveld Utrecht: Het Spectrum ISBN 978 90 274 4482 0
	ABN-uitspraakgids: www.dbnl.org/tekst/paar001abnu01_01 ABN-uitspraakgids (1987, 2e, volledig herziene druk) P.C. Paardekooper Antwerpen: Heideland-Orbis ISBN 978 90 291 3053 0

woordgebruik

	Typisch Vlaams. 4000 woorden en uitdrukkingen (2015) L. Permentier & R. Schutz Leuven: Davidsfonds ISBN 978 90 5908 651 7
	Dag in dag uit. Van woord tot woord (2008, 7e druk) W. Smedts Leuven: Acco ISBN 978 90 334 7054 7
	Correct taalgebruik (2006, 8e bijgewerkte druk) W. Smedts, W. Penninckx & P. Buyse Kortrijk-Heule: UGA ISBN 978 90 6768 808 6
	Woordwijzer. Goed taalgebruik in bedrijf en techniek. NEN 5050 (2006) Delft: Nederlands Normalisatie-instituut ISBN 978 90 5254 121 1
	Woordenboek voor correct taalgebruik (2004, 3e druk) S. Theissen & P. Debrabandere Mechelen: Wolters Plantyn ISBN 978 90 301 8318 1 ISBN 978 90 3018 328 0 (oefenboek)

voorzetsel- en combinatiewoordenboeken

Voorzetselwoordenboeken beschrijven hoe voorzetsels gebruikt worden in combinatie met andere woorden.

In een combinatiewoordenboek zijn vaste niet-idiomatische combinaties opgenomen, bijvoorbeeld van een zelfstandig naamwoord met een werkwoord, van een bijvoeglijk met een zelfstandig naamwoord, of van een werkwoord met een bijwoord. Een combinatiewoordenboek is erg handig voor anderstaligen die Nederlands leren en voor mensen die hun taalgebruik willen preciseren, nuanceren of variëren.

	Prisma Voorzetsels. Alle manieren om voorzetsels correct te gebruiken (2013, 5e druk) R. Reinsma & W.J.B. Hus Houten: Unieboek \| Het Spectrum ISBN 978 90 00 33303 5
	Combinatiewoordenboek. Nederlandse substantieven met hun vaste verba (2014, 3e, gewijzigde en uitgebreide druk) P. de Kleijn Amsterdam: Rozenberg Publishers ISBN 978 90 361 0384 8 Ook online raadpleegbaar via http://www.combinatiewoordenboek.nl/.
	Het juiste voorzetsel. Lexicon van het voorzetselgebruik in het Nederlands (1999, 5e druk) Th. Vindevogel Deurne: Wolters Plantyn ISBN 978 90 309 3339 7

andere woordenboeken

	Het grootste citatenboek ter wereld. 40.000 inspirerende uitspraken (2014, nieuwe, herziene druk) G. de Ley Tielt: Lannoo ISBN 978 94 014 1513 2
	Het nieuwe verdwijnwoordenboek (2015) T. den Boon Varik: De Weideblik ISBN 978 90 77767 59 7
	Het Woordenreservaat. Woordschatten in de Nederlandse taal (2013, nieuwelings vermeerderd en herzien) F. Collignon 's-Gravenhage: Kemper Conseil ISBN 978 90 76542 64 5
	Op-en-Top Nederlands. Woordenlijst overbodig Engels (2015) F. Bakker, P. Uljé & D. van Zijderveld Amsterdam: Stichting Nederlands, i.s.m. Brave New Books ISBN 978 94 021 3866 5
	Prisma groot woordenboek Afrikaans en Nederlands (2011) W. Martin Houten: Het Spectrum ISBN 978 90 491 0256 2
	Van Dale Modern Bargoens woordenboek. Van achenebbisj tot zwijntje en 698 andere informele woorden (2009) E. Sanders Utrecht: Van Dale ISBN 978 90 6648 886 1
	Van Dale Modern uitroepenwoordenboek. Van aanvallûh tot ziezo (2009) T. den Boon Utrecht: Van Dale Lexicografie ISBN 978 90 6648 885 4
	Van Dale Modern Eufemismenwoordenboek. Van andersbegaafd tot zwembandjes (2008) T. den Boon Utrecht: Van Dale Lexicografie ISBN 978 90 6648 067 4
	Van Dale Groot Vergelijkingenwoordenboek (2007) T. den Boon Utrecht: Van Dale Lexicografie ISBN 978 90 6648 084 1
	Groot scheldwoordenboek. Van apenkont tot zweefteef (2007) M. De Coster Antwerpen: Standaard ISBN 978 90 02 22286 3
	Koosjer Nederlands. Joodse woorden in de Nederlandse taal (2006, 2e druk) J. van de Kamp & J. van der Wijk Amsterdam: Contact ISBN 978 90 254 2179 3