Mechelen en Harelbeke ‘Bijenvriendelijkste Gemeente’ van Vlaanderen
De steden Harelbeke en Mechelen mogen in 2026 de titel ‘Bijenvriendelijkste Gemeente’ van Vlaanderen dragen. Het Departement Omgeving reikte de eretitel voor de elfde keer uit tijdens de finaledag van de Openbaargroen Awards in Antwerpen. De gemeenten werden gekozen uit bijna 90 kandidaten. Bijen en andere wilde bestuivers zijn cruciaal voor onze biodiversiteit en voedselproductie. Acties als deze zijn bedoeld om hen te ondersteunen.
In de zomermaanden bezochten medewerkers van het Departement Omgeving en de Vereniging voor Openbaar Groen elke deelnemende gemeente om de projecten te beoordelen. De kandidaten zetten zich stuk voor stuk in om hun groene ruimten bijenvriendelijk te maken en hun inwoners te sensibiliseren. Wilde bestuivers worden onder meer bedreigd door een tekort aan voedsel en gebrek aan geschikte nestplaatsen.
Meerjarenplan in Harelbeke
Harelbeke, in de provincie West-Vlaanderen, werkt al jaren aan een bijenvriendelijke stad. Sinds 2022 vormt het Bijenplan(opent in nieuw venster) de basis voor een doordacht natuurbeheer. En met succes: de oppervlakte die slechts één of twee keer per jaar gemaaid wordt, groeide van 24.886 m² in 2019 naar 77.800 m² in 2024, en er komen elk jaar nieuwe bloemrijke zones bij.
Met de steun van vzw Constructief houdt de stad bewust bloeiende stroken overeind en wordt er gemaaid op het ritme van de zandbijen. In het Keizerbos kwamen er kleurrijke bloemenranden en natgrasland bij. Zelfs bij de werken aan de bibliotheek maakte de stad indruk: de werf werd tijdelijk stilgelegd om zandbijtjes veilig te laten verhuizen. Harelbeke investeert ook in nestplaatsen: een groot bijenhotel aan de bibliotheek, acht extra insectenhotels en binnenkort een echte bijenburcht.
Wie het resultaat zelf wil ontdekken, kan mee op Bijenfietstocht of deelnemen aan de jaarlijkse Bijenwandeling met imker en gidsen. Zo toont Harelbeke dat duurzaamheid en plezier perfect samen gaan.
Verrassend veel wilde bijen in Mechelen
Mechelen, in de provincie Antwerpen, mag zich in 2026 officieel de bijenvriendelijkste stad noemen in de categorie van meer dan 40.000 inwoners. Die erkenning is het resultaat van een sterk Bijenplan(opent in nieuw venster). Vier beheertips staan centraal: slimmer maaien op gazons, bloemrijke graslanden en weides, inheemse (en geschikte uitheemse) bloemborders én het behoud van waardevolle struiken en bomen zoals meidoorn, sleedoorn en vroege bloeiers.
Het Maria Van Deyckpark kreeg een grondige natuurvriendelijke herinrichting met nieuwe bomen en heesters, bijen- en vlinderborders, bloemrijk grasland, insectenhotels, fruithaagjes en tijdelijke natuur. Zelfs staand dood hout blijft er bewust behouden. Een zeldzame bij– de donkere rimpelrug – wordt er actief beschermd.
Daarnaast investeert Mechelen in bijenburchten en hommelnestkasten, speciaal voor ondergronds nestelende wilde bijen. Educatie krijgt een belangrijke plaats via een buitenklas in de Sint-Pietersschool en duidelijke infoborden bij de bijenburcht.
Onderzoek toont dat Mechelen verrassend veel wilde bijen herbergt, zelfs soorten die normaal in natuurgebieden thuishoren. Zo bewijst Mechelen dat stedelijke natuur en bestuivers perfect samen kunnen floreren.
Inspirerende voorbeelden uit heel Vlaanderen
Ook veel andere gemeenten lieten zien dat kleine stappen een groot verschil maken om een leefbare omgeving voor bijen te creëren. Knokke-Heist pakte uit met bijenverhaaltjes. Lummen plaatste op de begraafplaats sedummatten (rollen met vetplantjes) tussen de graven, om het kerkhof niet alleen bijenvriendelijker te maken, maar ook gemakkelijker in onderhoud. Sint-Katelijne-Waver draagt creativiteit hoog in het vaandel. De gemeente maakte van het bijenhotel een echt kunstwerk. Een mooie mix van kunst en natuur. In Lint konden burgers oude gifstoffen inruilen voor een frambozenplant.
Ook de kandidaten die geen titel in de wacht hebben gesleept, krijgen een score op bijenvriendelijkheid. Gemeenten kunnen tot 5 bijenlabels ontvangen. Een 5-bijengemeente kenmerkt zich door een structureel bijenactieplan en monitoring van wilde bijen.
Bijensymbolen
De jury kende aan alle deelnemende steden en gemeenten een aantal bijensymbolen toe om hen te bekronen voor hun inspanningen.
- 5 bijensymbolen: Beringen, Brugge, Izegem, Knokke-Heist, Harelbeke, Kontich, Lint, Mechelen.
- 4 bijensymbolen: Beveren-Kruibeke-Zwijndrecht, Brasschaat, Brecht, Damme, De Panne, Diksmuide, Eeklo, Genk, Heist-op-den-Berg, Hooglede, Jabbeke, Kortrijk, Roeselare, Staden, Torhout, Wommelgem, Zwevegem.
- 3 bijensymbolen: Aarschot, Antwerpen-Antwerpen, Antwerpen-Ekeren, Antwerpen-Hoboken, Antwerpen-Wilrijk, Berlaar, Blankenberge, Bree, Buggenhout, Dilsen-Stokkem, Edegem, Essen, Geel, Hemiksem, Ichtegem, Ieper, Kalmthout, Koksijde, Lede, Londerzeel, Lummen, Machelen, Malle, Mol, Nijlen, Oudsbergen, Rumst, Schilde, Schoten, Sint-Gillis-Waas, Sint-Katelijne-Waver, Veurne, Wingene, Zedelgem.
- 2 bijensymbolen: Alken, Antwerpen-Merksem, Boom, Deerlijk, Denderleeuw, Diest, Duffel, Haaltert, Herk-de-Stad, Heusden-Zolder, Kortemark, Lier, Lubbeek, Moorslede, Putte, Steenokkerzeel, Stekene, Tielt, Tremelo, Vilvoorde, Willebroek.
- 1 bijensymbool: Geraardsbergen, Lochristi, Oostrozebeke, Wetteren.
Persinfo
Ann Heylens
Woordvoerder Departement Omgeving
0473 34 45 33
ann.heylens@vlaanderen.be