Vlaanderen: meester in kennis, krak in innovatie
Kennis, kunde en verbeelding: meer heeft een Vlaming niet nodig om grenzen te verleggen. Onze slimme uitvindingen en sterke staaltjes innovatie verander(d)en mensenlevens.
Wereldverbeteraars van vroeger ...
Vesalius: vader van de moderne anatomie
Dé grondlegger van de moderne anatomie kwam uit onze contreien. Andreas Vesalius (oorspronkelijk Andries van Wesele) was in 1543 de eerste die het menselijk lichaam volledig in kaart bracht. Dat was revolutionair, omdat hij zijn kennis baseerde op onderzoek van het menselijk lichaam, en niet meer op dieren. Met zijn nieuwe inzichten weerlegde hij talloze fouten in de anatomie van Galenus, die eeuwenlang als autoriteit gold.
Mercator: gamechanger voor de wereldkaart
Rupelmondenaar Gerard Mercator slaagde er in 1569 in om onze wereldbol veel nauwkeuriger voor te stellen op een platte kaart: de revolutionaire Mercatorprojectie. Die kaart gebruiken we vandaag nog altijd. De projectie zorgde er onder andere voor dat zeevaarders een stuk makkelijker konden navigeren over lange afstanden. Ook nu is Mercators invloed nog merkbaar: de kaarten van gps-systemen zijn gebaseerd op zijn projectie.
Bedenker van de oerknaltheorie
De Leuvense professor-priester Georges Lemaître was de eerste die stelde dat het heelal niet statisch is, maar verandert en uitdijt. Dat toonde hij in 1927 aan met de relativiteitstheorie van Albert Einstein.
In 1931 zette Lemaître de wereld op zijn kop met zijn oerknaltheorie: het heelal is ontstaan uit de explosie van 1 enkel oeratoom, en is sinds dan blijven uitdijen. Die hypothese was revolutionair, en stootte op een muur van kritiek. Pas 33 jaar later vonden wetenschappers concreet bewijs voor Lemaîtres theorie: dat nieuws kreeg hij nog net te horen op zijn sterfbed.
... en wereldverbeteraars van nu
Ingrid Daubechies: wiskunde goes digital
Vlaamse wiskundige Ingrid Daubechies werd wereldberoemd door haar werk rond wavelets – een slimme wiskundige manier om beelden en geluiden te analyseren en te comprimeren. Haar onderzoek wordt gebruikt in technologieën zoals beeldcompressie (JPEG 2000), medische scans en mobiele communicatie. Ze was de eerste vrouwelijke wiskundeprof aan de prestigieuze Amerikaanse universiteit Princeton, en leidde de Internationale Wiskundige Unie.
Paul Janssen: levensreddende geneesmiddelen
Arts en farmacoloog Paul Janssen leverde een indrukwekkende bijdrage aan de medische wetenschap. Onder zijn leiding werden meer dan 80 nieuwe geneesmiddelen ontdekt, zoals Imodium tegen diarree. Alleen al met dat laatste redde Janssen miljoenen levens. Janssen was de oprichter van Janssen Pharmaceutica, een van de grootste farmaceutische bedrijven ter wereld. Dat bedrijf is nu onderdeel van farmagigant Johnson & Johnson.
Christine Van Broeckhoven: cruciale impact op dementieonderzoek
Christine Van Broeckhoven leverde baanbrekend onderzoek naar de genetische oorzaken van alzheimer en andere ziekten van het zenuwstelsel. Ze ontdekte meerdere genmutaties die een rol spelen bij erfelijke vormen van dementie, en leverde zo cruciale inzichten in de werking van het menselijke brein. Haar werk effende de weg naar vroegere diagnose en gerichtere behandelingen van alzheimer. Van Broeckhovens werk krijgt veel internationale erkenning, en ze won er verschillende belangrijke prijzen voor.
Paul Stoffels: hoop voor aids-, tbc- en coronapatiënten
Paul Stoffels is een van de invloedrijkste Vlamingen in de farma-industrie. Hij stond aan de wieg van de meestgebruikte aidsremmer ter wereld, en ontwikkelde middelen tegen tuberculose en hepatitis C. Bovendien was hij de drijvende kracht achter het coronavaccin van Johnson & Johnson.
Catherine Verfaillie: baanbrekend stamcelonderzoek
Wetenschapper Catherine Verfaillie deed belangrijke ontdekkingen over stamcellen. Uit haar onderzoek bleek dat sommige volwassen stamcellen mogelijkheden bieden om uit te groeien tot verschillende soorten lichaamscellen. Die ontdekking opent nieuwe deuren voor de behandeling van diabetes en neurologische aandoeningen.
Peter Piot: wereldwijde strijd tegen hiv en aids
Arts en professor Peter Piot helpt wereldwijd levens redden. Hij is de medeontdekker van het ebolavirus en zette zich later onvermoeibaar in voor de wereldwijde aanpak van hiv en aids. Hij was voorzitter van de International AIDS Society, werkte mee aan de aidsprogramma’s van de Wereldgezondheidsorganisatie, en was jarenlang de drijvende kracht achter UNAIDS. UNAIDS is een programma van de Verenigde Naties dat strijdt tegen hiv en aids.
