Heb je een koi of overweeg je om er een te houden? Ontdek wat erbij komt kijken, van voeding en verzorging tot het voorzien van een geschikt verblijf.
In een notendop
Gezelschap: Ik hou van gezelschap en zwem graag met enkele soortgenoten.
Waterdiepte: Ik heb een vijver nodig die 150 à 200 cm diep is om de winter te overleven.
Vijverplanten: Ik lust graag planten en woel ze uit de bodem. Zet planten in een deel van de vijver waar ik niet kan komen.
Voeding: Geef me speciaal voer voor koi. Ik hou van afwisseling maar voer me niet teveel, want dan wordt het water vies.
Gezondheid: Controleer dagelijks of ik levendig ben en mooie gladden schubben heb. Contacteer indien nodig een dierenarts.
Water: Ik maak veel vuil. Zorg voor een grote filterinstallatie om het water proper te houden. Controleer de waterkwaliteit regelmatig.
Verrijking: Zorg voor planten die ik mag opeten, een stuk grond om te woelen, beschutting en vrije zwemruimte.
Aankoop: Koop alleen gezonde vissen. Let op: zet geen tegen Koi Herpes Virus (KHV) gevaccineerde vissen samen met niet-gevaccineerde exemplaren.
Ben je geschikt als eigenaar?
Kois zijn speciale, spectaculair gekleurde vissen die populair zijn bij vijverbezitters. Kois zijn op zich niet moeilijk om te verzorgen, maar de vijver in orde houden vergt wel kennis van zaken. Voordat je de vissen koopt, zijn er een aantal punten om over na te denken:
- Kois kunnen erg oud worden en zullen je dus misschien overleven. Heb je kinderen, kleinkinderen of andere geïnteresseerden die de zorg voor de dieren kunnen overnemen?
- Heb je plaats voor een vijver die groot en diep genoeg is voor minstens drie kois?
- Weet je hoe een vijver en de filterwerking onderhouden moet worden?
- Kan er iemand de vissen dagelijks verzorgen als je op vakantie bent?
- Wil je 15 euro per maand betalen voor elektriciteit, water en visvoer?
Waar haal je een koi?
De vijver moet opgestart zijn voor je de vissen koopt. De filter heeft tijd nodig om goed te werken. Start je vijver minstens enkele weken tot maanden op voordat je vissen gaat kopen.
Kois kan je kopen in vijverspeciaalzaken en bij gespecialiseerde kwekers. Koop alleen maar vissen die er gezond uitzien, met gave vinnen, een heldere glans en blinkende ogen. Koop alleen vissen als je zeker weet hoe je ze moet verzorgen en of ze in je vijver passen. Vraag na of de vissen gevaccineerd zijn tegen het koi herpes virus. Om garantie te krijgen op vissen moet je die kopen bij een erkende verkoper. Bij problemen is het verstandig om direct contact op te nemen met de verkoper en een dierenarts, en niet af te wachten tot de vis te ziek is om te genezen.
Wees kritisch en durf vragen te stellen. Als koper ben je verantwoordelijk voor een goede keuze. Koop geen zwakke of zieke dieren, want zo hou je foutieve handel in stand. Let goed op of de dieren geen verwondingen of vervormingen hebben. Als je verwaarloosde dieren opmerkt, dan kan je dit melden bij de Dienst Dierenwelzijn op het Meldpunt verwaarloosde en mishandelde dieren.
Vissen worden het beste uitgeschept met water, zodat ze niet of zo kort mogelijk blootgesteld zijn aan de lucht. Vervoer vissen in het water, in een emmer, ton of plastic zak. Met extra zuurstof in de vervoerzak of ton kan een vis een transport van meerdere uren overleven.
Bij aankomst thuis laat je de zak met vissen drijven in de vijver. Het is belangrijk dat de temperatuur en waterkwaliteit gelijk worden aan die van de vijver. Schep iedere vijf minuten een vierde deel vijverwater bij het transportwater. Na 15 à 20 minuten schep je de vis uit de zak en zet je hem direct in de vijver. Gooi het vuile transportwater weg en zeker niet in de vijver. Voer de vissen pas 12 uur later, als ze gewend zijn aan de nieuwe omgeving.
Hoeveel kost een koi?
