Bij de behandeling van ziekten spelen geneesmiddelen een belangrijke rol. Na gebruik komen ze via de urine en de ontlasting in ons afvalwater terecht. Omdat waterzuiveringsinstallaties niet alle soorten medicijnen kunnen verwijderen, komen resten ervan in onze waterlopen terecht. Dat houdt een risico in voor het leefmilieu, potentieel hergebruik van dit water of zelfs ons drinkwater. Door o.a. de vergrijzing en het toenemend aantal welvaartziekten wordt verwacht dat meer medicijnen in het milieu zullen vrijkomen. Bovendien kan de klimaatverandering de impact hiervan op het milieu nog vergroten. In tijden van droogte zullen de concentraties in de waterlopen hoger zijn en hevige regen en overstromingen kunnen leiden tot verdere verspreiding. Een ketenbrede aanpak is essentieel, vanaf de ontwikkeling/productie, het voorschrijven en gebruiken tot het afval en de zuivering.

Beschrijving
Tegen eind 2026 willen we een verstrekt grensoverschrijdend netwerk tussen Vlaanderen, Nederland en andere Europese landen waarbij kennis en best practices op het gebied van geneesmiddelen en hun impact op het water gedeeld worden.

Beschrijving
We ontwikkelen een Vlaamse prioriteitenlijst van geneesmiddelen die prioritair te vermijden zijn wegens hoge eco-toxiciteit. De lijst is een praktisch hulpmiddel voor verschillende actoren binnen de geneesmiddelenketen om hun beleid hierop af te stemmen en acties te ondernemen. 

Beschrijving
Een gebruiksvriendelijke prioriteringstool helpt zorgvoorzieningen te bepalen welke geneesmiddelen en API’s (actieve farmaceutische ingrediënten) ze prioritair moeten aanpakken om hun impact op het watermilieu te beperken.  

Voortgang
Op het event van 20 mei 2025 werd een draftversie van de prioriteringstool toegelicht. Bekijk hier de begeleidende presentatie ‘Praktische leidraad voor ziekenhuisapothekers’(PDF bestand opent in nieuw venster).

Beschrijving
We ontwikkelen een gestandaardiseerd afsprakenkader voor het uitvoeren van hotspotanalyses binnen zorgvoorzieningen. Dit kader omvat uniforme (meet)methoden en een plan van aanpak, waardoor de resultaten vergelijkbaar zijn tussen verschillende voorzieningen. Door het uitwisselen van vergelijkbare resultaten creëren we een leeromgeving die ziekenhuizen en zorgvoorzieningen aanspoort om gelijkaardige analyses en acties op te starten.  

Beschrijving
Opleidingen en nascholingen voor (ziekenhuis)apothekers, artsen en andere zorgprofessionals besteden specifieke aandacht aan de impact van geneesmiddelen op het milieu en water, ondersteund door wetenschappelijke inzichten en best practices. Dit zorgt voor een sterkere verankering van eco-toxiciteit in het duurzaamheidsbeleid van actoren binnen de geneesmiddelenketen. 

Beschrijving
Er is een praktisch aanbod richting de Antibioticatherapie Beleidsgroep (ABTBG) en het Medisch Farmaceutisch Comité (MFC) om eco-toxiciteit te integreren in de evaluatie en selectie van geneesmiddelen. 

Beschrijving
Er is een overzicht van de concrete acties en beschikbare ondersteunende tools voor elke schakel (arts, apotheker, ziekenhuisbeleid, …) binnen de geneesmiddelenketen om de eigen impact van geneesmiddelen op het waterecosysteem te temperen.