Het wettelijk kader voor de werking van Statistiek Vlaanderen wordt gevormd door het decreet Vlaamse openbare statistieken van 19 februari 2016. Het decreet geeft nadere toelichting over de wijze waarop de Vlaamse overheid, binnen een interfederaal kader, het Vlaamse statistiekbeleid gestalte zal geven. De nadruk ligt op coördinatie van de activiteiten voor de ontwikkeling, productie en verspreiding van Vlaamse openbare statistieken, en op de kwaliteitsvolle uitvoering hiervan. Door het inwerking treden van het Bestuursdecreet van 7 december 2018 is het decreet Vlaamse openbare statistieken voortaan terug te vinden in Afdeling 8. - Organisatie van het statistiekbeleid(opent in nieuw venster).
Het besluit Vlaamse openbare statistieken van 22 april 2016(opent in nieuw venster) geeft uitvoering aan het decreet, en geeft meer toelichting over de organisatie van de Vlaamse Statistische Autoriteit en de rol van de hoofdstatisticus. Het uitvoeringsbesluit verduidelijkt hoe de coördinatie van de statistiekontwikkeling, -productie en -verspreiding georganiseerd wordt met de Vlaamse statistiekproducenten door een Coördinatiecomité voor Vlaamse Openbare Statistieken (CVOS). En hoe de statistiekgebruikers inspraak krijgen via een Raad voor Vlaamse Openbare Statistieken (RVOS).
Het decreet werd goedgekeurd na het sluiten van een samenwerkingsakkoord tussen de federale regering en de deelregeringen op 15 juli 2014(opent in nieuw venster). Het samenwerkingsakkoord is de concrete uitvoering van een beslissing in de laatste staatshervorming (2011) waarbij de bevoegdheden voor openbare statistiek werden geïnterfederaliseerd, en maakt de samenwerking mogelijk tussen de vier statistische autoriteiten in België: de Algemene Directie Statistiek / Statistics Belgium, de Vlaamse Statistische Autoriteit / Statistiek Vlaanderen, het Institut Wallon d’Evaluation, de la Prospective et de la Statistique en het Brussels Instituut voor Statistiek en Analyse.
Vertrouwensverbintenis voor de Statistiek
Het Europees Statistisch Systeem is een partnerschap tussen de statistische autoriteiten van de lidstaten en Eurostat, het Bureau voor de Statistiek van de Europese Unie. Het Europees Statistisch Systeem zorgt voor correcte en betrouwbare statistieken van hoge kwaliteit ter ondersteuning van het Europese en nationale beleid.
Om die kwaliteit te waarborgen werd een juridisch kader geschapen. Het bestaat enerzijds uit een Verordening van het Europees Parlement en de Raad en anderzijds uit een Praktijkcode. De Verordening werd op 29 april 2015 aangepast om de governance in het Europese statistische systeem te versterken, de geloofwaardigheid ervan te behouden en te voorzien in de gegevensbehoeften die het gevolg zijn van de versterkte coördinatie van het economisch beleid in de Europese Unie. Een van de aanpassingen is de ondertekening door elke lidstaat, vertegenwoordigd door zijn regering, van een “Vertrouwensverbintenis voor de Statistiek”.
In België werden de principes uit de praktijkcode van de Europese statistiek door een Samenwerkingsakkoord toepasselijk gemaakt op alle openbare statistieken die worden opgemaakt door de statistische autoriteiten van de federale staat, de gewesten en gemeenschappen.
Met deze Vertrouwensverbintenis voor de Statistiek verbinden de regeringen van de federale staat, de gewesten en gemeenschappen er zich toe alles in het werk te stellen om de fundamentele principes en de hoge kwaliteit van de openbare statistiek te garanderen.
Onder meer zullen zij:
- De professionele onafhankelijkheid van de statistische autoriteiten waarborgen;
- Geschikte en voldoende permanente middelen ter beschikking stellen om de kwaliteit en de relevantie van de openbare statistiek veilig te stellen;
- Ervoor zorgen dat de statistische autoriteiten toegang hebben tot administratieve gegevens en tegelijk de totale enquêtedruk kunnen verminderen;
- De rechten van de aangevers en de eerbiediging van de statistische geheimhouding waarborgen.
Voorts zullen de statistische autoriteiten elk voor zich en gezamenlijk een statistisch programma opstellen en zal de kwaliteit van de in die programma’s opgenomen statistieken bewaakt worden.
Indien de statistische autoriteiten andere diensten aanduiden voor een gedeelte van de openbare statistiek, moeten zij ervoor zorgen dat deze statistieken volgens dezelfde principes en kwaliteitsnormen worden opgemaakt.