Een koi kan 15 euro tot duizenden euro’s kosten. Speciale variëteiten en grote vissen zijn zeer prijzig. Het is een scholenvis, dus reken altijd op de aanschaf van drie of meer vissen. De voer- en onderhoudskosten verschillen niet van andere vijvervissen. De maandelijkse kosten bedragen ongeveer 15 euro, inclusief voer en de hogere water- en elektriciteitsrekening.
De aanleg van een vijver en de aankoop van het toebehoren zijn een eenmalige investering. Een vijver laten aanleggen is duurder, zelf bouwen kan wellicht goedkoper. Reken op minstens 6.000 euro voor een grote vijver. De kosten omvatten onder andere: de afgraving, de beschermdoek en folie, filterkelder, aanleg riool, randafwerking en aankleding. De benodigdheden kosten al snel rond 600 euro voor een kleine vijver.
| Voorfilter en biologisch filter | 400 (in de winkel) 100 (bij zelf maak) |
| Koppelstukken, buizen en darmen | 50 euro |
| UV-lampen en pompen | 200 euro |
| Filtermateriaal | 80 euro |
| Totaal | 330 - 730 euro |
Wat heeft een koi nodig?
Kois hebben een grote vijver nodig: een vuistregel is één koi per 1000 liter water. Een vijver van ongeveer 5000 liter is voldoende om vijf kois van gemiddeld 40 cm te houden. Deze vissen worden uiteindelijk wel 50 tot 80 cm lang, en daarom wordt een vijver met een minimaal volume van 10.000 liter aangeraden. Een grotere vijver is altijd beter en kan leiden tot meer gedragsvariatie. Bovendien is het in een grote vijver eenvoudiger om te vermijden dat er verschillen in waterkwaliteit en grote temperatuurschommelingen voorkomen.
Bijkomend moet de vijver minimaal 1,5 meter, maar ideaal minstens 2 meter diep zijn, zodat de vissen in de vijver kunnen overwinteren. Voorkom dat het gehele wateroppervlak ‘s winters bevriest.
De kois hebben behoefte aan zowel zonnige als beschutte plaatsen. Een overkapping van bv. een uitstekende vlonder kan schaduw bieden en deels beschermen tegen roofdieren. De vissen zijn namelijk een gemakkelijke prooi voor reigers en katten. Bescherm de vissen extra door een net over de vijver te spannen of een reigerschrik met waterstraal op basis van bewegingsdetectie te installeren.
Kois voelen zich beter in de nabijheid van andere kois, ze zwemmen graag in elkaars gezelschap. Let op: kois eten alles dat in hun bek past, hou ze dus niet samen met te kleine vissen of voorzie voldoende schuilplaatsen waar de kois niet kunnen komen. Vanaf 9 cm zijn andere vissen groot genoeg om veilig met kois samen te leven.
Kois verkiezen een matige tot harde waterhardheid (9-16 GH) en een neutrale tot basische pH (6,5 tot 8,5). Leidingwater is meestal van voldoende kwaliteit. Ze kunnen vrij goed tegen variaties in de waterwaarden, maar vermijd te grote schommelingen, want dit bezorgt de vissen veel stress. Voeg daarom eventuele waterverbeteraar eerst toe in een emmer en laat die één dag staan. De chemische reactie vindt dan plaats in de emmer en niet in de vijver.
Een mechanische en een biologische filter zijn essentieel om een goede waterkwaliteit te behouden. Bij een slechte waterkwaliteit heb je een groter risico op vroegtijdige sterfte en meer kans op ziektes. Bovendien wroet de koi graag in de bodem, waardoor het water sterk kan vervuilen. Stem de grootte van de filter af op het aantal vissen in je vijver. Een vijverspeciaalzaak of ervaren koi-liefhebber kan je hierover zeker advies geven.
Leg de vijverbodem een beetje afhellend naar één kant aan, zodat het vuil naar één richting zakt en je het gemakkelijk kan wegzuigen. Een directe aansluiting op de riool via een bodemdrain is ook praktisch. Een bodemdrain wordt aangelegd op het diepste punt van de vijver en dient om bodemvuil recht naar het riool af te voeren.
Kois houden van een lichte stroming, je kan hiervoor behalve de filterstroming ook een waterval of fontein gebruiken en het water in beweging brengen met een luchtpomp. Door de beweging van het wateroppervlak komt er zo ook extra zuurstof in het water.