Annie Vereecken: investeringen voor snellere medische doorbraken
Klinisch biologe Annie Vereecken is een bekende investeerder met een neus voor biotech. In 2024 stond ze als enige vrouw in de top 50 van belangrijkste Belgische investeerders in techstart-ups. Door financieel in te zetten op veelbelovende start-ups, helpt ze om sneller medische doorbraken te realiseren. Zo maakt innovator PharmaFluidics bijvoorbeeld microchiptechnologie om sneller en grondiger bloed- en andere stalen te analyseren. En dat versnelt de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen.
Rudi Pauwels: pionier in aidspreventie en ziektedetectie
Rudi Pauwels werkte mee aan de ontdekking van de allereerste en meestgebruikte hiv-remmers. Hij richtte verschillende biotechbedrijven op, en bracht daarmee succesvolle geneesmiddelen tegen hiv en innovatieve medische apparatuur op de markt. Een van zijn innovatieve ideeën is een mobiel minilab waarmee artsen snel ziektes in een vroeg stadium of de aanleg ervoor kunnen detecteren.
Uitvindingen en innovaties van Vlaamse bodem
Hoge punten voor innovatie
België, en dus ook Vlaanderen, is een sterke innovator. Op het Europese Innovatiescorebord zijn we 5de in de lijst van innovatieve EU-lidstaten. Vlaanderen heeft bovendien een sterke focus op onderzoek en ontwikkeling (O&O): gemiddeld investeren we daarin meer dan de rest van Europa. Dat zie je ook aan de Belgische patentaanvragen: twee derde van alle aanvragen is afkomstig van Vlaamse bedrijven.
Het eerste 3D-geprinte huis
Wist je dat de grootste 3D-betonprinter van Europa in Westerlo staat? Daarmee werd op Kamp C als eerste ter wereld een volwaardig huis in 15 dagen geprint. Bijzonder is dat het huis 2 verdiepingen telt én dat het in 1 geheel op het bouwterrein geprint is – dat was nog niemand eerder gelukt. De techniek is niet alleen goedkoper en sneller, maar ook goed voor het klimaat.
Ga op virtueel bezoek in het 3D-geprinte huis(opent in nieuw venster)
De eerste vorm van plastic
Je denkt er misschien niet over na als je je volkorenboterhammen in je brooddoos legt, maar de allereerste vorm van plastic zag het levenslicht in Vlaanderen. De Gentse chemicus Leo Baekeland vond in 1907 bakeliet uit: de voorloper van plastic. Al snel kwam je bakeliet tegen in de meest uiteenlopende toepassingen: lichtschakelaars, haardrogers, hittebestendige handvatten, fototoestellen, enzovoort.
Bakeliet wordt nu nog altijd gebruikt, en het materiaal is de grote broer van een resem andere kunststoffen die ons leven overal ter wereld makkelijker maken. Daar zitten gelukkig ook kunststoffen bij die lief zijn voor het milieu, zoals biologisch afbreekbaar plastic.
Bijleren over bakeliet in het industriemuseum(opent in nieuw venster)
Vlaamse farma- en biotech
Beter voorkomen dan genezen
In het buitenland staan we bekend om onze uitstekende gezondheidszorg, en we behoren ook tot de wereldtop als het over vaccins ontwikkelen gaat. We speelden bijvoorbeeld een actieve rol bij de ontwikkeling van vaccins tegen COVID-19, ebola en de ziekte van Pfeiffer (klierkoorts). Want het klopt wat het spreekwoord zegt: voorkomen is beter dan genezen.
Dé farma- en biotechhub
Janssen Pharmaceutica, Pfizer, Roche Diagnostics, Novartis, Sanofi, MSD, Amgen, Agilent, … In Vlaanderen vind je de hoogste concentratie biofarmaceutische bedrijven ter wereld. En dat is niet alles: ook op het vlak van klinische studies scoren we bijzonder goed. Vlaanderen heeft het op 1 na hoogste aantal studies per miljoen inwoners in Europa. We zijn dus een echte farma- en biotechhotspot.
Pioniers in nanotechnologie
Het Vlaamse imec is een hoogtechnologische innovatiehub die wereldwijd pioniert in onderzoek naar nano-elektronica en digitale technologie. imec ontwikkelt geavanceerde nanochips en andere technologie die je smartphone krachtiger maken, zelfrijdende auto’s veiliger maken(opent in nieuw venster), medische behandelingen vergemakkelijken, enzovoort. Wereldwijd is er geen enkel onafhankelijk onderzoekscentrum dat hen dat nadoet op zo’n grote schaal.
