De bodemschep
De Bodemschep is een initiatief van het programma Grond+Zaken en wordt uitgereikt aan een inspirerende bodemzorger. Dat is een persoon of een groep die goede bodembeheerpraktijken toepast of sensibiliseert over de belangrijke rol van onze bodem. Na selectie door een jury krijgt de winnaar niet alleen eeuwige roem op deze pagina, maar ontvangt hij ook een eigen Bodemschep.
Onderaan deze pagina kan je zelf iemand nomineren voor De Bodemschep.
Winnaar november 2025
Intercommunale Leiedal is de volgende winnaar van de Bodemschep. Intercommunale Leiedal is een interlokale vereniging voor streekontwikkeling in Zuid-West-Vlaanderen. Hun doel is de streek dynamisch en duurzaam te helpen ontwikkelen. Daarbij hebben zij ook aandacht voor de bodem. In Zuid-West-Vlaanderen krijgen ze vooral te maken met droogte, wateroverlast en bodemerosie. Ze werken mee aan een project voor het ontzorgen van landbouwers(opent in nieuw venster) die rond deze thema’s werken. De intercommunale heeft voor open ruimte en zuinig ruimtegebruik verschillende doelstellingen. Door het realiseren van de bouwshift gekoppeld aan de kernversterking wil de intercommunale tegen 2040 ruimteneutraal zijn. Daarnaast stimuleren ze ontharding en het ontwikkelen van het blauw-groene netwerk.
Eregalerij
Vorige winnaars
De volgende bodemschep wordt uitgereikt aan het Spinicornis team. Spinicornis werd in 2014 opgericht als de werkgroep voor landpissebedden van België. Tot dan toe was er in België weinig geweten over de landpissebedden. Iedereen herkent een pissebed maar verder dan dat gaat de algemene kennis meestal niet. Het doel van Spinicornis was dan ook om deze bodemdiertjes in België in kaart te brengen. Pissebedden zijn immers noodzakelijk voor een gezonde bodem. Zo zijn pissebedden, regenwormen en miljoenpoten cruciaal voor de afbraak van strooisel. Op die manier recycleren ze heel wat nutriënten uit onze bodem.
Op vijf jaar tijd heeft het team elke uithoek van België bezocht en gekeken welke soorten waar voorkomen. Zo ontdekten ze niet alleen nieuwe soorten, ze legden ook soortspecifieke verspreidingspatronen bloot. Je kan de kaart op hun website zelf raadplegen(opent in nieuw venster). De werkgroep schreef ondertussen ook een boek “De landpissebedden van België”.
Wil je zelf ook meehelpen aan het in kaart brengen van de landpissebedden? Dat kan, je vindt op de website van Spinicornis handige tips om zelf aan de slag te gaan(opent in nieuw venster). Welke soorten je kan herkennen, hoe je pissebedden vangt met de hand en het determineren van de beestjes leer je allemaal dankzij dit makkelijk overzicht. Op die manier kan elk van ons een steentje bijdragen in het verbreden van onze kennis over deze belangrijke bodembewoner.
De volgende Bodemschep wordt uitgereikt aan Plukgeluk vzw. Bij Plukgeluk geloven ze dat de kracht van natuurlijk onderwijs de sleutel is tot een betere wereld. De organisatie wil jonge kinderen ervaringsgericht laten leren om liefdevol met de natuur om te gaan zodat zij van jongs af aan al leren te begrijpen waar hun voedsel vandaan komt en hoe ecosystemen functioneren.
Tijdens hun kinderkampen en schoolontvangsten laten ze zien hoe cruciaal een gezonde bodem is voor zowel onze omgeving als voor de toekomstige generaties. Plukgeluk bouwt ecosystemen in stedelijke middens die tegelijk buitenklassen zijn voor omringende scholen. De buitenklassen creëren de kans voor leerlingen om hand in hand met de natuur te groeien en bij te leren. De mens staat bij alle projecten van Plukgeluk hand in hand met de natuur.
Schooluitstappen, vakantiekampen, bedrijfsuitstappen, Plukgeluk doet het allemaal dus bezoek zeker hun website eens: Plukgeluk – Natuureducatie(opent in nieuw venster).
De Bodemschep gaat deze keer naar Biodivers Zorggroen, een project waar wetenschap en praktijk elkaar versterken. Het interdisciplinaire team van onderzoekers van verschillende onderzoekscentra bouwde kennis op over het ontwerp, de aanleg, het beheer en het gebruik van biodiverse zorgtuinen. “Hoe biodiverser de zorgomgeving, hoe groter haar helende kracht”, luidt het motto.
