Vlaamse bevoegdheden
Vlaanderen heeft als regionale overheid heel wat bevoegdheden waarover zij autonoom mag beslissen. Het gaat hier zowel om gewestbevoegdheden als om gemeenschapsbevoegdheden.
- Het Vlaamse Gewest strekt zich uit over het grondgebied van de vijf Vlaamse provincies: Antwerpen, Limburg, Oost-Vlaanderen, Vlaams-Brabant en West-Vlaanderen.
- De Vlaamse Gemeenschap omvat alle inwoners van Vlaanderen en de Vlaamse inwoners van het tweetalige Brusselse Hoofdstedelijke Gewest.
In Vlaanderen zijn de instellingen van het Vlaamse Gewest en van de Vlaamse Gemeenschap al vanaf het begin samengesmolten, in tegenstelling tot Wallonië waar de Franse Gemeenschap, de Duitstalige Gemeenschap en het Waalse Gewest naast elkaar bestaan.
Bevoegdheden van het Vlaamse Gewest
Dit zijn de thema's waarvoor Vlaanderen op dit moment als gewest bevoegd is:
- Ruimtelijke ordening: ruimtelijke plannen, bouwvergunningen, stadsvernieuwing, monumenten en landschappen
- Wonen en huisvesting: sociale woningbouw, financiële ondersteuning van wonen, woninghuur, woonfiscaliteit, ...
- Leefmilieu: bescherming van het leefmilieu, afvalstoffenbeleid, elektrische voertuigen en laadpunten, ...
- Landinrichting en natuurbehoud: ruilverkaveling, parken, bossen, jacht, visvangst, ...
- Waterbeleid: drinkwater, zuivering afvalwater, riolering, ...
- Landbouw en zeevisserij: steun aan land- en tuinbouwbedrijven, duurzame landbouw, promotie van voeding, pachtwetgeving, landbouwrampenfonds, ...
- Economie: steun en advies aan bedrijven, handelsvestiging en handelshuur, prijsbeleid en buitenlandse handel, ...
- Toerisme
- Dierenwelzijn
- Energiebeleid: distributie elektriciteit en aardgas, bevordering rationeel energiegebruik, ...
- Gemeenten, provincies en intercommunales: administratief toezicht op werking, financiën en personeel, stedenbeleid, lokale en provinciale verkiezingen, ...
- Tewerkstelling: arbeidsbemiddeling, werkgelegenheidsprogramma's, activeringsbeleid, economische migratie, dienstencheques, betaald educatief verlof, ...
- Openbare werken en vervoer: wegen, waterwegen, zeehavens, regionale luchthavens, streekvervoer, rijopleiding en -examens (met uitzondering van rijbewijzen), technische keuring, scheepvaartcontrole
- Wetenschappelijk onderzoek over de eigen bevoegdheden
- Internationale aangelegenheden betreffende de eigen bevoegdheden en ontwikkelingssamenwerking en buitenlandse handel.
Bevoegdheden van de Vlaamse Gemeenschap
Dit zijn de thema's waarvoor Vlaanderen op dit moment als gemeenschap bevoegd is:
- Cultuur: taalgebruik, kunsten, cultureel erfgoed, musea, bibliotheken, media en sport
- Onderwijs: bijna alle aspecten van het onderwijsbeleid, met uitzondering van de federale residuele onderwijsbevoegdheden, zoals de leerplicht
- Gezondheidszorg: erkenning van zorgverstrekkers en zorginstellingen, kwaliteitsbewaking van zorginstellingen (eerstelijnszorg, ziekenhuizen, preventieve gezondheidszorg, thuiszorg, ouderenzorg, geestelijke gezondheidszorg, revalidatie en verslaving), hulp aan bejaarden en preventie
- Bijstand aan personen: jeugdbescherming, jeugdbeleid, gezinsbeleid en kinderopvang, gezinstoelagen (bv. kinderbijslag, geboortepremie en adoptiepremie), bejaarden- en gehandicaptenbeleid, het gelijkekansenbeleid en de integratie van migranten, bestuurlijk toezicht op de OCMW's
- Justitie: vervolgingsbeleid, jeugdsanctierecht, eerstelijns juridische bijstand en justitiehuizen.
Staatshervorming en overdracht van bevoegdheden
Doorheen de geschiedenis werd de Belgische staat al verschillende keren hervormd. Door die staatshervormingen ging België over van een unitaire staat naar een federale staat en kregen de gewesten en gemeenschappen steeds meer bevoegdheden.
De meest recente staatshervorming is de zesde staatshervorming, waarbij opnieuw heel wat bevoegdheden overgeheveld worden van de federale overheid naar Vlaanderen. De wetteksten verschenen al in het Staatsblad op 22 augustus 2012 en het laatste luik werd in het federale parlement gestemd op 19 december 2013.
De bevoegdheden werden officieel overgedragen op 1 juli 2014, maar de praktische uitwerking is gefaseerd verlopen.