Dat is ook de Europese Unie niet ontgaan: ze gaf imec in 2025 daarom toestemming en financiering om 1 van de 5 Europese pilootlijnen op te starten en te beheren. Op zo’n pilootlijn kunnen imec en Europese bedrijven de allernieuwste chiptechnologieën uitgebreid testen, zonder dat er miljardeninvesteringen nodig zijn. Zo blijven imec, Vlaanderen én Europa hun voortrekkersrol in chiptechnologie behouden.
Habitat voor bollebozen
Universiteiten om u tegen te zeggen
Onze onderwijsinstellingen behoren wereldwijd tot het neusje van de zalm. KU Leuven schopte het bijvoorbeeld tot 43ste op de lijst met de allerbeste universiteiten ter wereld – en die telt er 2092 in totaal. Ook Universiteit Antwerpen, Universiteit Gent, Vrije Universiteit Brussel en Universiteit Hasselt behalen knappe scores. Universiteit Gent is zelfs de eerste Europese universiteit ooit met een campus in Zuid-Korea(opent in nieuw venster).
Bijna helft Vlamingen is hoogopgeleid
Met al die onderwijsinstellingen van wereldklasse verbaast het volgende nieuwtje je misschien niet: zo goed als de helft van alle Vlamingen boven de 25 jaar is hoogopgeleid. Ter vergelijking: volgens een onderzoek uit 2023 rondt in de EU gemiddeld 1 op de 3 een hogere studie af.
Wereldvermaarde opleidingen
Mogen we nog een pluim op onze hoed steken? De programma’s van onze hogescholen en universiteiten staan wereldwijd bekend om hun hoge kwaliteit, maar de studiekosten zijn relatief laag. Dat maakt ze extra toegankelijk voor toekomstige wereldverbeteraars.
Dat van die hoge kwaliteit is trouwens echt niet gelogen. Zo werd de opleiding Digital Arts and Entertainment(opent in nieuw venster) van de Hogeschool West-Vlaanderen al verschillende keren uitgeroepen tot beste game- en designschool ter wereld. En ook de Antwerpse Modeacademie(opent in nieuw venster) staat bekend als een van de meest prestigieuze modeopleidingen ter wereld.
Onderzoekscentra van wereldklasse
Wereldwijd bekend
Vlaanderen telt 4 strategische onderzoekscentra die elk tot de wereldtop behoren in hun eigen domein:
- VIB(opent in nieuw venster): biotechnologie
- imec(opent in nieuw venster): nano- en digitale technologie
- VITO(opent in nieuw venster): duurzame technologie (cleantech)
- Flanders Make(opent in nieuw venster): industrie 5.0 (technologie die mens en machines met elkaar laat samenwerken).
Wetenschap met impact
Onderzoekscentrum Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) heeft al heel wat doorbraken op zijn palmares staan. Bijvoorbeeld op het vlak van kankeronderzoek, immuniteit, hartziekten, maar ook in de landbouw.
Wist je dat VIB het niet alleen bij onderzoek houdt, maar via spin-offs zijn vondsten ook omzet in concrete toepassingen? VIB-spin-off Augustine Therapeutics(opent in nieuw venster) ontwikkelt bijvoorbeeld behandelingen voor zeldzame zenuwziektes.
Internationale voortrekker ILVO
Ook internationaal bekend: het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek(opent in nieuw venster) (ILVO), een onafhankelijk onderzoekscentrum van de Vlaamse overheid. Het werkt via innovatief onderzoek mee aan een duurzamere landbouw-, visserij- en voedingssector.
Onderzoekers van het ILVO ontwikkelden bijvoorbeeld drones die met infrarood vroegtijdig aardappelziektes kunnen detecteren. En ze legden een DNA-databank aan waarmee voedselproducenten fraude met vlees- of vissoorten kunnen opsporen.
ILVO kan rekenen op internationale partnerschappen en samenwerkingen met de beste universiteiten ter wereld. Het instituut telt maar liefst 10 sites met een opvallend uitgebreide infrastructuur. Hieronder vind je nog maar een paar highlights van hun onderzoeksarsenaal:
- 220 hectare aan proefvelden
- 35.000 vierkante meter aan proefserres en -stallen
- experimentele ruimtes met zeewatertanks
- meer dan 40 labs voor gespecialiseerde analyses
- gespecialiseerde en geavanceerde apparatuur van het hoogste niveau.
Een van de grootste botanische tuinen
Vergeet het buitenland: een van de grootste botanische tuinen ter wereld vind je in Vlaanderen. Plantentuin Meise is met zijn 92 hectare een echt pareltje. Bovendien doet het bijbehorende kenniscentrum onderzoek naar en zet het zich in voor het behoud van plantendiversiteit. De instelling heeft een levende collectie van maar liefst 20.000 plantensoorten, een herbarium met meer dan 4 miljoen stuks en een uitgebreide botanische bibliotheek.
Engelstalige presentatie over Vlaanderen als kennisregio
Met deze presentatie over Vlaanderen als kennisregio (in het Engels)(Powerpoint bestand) kan je je buitenlandse contacten informeren over een van onze sterke punten.