Waterplanten hebben als voordeel dat ze de afvalstoffen van de vissen gebruiken om te groeien en zuurstof produceren. Ze zorgen bovendien voor een mooi aanzicht. Een afgezonderde zone met planten wordt aangeraden omdat de kois de planten uit de bodem loswoelen en opeten. Aan de vijver kun je een helofytenfilter maken, bestaande uit een stuk moeras met waterzuiverende planten.
Als bodembedekking is donkergekleurd grind met een diameter van 10 tot 50 mm het meest geschikt. Spoel het grind grondig uit tot het spoelwater helder is voor je het gebruikt. Leg het aflopend aan in de richting van de filter of bodemdrain. Gebruik hiervoor eventueel steunende tussenschotten, zodat het vuil in de juiste richting wordt geleid.
In de zone waar je planten wil zetten, is een aardlaag nodig. Gebruik hiervoor vijveraarde. Zet hier de planten in. Om te voorkomen dat de voedingstoffen snel uitspoelen, leg je er 10 cm grind overheen.
De ideale temperatuur is tussen 10 en 20 °C, maar ook onder 10 °C blijven ze actief. Kois kunnen niet goed tegen de warmte en tegen temperatuurschommelingen. Als de temperatuur boven 23 °C komt, moet je extra beluchten om zuurstoftekort te voorkomen. Als het water nog warmer wordt, moet je het afkoelen. Dit kan door flessen met ijskoud gekoeld water in de vijver te laten drijven of door een koelinstallatie te gebruiken. Vermijd temperatuurschommelingen van meer dan 2 °C, want die bezorgen de vissen veel stress en maken ze ziek. Hoe groter de vijver, hoe minder snel de vissen last hebben van temperatuurschommelingen.
Kois zijn omnivoren en eten graag insecten, kleine waterdieren en planten. Voorzie dagelijks een basisvoeder speciaal voor kois. Kois eten graag planten zoals waterpest, waterkers en geblancheerde spinazie, geef deze eventueel als aanvulling op het gewone voer.
Geef niet meer voer dan de vissen in enkele minuten eten. Kois hebben geen maag en krijgen geen signaal dat ze genoeg gegeten hebben. Daardoor eten ze gemakkelijk te veel. Te veel voer geven kan darmproblemen opleveren, doet de vissen vervetten en zorgt voor onnodige vervuiling van het water. Veel algengroei kan betekenen dat er te veel voedingstoffen in het water zijn.
De vertering van de koi wordt bepaald door de omgevingstemperatuur. Daarom zijn er speciale voeders te koop voor tijdens de zomer- of wintermaanden. Bij temperaturen lager dan 6 °C voer je de kois beter niet of zeer spaarzaam om de paar dagen, met speciaal wintervoer.
Dagelijks
- Controleer de filterwerking
- Voer de vissen enkele keren per dag een kleine portie
- Bekijk of de dieren hun normale gedrag vertonen en er goed uitzien
Minstens één keer per week
- Controleer de waterwaarden
- Onderhoud de filter
Maandelijks
Reinig de filter en de pompinstallatie. Meer informatie over de filterwerking.
Jaarlijks of indien nodig
- Haal afgevallen bladeren of grof vuil uit de vijver. Span in de herfst een net over de vijver om te voorkomen dat bladeren in de vijver vallen
- Deel de planten die te groot zijn geworden op in meerdere stukken of snoei de planten
- Verwijder in het voorjaar de laag dode planten en slib
Tijdens de winterperiode
- De winter is een rustperiode voor de vijver. Breek de ijslaag en hang bossen stro in de gaten om ze open te houden.
- Stoor de vissen zo weinig mogelijk en loop of schaats zeker niet op het ijs
- Gebruik geen luchtpomp want die haalt de warmere diepe waterlaag omhoog, waardoor het water meer afkoelt
- Als er extra zuurstof nodig is, gebruik dan in de winter een waterstofperoxidekatalysator. Deze geeft geleidelijk zuurstof af
Gezondheid
Zieke vissen hangen vaak stil, knijpen de vinnen dicht, happen naar lucht en/of bewegen abnormaal. De vinnen van gezonde vissen moeten mooi openstaan en egaal ogen. Als de vissen zich abnormaal gedragen, controleer dan altijd eerst de waterwaarden, de filtering en de temperatuur van de vijver. Bij ziektes raadpleeg je best een dierenarts gespecialiseerd in vissen of vraag je raad aan een vijverspecialist.
De meest voorkomende aandoeningen zijn: