Emilie: “We willen het bewustzijn over de impact van sociale media en over de dynamieken achter desinformatie vergroten bij jongeren. Sociale media brengen mensen meer met elkaar in contact en geven toegang tot wereldwijd nieuws. Maar dit brengt ook risico’s met zich mee. Denk aan de verspreiding van valse informatie en manipulatie.

Desinformatie, misinformatie en complottheorieën leiden soms tot gewelddadige radicalisering en schadelijke polarisatie. Bepaalde extremistische groepen gebruiken desinformatie om tweedracht te zaaien en het vertrouwen in de democratische instellingen te ondermijnen, maar ook onschuldige gebruikers pikken onbewust mis- of desinformatie op en helpen dat mee verspreiden.”

Emilie: “Uit een kennistest van de Nieuwsbarometer in 2023 bleek dat amper 42% van de jongeren erin slaagde om 3 van de 5 voorgelegde nepnieuwsverhalen te herkennen. Dat is een daling vergeleken met 2022. Het is onmogelijk om jongeren af te schermen van fake news, maar we kunnen hen wel kritisch leren omgaan met de informatie die ze tegenkomen.

Sociale media zijn tegenwoordig de voornaamste bron van nieuws voor jongeren. Vooral TikTok en Instagram zijn populair: respectievelijk 71% en 76% van de jongeren gebruiken deze socialemediakanalen om op de hoogte te blijven van nieuws. Maar, opvallend: slechts 11% vindt nieuws op sociale media betrouwbaar. Bijna de helft van de Vlaamse jongeren maakt zich zorgen over misleidende berichten. Toch zegt 40% van hen nooit of zelden de betrouwbaarheid van een nieuwsbericht te checken. Deze cijfers tonen de nood aan om jongeren te wapenen tegen desinformatie.”

Francis: “De campagne speelt zich af op 2 niveaus: offline en online. We werkten voor het offline gedeelte met ludieke affiches voor secundaire scholen en campussen voor hoger onderwijs. Prikkelende en actuele fakenewstitels zoals ‘Duiven zijn eigenlijk drones die ons bespioneren’ en ‘SpaceX 2025: Elon Musk opent een frituur in de ruimte’ moeten de aandacht van zoveel mogelijk jongeren trekken. De bizarre nieuwskoppen worden meteen ontkracht met handige tips die jongeren helpen om nepnieuws te onderscheiden. Voor scholen en jeugdorganisaties zijn de posters en ander communicatiemateriaal gratis beschikbaar.

Voor het onlinegedeelte werkten we met advertentiecampagnes op sociale media en deelden we infotainmentvideo’s. Met grappige en herkenbare voorbeelden geven we handige tips en tricks die jongeren helpen om nepnieuws sneller op te merken en te doorprikken. Daarnaast is er de portaalsite. Daar kunnen jongeren, ouders, leerkrachten en jeugdwerkers terecht voor handige informatie, tips, artikelen, factchecks of video’s.

Uit onderzoek blijkt dat de meeste jongeren hun smartphone gebruiken tijdens het toiletbezoek. Om daarop in te spelen namen we de video’s op in dezelfde kleine ruimte waar jongeren vaak scrollen. Met herkenbare humor, memes en verwijzingen naar de onlinecultuur, bieden de korte social-proofvideo’s antwoorden op onderwerpen die jongeren bezighouden.”

Francis: “Uit onderzoek blijkt dat jongeren vooral op zoek zijn naar ‘humor’ en ‘hoop’ in de content die ze consumeren. Daarom kozen we voor authentieke en sympathieke gezichten die de boodschap op een natuurlijke manier presenteren. Maximiliaan Verheyen en andere influencers zoals Mariam Hakobyan en Timon Verbeeck ondersteunen deze campagne. Zij weten boodschappen over te brengen op een manier die jongeren aanspreekt. Daarnaast speelt de ambassadeur, Maximiliaan, een centrale rol in onze videocontent.

Het strakke, minimalistische merkbeleid van de Vlaamse overheid leek moeilijk verenigbaar met een campagne voor jongeren tussen 13 en 25 jaar. Maar we zijn er toch in geslaagd om binnen de huisstijl te blijven. Sterker nog, we zijn zelfs gehuldigd als een goed voorbeeld voor campagne binnen de Vlaamse overheid.”

Emilie: “Deze campagne is 1 van de acties uit het actieplan ‘preventie van gewelddadige radicalisering, extremisme, terrorisme en gewelddadige polarisatie’.

ABB heeft een coördinerende rol binnen dit actieplan maar richt zich vooral ook op een ondersteuningsaanbod voor de gemeenten. Lokale besturen kunnen bijvoorbeeld terecht bij het project Polarprof van het Hannah Arendt Instituut, dat ondersteuning biedt voor een lokale aanpak van desinformatie, haatspraak en schadelijke polarisatie.

Het Agentschap Integratie en Inburgering biedt ondersteuning bij maatschappelijke spanningen die specifiek verband houden met samenleven in diversiteit. Met de e-learning ‘Reconnect: hoe pak je online polarisatie aan?’ reiken zij medewerkers van lokale besturen en organisaties concrete handvatten aan voor de aanpak van schadelijke online polarisatie.”