Verlate en verlaten zijn allebei correcte voltooide deelwoorden, maar ze hebben een andere betekenis.

Verlaten is het voltooid deelwoord van het werkwoord verlaten in de betekenis ‘vertrekken van, achterlaten’. Een voltooid deelwoord kan gebruikt worden als bijvoeglijke bepaling bij een zelfstandig naamwoord. Het wordt dan verbogen als een gewoon bijvoeglijk naamwoord. Een bijvoeglijk naamwoord dat eindigt op -en, blijft onveranderd.

• het verlaten gebouw, zoals het houten gebouw

Verlaat is het voltooid deelwoord van het werkwoord verlaten in de betekenis ‘later komen dan verwacht of bedoeld was’.

• Ik ben verlaat omdat de vergadering is uitgelopen.
• Het bedrijf heeft de levertijd verlaat omdat ik niet op tijd betaald heb.
• Doordat de werkzaamheden vertraging hebben opgelopen, is onze verhuisdatum verlaat.
• Door de treinvertraging heeft ze zich verlaat.

Het voltooid deelwoord verlaat kan gebruikt worden als bijvoeglijke bepaling bij een zelfstandig naamwoord. Het wordt dan verbogen als een gewoon bijvoeglijk naamwoord. Verlate is de verbogen vorm van verlaat.

• de verlate reactie, met enkele -a- en enkele -t-, zoals in de late reactie