Karima: “Waarom ik wilde deelnemen aan zo’n omstaanderstraining? Goh, omdat ik zelf niet goed wist hoe te reageren wanneer ik zou worden geconfronteerd met discriminatie of racisme in mijn omgeving. Reageren betekende voor mij echt over een drempel stappen. Dus was ik zoekende.”

“Tijdens de training kreeg ik veel antwoorden. Eerst en vooral was het een opluchting om te vernemen dat niet alleen ik het moeilijk vond om te reageren. Sterker nog: de meeste mensen reageren niet en daar bestaan verschillende redenen voor. Die inzichten waren voor mij een eyeopener.”

Karima: “Ook leerde ik dat er verschillende manieren zijn om te reageren. Dat kan ook achteraf, want soms moet het even bezinken voor je beseft dat een mop of bepaald gedrag grensoverschrijdend was. Je kiest dus uit verschillende mogelijkheden en die kregen we aangereikt met een handig geheugensteuntje, 5 A’s: aanspreken, afleiden, archiveren, aanwezig blijven en anderen betrekken. Vooral aanwezig blijven vind ik belangrijk: je laat duidelijk zien dat je de getroffen persoon steunt. Hoe? Je geeft die het signaal dat je hebt gezien en gehoord wat er is gebeurd. En dat je dat ook niet oké vindt. Zo weet de getroffen persoon dat die niet alleen staat. Dat is ook reageren.”

“Of ik mijn collega’s aanraad om ook zo’n training te volgen? Absoluut. Een omstaanderstraining opent je ogen. Letterlijk, want om discriminatie te zien, moet je alert zijn. Die bewustwording komt ook aan bod.”

Stijn: “Het hangt van veel factoren af of je wel of niet reageert op ongepast gedrag. De ene persoon is rad van tong en zal snel in actie komen. De andere is bang voor een snedige opmerking en houdt dus liever zijn mond. Nog een andere heeft misschien zelfs niets opgemerkt. Al die aspecten komen aan bod tijdens de omstaanderstraining.”

“Meestal duurt een omstaanderstraining een halve dag. We geven dan de belangrijkste theoretische inzichten en bespreken concrete casussen. Wat doe je bijvoorbeeld als je je leidinggevende iets hoort zeggen dat onaanvaardbaar is? En wat kun je doen in de privésfeer, als je discriminatie of racisme opmerkt tijdens een familiefeest of de wekelijkse voetbaltraining?”

“Weet dat je altijd verschillende mogelijkheden hebt om in te grijpen. Weet ook dat het belangrijk is dat jij reageert. Denk niet: een ander zal wel ingrijpen, want die is daar beter voor geplaatst dan ik. Als we allemaal zo denken, reageert er uiteindelijk niemand. Het is dus aan jou om actie te ondernemen.”

Stijn: “Bijkomend voordeel van de omstaanderstraining is dat het thema bespreekbaar wordt in je organisatie. Je discussieert mee over waar de lat ligt: wat kan door de beugel en wat gaat over de grens? Want vaak gaat discriminatie over opmerkingen die op de grens liggen. Soms beseffen collega’s zelfs niet dat een bepaalde uitspraak of gedrag problematisch is. Door die grens nadrukkelijk te benoemen tijdens een omstaanderstraining werk je mee aan het welzijn in heel je organisatie.”