Rendement van de collectie bij de bibliotheken in Vlaanderen (gebruikscoëfficient)

Augustus 2023

Definitie

Bibliotheekcollecties kunnen zowel uit op papier gedrukte als uit audiovisuele materialen bestaan

De gebruikscoëfficiënt geeft het aantal uitleningen en verlengingen ten opzichte van het totale bezit weer. Zo komen we te weten hoe vaak een collectie-item gemiddeld wordt uitgeleend. Deze coëfficient wordt berekend zowel per type materialen (gedrukte en audiovisuele materialen), en per categorie gedrukte materialen en per type audiovisuele materialen.

De gedrukte materialen zijn ingedeeld in de volgende categorieën: 

Jeugdfictie 

Proza, poëzie, toneelwerken, essays en Kamishibai-vertelplaten voor kinderen en jongeren. Ook bloemlezingen, grootletterboeken en omnibussen voor kinderen en jongeren vallen hieronder. 

Jeugdnon-fictie 

Informatieve boeken, bladmuziek en taalcursussen voor kinderen en jongeren. Ook losbladige werken voor kinderen en jongeren vallen hieronder. 

Jeugdstrips 

Alle stripverhalen, comics, manga's en graphic novels voor kinderen en jongeren. 

Volwassenenfictie 

Proza, poëzie, toneelwerken, essays en Kamishibai-vertelplaten voor volwassenen. Ook bloemlezingen, grootletterboeken en omnibussen voor volwassenen vallen hieronder. 

Volwassenennon-fictie 

Informatieve boeken, bladmuziek en taalcursussen voor volwassenen. Ook losbladige werken voor volwassenen vallen hieronder.  

Volwassenenstrips 

Alle stripverhalen, comics, manga's en graphic novels voor volwassenen. 

Tijdschriften 

De uitleenbare objecten met een unieke barcode uit de tijdschriftencollectie. Verschillende ingebonden en zo uit te lenen tijdschriften worden als één object beschouwd. Losbladige werken worden niet als een tijdschrift beschouwd. 

Kranten 

De uitleenbare objecten met een unieke barcode uit de krantencollectie. Verschillende ingebonden en zo uit te lenen kranten of weekbladen worden als één object beschouwd. 

De audiovisuele materialen zijn ingedeeld in de volgende categorieën: 

Cd’s jeugd 

Alle cd’s voor kinderen en jongeren. Ook informatieve cd’s en luisterboeken vallen hieronder. 

Daisy’s jeugd 

Daisy staat voor Digital Accessible Information System. Daisy’s jeugd zijn gesproken boeken op cd-rom met een navigatiestructuur, speciaal voor kinderen en jongeren met een leesbeperking. Luisterboeken vallen hier niet onder.   

Dvd’s fictie jeugd 

Alle dvd’s voor kinderen en jongeren die niet informatief zijn.   

Dvd’s non-fictie jeugd 

Alle dvd’s voor kinderen en jongeren die informatief zijn. Ook muziekdvd’s vallen hieronder.   

Games jeugd 

Elektronische games voor kinderen en jongeren voor verschillende spelconsoles zoals PlayStation, Xbox, en Wii. 

Cd’s volwassenen 

Alle cd’s, met uitzondering van de cd’s uit de jeugdcollectie. Ook informatieve cd’s en luisterboeken voor volwassenen vallen hieronder. 

Daisy’s volwassenen 

Daisy staat voor Digital Accessible Information System. Daisy’s volwassenen zijn gesproken boeken op cd-rom met een navigatiestructuur, speciaal voor personen met een leesbeperking. Luisterboeken vallen hier niet onder. 

Dvd’s fictie volwassenen 

Alle dvd’s die niet informatief zijn, met uitzondering van de dvd’s uit de jeugdcollectie. 

Dvd’s non-fictie volwassenen 

Alle dvd’s die informatief zijn, met uitzondering van de dvd’s uit de jeugdcollectie. Ook muziekdvd’s vallen hieronder. 

Games volwassenen 

Elektronische games voor volwassenen voor verschillende spelconsoles zoals PlayStation, Xbox, en Wii. 

Bron

Over werkjaar 2017: BIOS3 van het Departement Cultuur, Jeugd, en Media. 

Over werkjaar 2021: API-connectie met de EBS-systemen Aleph, PBS en Wise van Cultuurconnect, Checkmarketbevraging bibliotheken van het Departement Cultuur, Jeugd, en Media. 

Leveringsperiode

De data over het aantal gedrukte en audiovisuele materialen werden door Cultuurconnect aangeleverd in februari 2021. De checkmarketbevraging bibliotheken leverde in september 2022 data op over werkjaar 2021. 

Vergelijkbaar in tijd

In de lokale vrijetijdsmonitor kunnen gegevens worden vergeleken voor de referentiejaren 2017 en 2021. 
Daarnaast zijn op de website van het Departement Cultuur, Jeugd en Media data over bibliotheken beschikbaar die van 2006 tot en met 2019 via het uitgedoofde registratiesysteem BIOS zijn opgevraagd.

Originele vraagstelling

De bibliotheken in Vlaanderen beheren hun collecties in individuele systemen die sinds 2021 met de eengemaakte bibliotheeksystemen (EBS) van Cultuurconnect corresponderen. 

In de checkmarketbevraging bibliotheken werden drie vragenreeksen gesteld binnen het thema open kast:  

• Voer aub het aantal materialen in bezit,  het aantal uitleningen en het aantal verlengingen in voor jeugd, volwassenen en tijdschriftnummers. 

• Voer aub het aantal materialen in bezit, het aantal uitleningen en het aantal verlengingen in voor de audiovisuele materialen (AVM) (type jeugd, volwassenen en anderen). 

Opmerkingen

In 2018 migreren steeds meer bibliotheeksystemen naar Wise, een eengemaakt bibliotheeksysteem (EBS) voor stabiele werkprocessen in de bibliotheken van Vlaanderen. Cultuurconnect stelt die dienst ter beschikking. De aangesloten bibliotheken zijn zelf verantwoordelijk voor de datakwaliteit door hun input in de individuele registratiesystemen.  

Niet alle Vlaamse bibliotheken zijn op het EBS aangesloten. Het Departement Cultuur, Jeugd en Media (DCJM) stuurt daarom aanvullend een eigen checkmarketbevraging uit in kader van de leenrechtvergoeding. Ook de bibliotheken die de bevraging ontvingen en invulden, zijn zelf verantwoordelijk voor de datakwaliteit. 

Tegen 2024 zullen alle bibliotheken in Vlaanderen op het EBS aangesloten zijn. Ontdek hier welke gemeenten momenteel al zijn aangesloten. Alle 38 niet-aangesloten bibliotheken vulden aanvullend de checkmarketbevraging in. 

De coronapandemie van 2020 en 2021 heeft mogelijk een invloed op de representativiteit van de data over het werkjaar 2021.