Klimaatverandering heeft een negatieve impact op verschillende aspecten van onze samenleving. Iedereen zal de gevolgen ervan ondervinden, maar sommige groepen worden er zwaarder door getroffen dan anderen. Daarom is het cruciaal om de sociale dimensie als een rode draad mee te nemen bij het opstellen van lokale energie- en klimaatplannen. Beleidsmaatregelen moeten systematisch worden geëvalueerd op hun impact op kwetsbare groepen, zodat sociale rechtvaardigheid een integraal onderdeel wordt van het klimaatbeleid in jouw gemeente. Het moet een automatische reflex worden om de vraag te stellen: “Welke impact heeft deze beslissing op onze kwetsbare inwoners?”.

Een sterke aanpak van energiearmoede steunt op samenwerking met en participatie van verschillende actoren, zowel in de planningsfase als bij de uitvoering. Het betrekken van relevante partners en doelgroepen, met bijzondere aandacht voor kwetsbare inwoners, draagt bij aan oplossingen die aansluiten bij de werkelijke noden. Een energiearmoede-actieplan wordt dan ook best opgesteld met input van de kwetsbare doelgroepen, door hen rechtstreeks en via vertrouwde personen te betrekken. Wanneer hun ervaringen en behoeften worden erkend en ze inspraak krijgen, ontstaan plannen en acties die een directe impact hebben op hun welzijn. De VVSG-praktijkgids ondersteunt lokale besturen bij burgerparticipatie.

Ook beleidscoherentie speelt een belangrijke rol. Energiearmoede raakt aan verschillende domeinen, zoals klimaat, leefmilieu, welzijn, participatie, werk en armoede. Door de thema’s en beleidsplannen op elkaar af te stemmen en samen te werken met het Energiehuis en collega’s uit andere diensten kan een geïntegreerde aanpak worden ontwikkeld.

Energiearmoede vraagt een doordachte en lokale aanpak. Het is cruciaal om acties af te stemmen op de specifieke context van jouw gemeente. Het echte werk ligt in het vertalen en verder ontwikkelen van oplossingen die passen bij de lokale context.

Een sterk beleid bouwt voort op wat werkt. Succesvolle energiearmoede-initiatieven uit jouw gemeente kunnen opgeschaald worden. Succesvolle praktijken van andere gemeenten kunnen als inspiratie dienen. Energiearmoede is echter een thema waarrond het bewustzijn en de kennis de laatste jaren enorm gegroeid is. Dit laat nog veel ruimte voor nieuwe oplossingen en innovatie. Door samen te durven innoveren, kunnen er nieuwe methoden ontstaan die beter inspelen op specifieke noden. Innovatie vertrekt vanuit de realiteit en de behoeften ter plaatse, met ruimte voor experiment en maatwerk.

Om energiearmoede effectief te bestrijden, is een combinatie van preventieve en curatieve maatregelen nodig. Op die manier worden zowel de oorzaken als de gevolgen aangepakt.

• Curatieve maatregelen zijn belangrijk voor inwoners die zich al in energiearmoede bevinden. Ze beschermen hen tegen afsluiting in het geval dat de energiefactuur niet kan betaald worden. Dit zijn vaak financiële maatregelen.
• Preventieve maatregelen zijn daarnaast minstens even belangrijk. Denk bijvoorbeeld aan woningrenovatie, slim energiegebruik, doordachte ruimtelijke planning en educatie. Het is belangrijk om de energiearmoede-uitdaging breed en op lange termijn te bekijken. Zo voorkom je als lokaal bestuur dat meer inwoners risico op energiearmoede lopen.

Duidelijke communicatie is cruciaal om de juiste mensen te bereiken, zeker bij initiatieven rond energiearmoede. De boodschap moet helder en toegankelijk zijn, met de nadruk op positieve associaties en concrete voordelen in plaats van verlies en doemscenario’s.

Daarnaast is communicatie op maat essentieel. Heldere en toegankelijke communicatie versterkt niet alleen het begrip, maar ook het engagement. Mensen moeten het gevoel hebben dat ze deel uitmaken van een gemeenschappelijk doel én dat ze samen werken aan een oplossing. Dit kan door vertrouwde en herkenbare boodschappers en kanalen in te zetten. Laat communicatiemateriaal hiervoor bijvoorbeeld nakijken door professionals die werken met de doelgroepen en/of ervaringsdeskundigen in (energie)armoede. Een goed startpunt hier is de kennispagina “inclusieve communicatie”(opent in nieuw venster) van de VVSG.

Tot slot versterkt herhaling via verschillende communicatiekanalen de impact en zorgt het ervoor dat de boodschap bij de doelgroep(en) blijft hangen. Vergeet hierbij ook niet de impact van sociale organisaties en brugfiguren.