Flexibel leren in het secundair onderwijs
In het secundair onderwijs zijn er verschillende soorten differentiatie en flexibele leerwegen mogelijk. De school geeft in het schoolreglement aan welke flexibele mogelijkheden ze aanbiedt.
Onderwijs op maat: differentiatie in de klas en op school
In het secundair onderwijs houden de school en de leraar zoveel mogelijk rekening met de verschillende achtergronden, mogelijkheden en behoeften van de leerlingen. Zo proberen ze elke leerling maximale kansen te geven om te leren en te ontwikkelen.
Lesgeven vraagt een flexibele houding van de leraar, om zoveel mogelijk op maat van elke leerling te werken.
De school houdt bij het toepassen van flexibele methoden rekening met de draagkracht van het schoolteam en het groepsgevoel in de klas.
Sinds 1 september 2019 voorzien scholen secundair onderwijs in de 1ste graad structureel tijd in het wekelijks lessenrooster voor differentiatie: remediëring en verdieping in de basisvorming of verdieping in klassieke talen. Lees er meer over op de pagina over het voltijds secundair onderwijs.(opent in nieuw venster)
Differentie in de klas en over de klassen heen
Interne differentiatie: binnen een klas
In het jaarklassensysteem, dat in de meeste scholen gebruikt wordt, differentieert de leraar tussen leerlingen van dezelfde leeftijd binnen een bepaald leerjaar, zoals met:
- Flexibele leerinhouden
- Individuele leerlijnen met nadruk op zelfstandig werk
Externe differentiatie: over de klassen heen
Structurele vormen van externe differentiatie zijn flexibele leerwegen die het jaarklassensysteem overstijgen. De school houdt rekening met verschillen tussen leerlingen door ze anders te groeperen via:
- Graadklassen
- Multileeftijdsklassen
- Klas- of leerjaaroverstijgende niveaugroepen
- Modularisering
Zo ontstaan er vaak ook meer mogelijkheden voor interne differentiatie.
Andere vormen van externe differentiatie zijn:
- Deliberatie per graad
- Flexibele uurroosters
- Bundelen van vakken
- Structureel ingebouwde uren voor remediëring, verbreding en verdieping
- Co-teaching
Praktijken voor specifieke doelgroepen
Met praktijken voor specifieke doelgroepen differentiëren leraren en scholen alleen voor bepaalde groepen van leerlingen:
- Niveauwerking voor specifieke doelgroepen
- Extra remediëring, verdieping of verbreding
- Doorstroom na tekorten
- Flexibiliteit in studieduur
Mogelijke flexibele leerwegen
Er zijn verschillende soorten flexibele leerwegen mogelijk in het secundair onderwijs. Een school beslist zelf welke het toepast. Wat je school aanbiedt als flexibele leerwegen vind je in het schoolreglement.
Flexibiliteit in evaluatie
In het secundair onderwijs zijn er verschillende flexibiliseringsmaatregelen mogelijk op vlak van evaluatie:
- De school kan de evaluatie uitstellen naar het einde van een graad.
- In de 2de en de 3de graad is het mogelijk om te versnellen of sneller de studiebekrachtiging uit te reiken (met een attest, getuigschrift of diploma)(opent in nieuw venster).
Vrijstellingen
In een aantal gevallen kan de klassenraad beslissen om een leerling vrij te stellen van bepaalde onderdelen van het lesprogramma. De leerling kan dit niet eisen, het is geen recht.
De leerling mag geen essentiële onderdelen van het curriculum missen en moet aan het einde van het schooljaar nog altijd in aanmerking komen voor studiebekrachtiging (attest, getuigschrift of diploma).
De klassenraad kan vrijstellingen toekennen:
- Om een bijkomende kwalificatie te behalen
- Als je al een diploma (of studiegetuigschrift in het 2de leerjaar van de 3de graad bso) behaald hebt. De school kan dan zelfs beslissen dat je lessentabel minder dan 28 uur bedraagt.
- Op basis van elders verworven competenties in het 7de leerjaar tso of kso
- Deze vrijstellingen zorgen voor een vermindering van het lesprogramma. Door deze flexibiliteit kan je opleiding en werk gemakkelijker combineren.
- Voor onderdelen waarvoor de leerling al eerder geslaagd is
- In de vrijgekomen tijd volg je een ander lesprogramma. Hierbij kan de focus liggen op uitbreiding of remediëring.
- Omwille van cognitief sterk functioneren, leermoeilijkheden of leerachterstanden
- Deze vrijstellingen zijn alleen mogelijk voor vakonderdelen en niet voor volledige vakken, tenzij
- De vrijgekomen tijd wordt besteed aan Nederlands.
- Een cognitief sterk functionerende leerling de doelen van het vak al bereikt heeft.
- Deze vrijstellingen zijn alleen mogelijk voor vakonderdelen en niet voor volledige vakken, tenzij
- Bij ziekte, ongeval of specifieke onderwijsbehoeften
- De vrijgestelde onderdelen worden waar mogelijk vervangen door gelijkwaardige doelen.
- Omwille van uitzonderlijke artistieke of sportieve talenten van de leerling
- Alleen voor leerlingen met een topsportstatuut (in bepaalde sporten) of een topkunstenstatuut.
Spreiding van het lesjaar
De klassenraad kan in geval van:
- Ziekte
- Ongeval
- Specifieke onderwijsbehoeften
beslissen om het lesprogramma van een leerling te spreiden:
- 1 schooljaar kan over 2 schooljaren gespreid worden
- 1 graad kan over 3 schooljaren gespreid worden.
De beslissing of de leerling geslaagd is gebeurt aan het einde van het 2de of het 3de schooljaar, naargelang de situatie. Tot dan krijgt de leerling enkel een tussentijdse evaluatie.
7de leerjaar kunstsecundair onderwijs (kso) of technisch secundair onderwijs (tso)
Het 7de leerjaar kso of tso of modules van HBO5 Verpleegkunde en Basisverpleegkunde kan worden gespreid over het dubbele van de gewone studieduur. De leerling heeft dus dubbel zoveel tijd om het leerjaar of de modules af te werken.
Aan het einde van de gewone studieduur krijgt de leerling of de cursist een attest van regelmatige lesbijwoning. De evaluatiebeslissing volgt als de leerling of de cursist het volledige schooljaar of de volledige module heeft afgelegd.