Biodivers Zorggroen werkt zelf mee aan biodiverse oases, maar wil ook anderen motiveren en inspireren om zelf aan de slag te gaan. De onderzoekers delen hun kennis graag en publiceren ook wetenschappelijk onderbouwde artikels om anderen te ondersteunen voor meer biodiversiteit. Lees de bijdrage van Biodivers Zorggroen over het belang van een gezonde bodem in een biodiverse tuin.
Anne Van Leeuwen is medeoprichter van Bodemzicht(opent in nieuw venster) in Malden (Nijmegen, Nederland), een kakelverse regeneratieve boerderij(opent in nieuw venster). Regeneratieve landbouw zorgt voor een levende bodem, de opvang van CO2, een vermeerdering van de biodiversiteit en een eerlijk inkomen voor de boer. In hun no-dig garden wordt niet geploegd en zo min mogelijk in de grond gegraven. Door bovendien geen pesticiden te gebruiken, stimuleren ze het bodemleven. De boerderij maakt ook gebruik van kipmobielen. De kippen maken een migratieronde en komen pas terug als er op die plek terug voeding voor hen is. Het natuurlijke ritme zorgt ervoor dat koolstof opgebouwd wordt in de bodem, waardoor die meer water kan vasthouden en er meer bodemleven is.
Velt is de Vereniging voor Ecologisch Leven, koken en Tuinieren.(opent in nieuw venster) Al meer dan 45 jaar promoot deze vereniging in België en Nederland een duurzaam leven in huis, tuin en keuken. Velt streeft naar een samenleving waarin duurzaamheid niet weg te denken is. Hun aandacht gaat daarbij ook sterk uit naar bodemzorg. Op de website van Velt staat veel informatie over hoe ecologisch om te gaan met je bodem. Velt geeft heldere en onderbouwde uitleg en praktische tips waarmee ecologische tuiniers hun tuinbodem kunnen verzorgen. Je vindt er ook een activiteitenkalender rond hun kernthema’s. Via Velt-groepen van Poperinge tot Groningen gaat Velt lokaal aan de slag voor een gezonde bodem en gezonde groenten en fruit. Met de Bodemschep werden al enkele bio-bloembollen geplant in de Samentuin ’t Bonenveld te Lokeren.
Jeroen Watté is agro-ecoloog en pleit op vele fronten voor meer aandacht voor bodem en bodemzorg. Zo heeft hij op 24/6/2022 een sterk pleidooi gehouden in het Vlaams Parlement(opent in nieuw venster). Ook op de website van Wervel(opent in nieuw venster) publiceert Jeroen regelmatig opiniestukken over het belang van bodem en agro-ecologie. Hij werkt aan het dossier ‘Agro-ecologie en bodems: is koolstof de heilige graal?’ dat werd gepbuliceerd op Wereldbodemdag 5 december 2022 tijdens een conferentie van Wervel. In de pers zijn ook meerdere artikels verschenen waarmee Jeroen een ‘andere kijk op bodem’ uitdraagt. Hij heeft een sterke visie op het belang van een gezonde bodem en is enthousiast en gedreven om deze boodschap uit te dragen.
Rondstruinen op de website van Vlaco biedt altijd weer nieuwe inkijkjes in duurzaam bodemgebruik. Vlaco behartigt al bijna 30 jaar het beleid en de belangen van de biologische kringloop in Vlaanderen en verenigt zowel overheden als bedrijven die organisch-biologisch afval verwerken. De link tussen compost en een gezonde bodem wordt voortdurend gelegd. Via educatieve video’s, zoals een filmpje rond bodemstructuur, en informatie rond de effecten van compost op de bodem, helpt Vlaco om bewuster om te gaan met natuurlijke grondstoffen en biologische kringlopen. Zo komt de bodem expliciet aan bod en bodemkennis wordt op een laagdrempelige manier voorgesteld en gedeeld. Bekijk zeker ook eens hun inspirerende pagina “Met compost steek je een spons in de grond”.
De zesde Bodemschep gaat naar Louis De Jaeger voor zijn initiatieven rond permacultuur en duurzaam landschapsontwerp. Louis is een tuin- en landschapsarchitect die zichzelf omschrijft als een ‘maximum-impact-man’. Op zijn website(opent in nieuw venster), in artikels en in interviews zet hij het belang van de bodem expliciet in de kijker. Recent publiceerde hij het boek We eten ons dood.
