Hoofddoelstelling 1: Geïntegreerd en integraal beleid rond stedelijke logistiek
Vlaanderen en de lokale besturen realiseren een beleid dat geïntegreerd is (samenwerking tussen beleidsdomeinen/niveaus en stakeholders, samenhang tussen initiatieven) en integraal rekening houdt met alle dimensies van stedelijke logistiek (mobiliteit, economie, ruimtelijke ordening, leefbaarheid, veiligheid, … ).
Stedelijke logistiek krijgt een volwaardige plaats in het beleid. Meer nog, het beleid is gebaseerd op objectieve kennis en de besturen vervullen zelf een voorbeeldrol door de verduurzaming van hun eigen logistieke stromen en aankopen. Overheden gaan in dialoog met de belanghebbenden en stimuleren en realiseren zo samen duurzame oplossingen.
Integratie van logistiek in het systeem
Integratie van logistiek in de mobiliteitsplanning krijgt in Europa reeds vorm via de uitwerking van zogenaamde ‘sustainable urban logistics plans’ (SULP) die aansluiten bij de praktijk van de duurzame mobiliteitsplanning (sustainable urban mobility plans, SUMP). De methodologie op Europees niveau wordt momenteel herzien en zal ook het thema logistiek beter integreren.
Ook op Vlaams niveau krijgt logistiek een plaats in de realisatie van de mobiliteitsplannen op niveau van de vervoerregio’s (vervoerregioplannen).
Ook de klimaats- of milieudoelstellingen kunnen vaak een aanleiding zijn om vanuit het beleid in te zetten op stedelijke logistiek. In vele gevallen krijgt logistiek ook de nodige aandacht vanuit het handelsvestigingsbeleid of centrummanagement.
Verdieping en voorbeelden:
Maak iemand verantwoordelijk & creëer een aanspreekpunt
Het volstaat niet logistiek enkel als thema in de beleidsplannen te schrijven. Mensen moeten ook eigenaarschap opnemen en de verantwoordelijkheid, tijd en middelen krijgen om het beleid en initiatieven concreet te kunnen maken.
Op zich kan de trekker van dit thema aangesteld worden vanuit mobiliteit, economie, milieu, … maar het moet voor iedereen (intern & extern) wel duidelijk zijn wie het aanspreekpunt is voor stedelijke logistiek.
Idealiter wordt er iemand specifiek bevoegd gemaakt voor logistiek zodat hij horizontaal intern de verschillende diensten kan betrekken en een brugfunctie kan vervullen naar externe belanghebbenden.
Voorbeeld:
GentLevert(opent in nieuw venster) zorgde voor een Districoach die handelaars persoonlijk en maatgericht adviseert bij het verduurzamen van hun logistieke processen.
Samenwerking en draagvlakcreatie
In stedelijke logistiek gaat het nooit om één enkele speler die aan zet is. Succesvolle samenwerking is een noodzakelijke voorwaarde voor een goed beleid en succesvolle initiatieven. Daarom is het belangrijk dat de belanghebbenden meer inzicht krijgen in elkaars belangen en afwegingen om vervolgens samen de stedelijke logistieke realiteit vorm te geven, rekening houdende met de lokale context.
Verdieping en voorbeelden:
De Vlaamse Green Deal voor duurzame stedelijke logistiek(opent in nieuw venster) brengt initiatiefnemers samen die via concrete projecten een bijdrage willen leveren aan een meer milieuvriendelijke aanpak.
GentLevert(opent in nieuw venster) is een initiatief waarin de samenwerking verankerd zit in de structuur van het initiatief zelf (Stad, private partners, publieke partners), maar waar ook een breder veld van stakeholders wordt betrokken om samen te zoeken naar en te werken aan oplossingen.
Evaluatiekader gebaseerd op stakeholders: Multi-actor multi-criteria analysis(opent in nieuw venster)
Onderzoek, kennis en data
Het is cruciaal de situatie eerst te objectiveren en te begrijpen om vervolgens goede beleidsbeslissingen (inclusief regelgeving voor vrachtvervoer) te kunnen nemen en om succesvolle en duurzame stedelijke logistieke projecten te kunnen realiseren.
Dit betekent dat er inzicht moet zijn in de in- en uitstroom van vervoersbewegingen en logistieke activiteiten; maar ook in de businessmodellen en de (gewenste) toekomstige evoluties.
Deze inzichten en scenario’s worden ook afgetoetst met de belanghebbenden (cf. samenwerking en draagvlakcreatie).
Verdieping en voorbeelden:
Het VIL(opent in nieuw venster), het innovatieplatform voor de logistieke sector, realiseert samen met de bedrijfswereld praktijkgericht onderzoek, ook rond stedelijke logistiek.
Citylab ‘Data Management Plan’(PDF bestand opent in nieuw venster)
De Vlaamse universiteiten en hogescholen hebben talrijke onderzoeksgroepen die onderzoek doen rond het thema stedelijke logistiek.
