Wanneer kan een gerechtelijke bemiddeling  door de Raad gebeuren?

Wanneer reeds een gerechtelijke procedure loopt, kan de rechter een gerechtelijke bemiddeling bij de Raad bevelen. Die bemiddeling vindt plaats tijdens een strafproces of een gerechtelijke procedure. De behandeling van de zaak voor het rechtscollege wordt dan opgeschort tot wanneer de bemiddelingspoging een einde neemt. In principe duurt de gerechtelijke bemiddeling niet langer dan drie maanden.  

Het deelnemen aan een bemiddelingsproces gebeurt steeds uit vrije wil van alle partijen. Is een van de betrokken partijen niet bereid aan de bemiddeling deel te nemen, dan kan het bemiddelingsproces niet worden opgestart. Elke partij kan ook op ieder ogenblik uit een bemiddelingsproces stappen. 

Wat houdt de bemiddeling in en volgens welke principes verloopt de bemiddeling? 

Bij bemiddeling door de Raad probeert de bemiddelaar een directe dialoog tot stand te brengen tussen alle partijen. Dit zijn enerzijds de belanghebbende(n), bv. de vermoedelijke overtreder, en anderzijds de gewestelijke stedenbouwkundige inspecteur, de gemeentelijke stedenbouwkundige inspecteur of burgemeester van de betrokken gemeente. De bemiddelaar begeleidt het verloop van de dialoog en faciliteert het overleg, doch adviseert geenszins de partijen. 
De bemiddelaar is ofwel een lid van de Raad ofwel een lid van het permanent secretariaat van de Raad. Elke bemiddelaar heeft een passende opleiding heeft gevolgd om deskundig te bemiddelen. 

De bemiddeling gebeurt met respect voor de volgende beginselen: 

1° Neutraliteit: de bemiddelaar is neutraal, wat ook wel meervoudig partijdig wordt genoemd; 

2° Vertrouwelijkheid: alles wat wordt besproken is vertrouwelijk en kan, indien de bemiddeling bv. geen succes kent, niet worden naar buiten gebracht voor de rechtbank; 

3° Vrijwilligheid: partijen zijn vrij om al dan niet in of uit de bemiddeling te stappen. 

De Raad heeft als beleidskader aangenomen dat de aangestelde bemiddelaar aan de Raad niet rapporteert over de inhoud van wat tijdens het bemiddelingsproces aan bod komt.  

Dit verhindert niet dat de bemiddelaar aan de Raad rapporteert over de evolutie van het bemiddelingsproces, met respect voor het vertrouwelijke karakter van de inhoudelijke besprekingen, zoals wordt gegarandeerd door het bemiddelingsprotocol dat voorafgaand aan elke bemiddeling moet worden ondertekend door alle betrokken partijen en door de bemiddelaar zelf.