De Vlaamse Gemeenschapscommissie is een gedecentraliseerd bestuur met een rechtstreeks verkozen raad (de Nederlandstalige taalgroep van het Brussels Hoofdstedelijk Parlement) en een uitvoerend college (verkozen door de meerderheid van de Nederlandstalige taalgroep). Ze draagt mee zorg voor de uitvoering van de Vlaamse decreten in Brussel en ondersteunt Vlaamse voorzieningen op het vlak van de cultuur, het onderwijs en de welzijns- en gezondheidszorg.
De Vlaamse Gemeenschapscommissie is volgens het decreet van 5 juli 1989(opent in nieuw venster) onderworpen aan het toezicht van de Vlaamse Regering. De Vlaamse Regering kan de beslissingen van de Vlaamse Gemeenschapscommissie en van het College schorsen of vernietigen wanneer deze rechtsregels schenden of het algemeen belang schaden (algemeen administratief toezicht). Daarnaast moet de Vlaamse Regering een aantal beslissingen daadwerkelijk goedkeuren: het meerjarenplan, de aanpassing van het meerjarenplan en de jaarrekening, de gunning van bepaalde overheidsopdrachten, de aanvaarding van schenkingen en legaten en de vaststelling van de personeelsformatie en het administratief en geldelijk statuut van de VGC-personeelsleden (bijzonder administratief toezicht).
Het besluit van de Vlaamse Rege(opent in nieuw venster)ring van 4 december 2020 voert vanaf 1 januari 2022 een nieuw begrotings- en rekeningstelsel in voor de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC). Daarbij wordt uitgegaan van het stelsel van de beleids- en beheerscyclus (BBC) voor de Vlaamse lokale besturen. Dit stelsel werd bepaald in het decreet van 22 december 2017 over het lokaal bestuur en het besluit van de Vlaamse Regering van 30 maart 2018 over de BBC van de lokale en provinciale besturen.
Er wordt rekening gehouden met de bijzondere positie en het unieke karakter van de VGC en de specifieke rol van de Vlaamse overheid in Brussel.
Het nieuwe beleids- en beheersinstrumentarium omvat een aantal beleidsrapporten:
- het meerjarenplan (strategische nota, financiële nota en toelichting);
- de aanpassing van het meerjarenplan;
- de jaarrekening.
Deze beleidsdocumenten stimuleren de VGC om geïntegreerd te plannen en te werken. Daarbij staan de beleidskeuzes van de VGC centraal. Ook wordt verwacht dat zij over deze beleidskeuzes voor de komende lokale beleidscyclus overlegt met de Vlaamse Regering hoe ze invulling zal geven aan:
- het duurzaam Vlaams gemeenschapsbeleid;
- de afstemming van haar beleid met het beleid van de Vlaamse Gemeenschap in Brussel.
Volgens artikel 76 van de Bijzondere Wet van 12 januari 1989 m.b.t. de Brusselse instellingen, woont een Brussels lid van de Vlaamse Regering, aangewezen door de Vlaamse Regering, met raadgevende stem de vergaderingen bij van het College van de VGC en van het Verenigd College van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie.
De Vlaamse Gemeenschapscommissie wordt gefinancierd via dotaties van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en van de Vlaamse overheid. In 2024 bedraagt de dotatie vanuit de Vlaamse overheid 30.121.000 euro. De Vlaamse overheid kent ook jaarlijks 1.116.000 euro toe aan de VGC voor investeringen in gemeenschapsinfrastructuur. Sinds 2012 krijgt de VGC ook jaarlijks een subsidie van 705.000 euro voor de uitbouw van het netwerk van de Brede Scholen in Brussel.