Ertrac roadmap voor onderzoek en innovatie(PDF bestand opent in nieuw venster).
Bestuur in actie - de voorbeeldrol van de overheid
Overheden kunnen ook zelf een actieve rol opnemen door hun eigen logistieke stromen (facilitair management, postbedeling, afval, … ), voertuigenparken en aanbestedingsprocedures te verduurzamen en zo meer te bundelen en schonere voertuigen in te zetten.
Verdieping en voorbeelden:
De wegwijzer fietslogistiek(PDF bestand opent in nieuw venster) geeft inzicht in hoe overheden de fiets een plaats kunnen geven in hun beleid en een voorbeeldrol kunnen opnemen.
Buyzet(opent in nieuw venster) - Aankoop van innovatieve oplossingen voor zero emissie levering van goederen en diensten in steden.
Slimme regelgeving
Overheden spelen via hun regelgevend instrumentarium een belangrijke rol in het stimuleren van duurzame stedelijke logistiek. Belangrijke aandachtspunten hierbij zijn dat maatregelen onderbouwd worden met objectieve data en kennis en rekening houden met de belanghebbenden. De regelgeving dient ook aan te sluiten met de vooropgestelde visie en strategie.
Verdieping en voorbeelden :
Via het parkeerbeleid en voorzien (inclusief nadenken over reservatiesystemen) en handhaven van laad- en loszones kan de logistieke functie ondersteund worden.
Steden en gemeenten kunnen mee nadenken over welke routering het meest gewenst is voor vrachtvervoer en hier via regelgeving en signalisatie op sturen. In Malaga werd bijvoorbeeld zo’n netwerk voor zwaar vrachtvervoer uitgewerkt.(opent in nieuw venster)
Als er gekozen zou worden voor toegangsbeperkingen (tijdstip van de dag, tonnage, volume, milieu, … ) voor goederenvervoer dient dit idealiter te gebeuren met inzicht in de bestaande logistieke stromen en in samenspraak met de belanghebbenden zodanig dat er proactief kan nagedacht worden over werkende alternatieven.
In Vlaanderen werd er een kader gecreëerd voor steden die een lage-emissiezone willen instellen(opent in nieuw venster).Een samenhang met de bredere strategie (cf. luik integratie van logistiek in het beleid) is aan te bevelen.
Om piloten te stimuleren kan er voor gekozen worden om een regelluw kader te scheppen om te kunnen testen. De stad of gemeente kan dit ook kaderen in een living lab-aanpak :
Europees beleid, initiatieven en financieringsmogelijkheden
Vanuit het Europese niveau kwamen reeds verschillende beleidsinitiatieven die mee richting geven aan het stedelijke logistiek beleid. In het Europese Witboek stelde de Europese Commissie al in 2011 volgende doelstelling voor stedelijk wegtransport: een halvering van voertuigen op fossiele brandstoffen tegen 2030 om ze tegen 2050 zelfs volledig uit het stadsbeeld te laten verdwijnen. De distributie van goederen in de grote stedelijke centra moet tegen 2030 ook grotendeels gebeuren zonder CO2-uitstoot.
In 2013 kwam de Europese Commissie met het Urban Mobility Package om het delen van goede praktijk en samenwerking te versterken, gerichte financiële ondersteuning te bieden en met onderzoek en ontwikkeling te focussen op oplossingen. De communicatie ‘Together towards competitive and resource-efficient urban mobility’ stond hierin centraal, maar de annex bevatte ook al een ‘call to action on urban logistics’.
In 2018 bracht de Europese Commissie ook een studie uit over stedelijke logistiek ‘The integrated perspective(opent in nieuw venster)’ om richting te kunnen geven aan het beleid en initiatieven.
Ook ander studiewerk rond toegangsbeperkingen en schone brandstoffen op diezelfde pagina is relevant.
Bovendien wordt er vanuit tal van Europese programma’s financiering en ondersteuning voorzien.
Verdieping :
Een beknopt overzicht van Europese programma’s en financiering(opent in nieuw venster).
Sommige organisaties zoals het Vlaams-Europees Verbindingsagentschap (VLEVA) Polis (netwerk van regio’s en steden) delen informatie over Europese dossiers(opent in nieuw venster) en financieringsmogelijkheden(opent in nieuw venster) en verdedigen de standpunten van hun leden bij instanties.
Alice(opent in nieuw venster) (Allicance for Logistics Innovation through Collaboration in Europe) is het Europees Technologieplatform (ETP) voor logistiek. Ook stedelijke logistiek staat daar op de agenda.
In samenwerking met Ertrac werd een roadmap over onderzoek en innovatie in stedelijke logistiek(PDF bestand opent in nieuw venster) uitgewerkt.Ervaringen met living labs(PDF bestand opent in nieuw venster).