Louis gaat resoluut de strijd aan tegen pesticiden, die nefast zijn voor het bodemleven. Hij beargumenteert dat we weer een balans moeten krijgen in onze bodem met o.a. aandacht voor organische koolstof en bodemverdichting.
De winnaar van de vijfde Bodemschep is Frank Anrijs van Yggdrasil, een permacultuurtuin in Tienen(opent in nieuw venster). Permacultuur beoogt de veerkracht van een natuurlijk ecosysteem te bereiken. Yggdrasil is gestart in 1996 en kan putten uit kennis en ervaring van twee generaties. Frank Anrijs biedt op de website van Yggdrasil veel educatief materiaal aan (artikels, webinars, nieuwsbrief) en organiseert ook rondleidingen en cursussen. Hij besteedt hierbij bijzondere aandacht aan de bodemkwaliteit en het bodemleven. Frank geeft praktische adviezen voor tuiniers die in hun eigen tuin goede bodemzorg willen toepassen. Zijn focus ligt onder meer op natuurlijk tuinieren, composteren, mulchen, minder spitten en het vermijden van bestrijdingsmiddelen en kunstmeststoffen.
De vierde Bodemschep gaat naar Soilmates(opent in nieuw venster). Soilmates is een initiatief van restauranteigenaars Caroline Baerten en Nicolas Decloedt, landbouwer Dries Delanote en creatief ontwerpster Alexandra Swenden. Andere chef-koks, landbouwers, kunstenaars, ambachtslui, eco-strijders, wetenschappers en voedselexperts sloten zich aan bij de Soilmates-beweging. Zij vinden dat de vruchtbare grond de sleutel is om al het leven op aarde te behouden, zowel boven als onder de grond. Hun doel is om bewustwording te creëren door de bodem een stem te geven. Ze verbinden mensen, voedsel, kunst en de bodem door vragen te stellen, bewustwording te ontwikkelen en acties uit te voeren. Bovendien maken ze eetbare kunst.
De derde Bodemschep wordt uitgereikt aan de Landgenoten(opent in nieuw venster). De Landgenoten is een coöperatie die werkt aan een zekere toegang tot grond voor biologische boeren in Vlaanderen. Duurzaam bodembeheer is één van de peilers van deze organisatie en de bodem als natuurlijk kapitaal wordt in de kijker gezet. Bio-boeren vinden bij de Landgenoten een uitweg voor prijzige kortlopende contracten die weinig zekerheid over het grondgebruik geven. Door gronden in gemeenschappelijk eigendom te beheren en op langere termijn ter beschikking te stellen, biedt de Landgenoten boeren de kans zelf de voordelen te plukken van het inzetten op een gezondere bodem en wordt de opgebouwde bodemvruchtbaarheid beter beschermd.
De tweede Bodemschep gaat naar bio-ingenieur Elisa Vermeulen, de drijvende kracht achter ‘Bouwen op/aan gezonde bodem’. Via dat project onderzocht de Grondbank(opent in nieuw venster) samen met Immoterrae nv, VCB (Groen in de Bouw) en VLACO niet alleen hoe we bodemzorg kunnen verankeren in de bouwsector, maar ook hoe bodemzorg een antwoord kan bieden op een aantal maatschappelijke uitdagingen zoals klimaatbestendig bouwen. Begin 2021 startte Elisa Vermeulen adviesbureau Ossiado op. Hiermee loodst ze u doorheen de verschillende milieuverplichtingen tijdens het bouwproces en reikt ze oplossingen aan om een kwaliteitsvolle, klimaatbestendige buitenomgeving te realiseren
Onze eerste winnaar van de Bodemschep leidt bioboerderij De Levende Aarde in Oostkamp(opent in nieuw venster).
Als bioboer verdiepte Nico Vandevannet zich in de gezondheid van de bodem. Hij besloot de dierlijke bemesting sterk te verminderen en in te zetten op groenbemesters. Die zorgen ervoor dat de bodem bedekt is, net als een strooisellaag in het bos. Daarnaast past Nico al tien jaar niet-kerende grondbewerking toe waardoor het organisch stofgehalte in de bovenste bodemlaag van zijn gronden bijna verdubbeld is.
Een belangrijke boodschap van Nico? Je kan de bodem vergelijken met een bord spaghetti, doe daar je voordeel mee.
Nomineer je kandidaat
Contact
Contacteer ons via grondzaken@vlaanderen.be