Schijnzelfstandigen zijn werknemers die het statuut van zelfstandige hebben, hoewel ze in werkelijkheid een beroepsactiviteit uitoefenen onder het gezag van een werkgever. Vanwege die gezagsrelatie zouden zij normaal gezien in loondienst moeten zijn.
Schijnzelfstandigheid is een vorm van sociale fraude, die zware schade berokkent aan de solidariteit waarop het hele Belgische systeem van sociale zekerheid gebouwd is. Deze vorm van sociale fraude kan zwaar bestraft worden.
Vraagt het bedrijf waar u voor werkt of waar u solliciteert, u om op zelfstandige basis te werken? Misschien doet uw (potentiële) werkgever dat om de hoge lasten die verbonden zijn aan het werknemersstatuut, te vermijden. Bij onzekerheid moet u vooreerst op basis van de feiten nagaan of u al dan niet zelfstandig bent. Dat geldt zowel in het geval dat u werkt onder de vorm van een vennootschap als in het geval dat u werkt onder de vorm van een eenmanszaak. Dit zijn enkele elementen die onderzocht kunnen worden om na te gaan of u zelfstandig bent, dan wel een arbeider of een bediende met een verkeerd statuut:
- Kunt u zelf beslissingen nemen over de uit te voeren opdracht?
- Bepaalt u zelf uw arbeidsuren?
- Kunt u zelf mensen in dienst nemen?
- Hebt u de mogelijkheid om voor meerdere opdrachtgevers te werken?
- Doet u zelf investeringen?
- Hebt u een vaste inkomensgarantie?
Als u voldoende kunt bewijzen dat u zelfstandig bent, dan is er geen probleem.
De Rijksdienst voor Sociale Zekerheid controleert of bepaalde zelfstandigen niet in werkelijkheid schijnzelfstandige zijn. Als zij vaststelt dat het inderdaad om schijnzelfstandigheid gaat, kan ze een herziening van de sociale bijdragen eisen.
Als een arbeidsrelatie onduidelijk is, kan de Commissie ter regeling van de Arbeidsrelatie van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid de knoop doorhakken. Zij zal beslissen of iemand als zelfstandige of als werknemer moet worden beschouwd.