Cijfers justitiehuizen 2024
Databron: SIPAR
Slachtofferonthaal
Sinds 2019 is er een enorme stijging van het aantal nieuwe dossiers bij de diensten Slachtofferonthaal vast te stellen. 2024 vestigt een nieuw record met 12.082 nieuwe dossiers. Er kwamen in vergelijking met 2023 974 extra dossiers bij. De dienst Slachtofferonthaal kan gevat worden in de onderzoeksfase of in de uitvoeringsfase van een dossier. De onderzoeksfase loopt vanaf het neerleggen van een klacht tot aan de eindbeslissing (vonnis/arrest, seponering). De uitvoeringsfase start vanaf het vonnis/arrest en kan betrekking hebben op de uitvoering van een gevangenisstraf of van een interneringsmaatregel.
Er zijn verschillende factoren die de stijging van de afgelopen jaren kunnen verklaren. De parketten werden er door minister Demir op gewezen dat ze ook in dossiers met minderjarige daders de systematische vattingen voorzien in de COL 16/2012 moeten toepassen. Daarnaast is er sinds 2020 een nieuwe systematische vatting voor dossiers vanuit de Zorgcentra na Seksueel Geweld (die sinds 2023 verder werden uitgerold in Vlaanderen) waarbij er klacht wordt ingediend. Dit is een van de oorzaken voor de opvallende stijging in 2024. In het kader van de strafuitvoering, dus na een uitspraak van de rechtbank, is de verplichting om de dienst slachtofferonthaal te vatten bij (poging tot) verkrachting, onafhankelijk van een aanmelding bij een ZSG er sinds 2022. Deze verplichting geldt ook voor misdrijven die de dood veroorzaken en pogingen daartoe. Sinds 2023 is er ook zo’n systematische vatting voorzien bij de toekenning van een mobiel stalkingsalarm.
Er is een grotere bewustwording gecreëerd rond het belang van de dienst Slachtofferonthaal. De parketten zijn zich, onder andere dankzij de sensibilisering door de diensten Slachtofferonthaal zelf, steeds meer bewust van het belang van deze diensten. Daardoor zetten de parketten enerzijds meer in op een nauwere toepassing en opvolging van de systematische vattingen en anderzijds zien we dat de individuele magistraten hierbij ook een belangrijke rol spelen. Zij kunnen de dienst Slachtofferonthaal, naast de systematische vattingen, namelijk ook inschakelen als ze van oordeel zijn dat een tussenkomt van de dienst Slachtofferonthaal een meerwaarde kan betekenen. Door de hogere bewustwording van het belang van deze diensten, zien we dat het ook in de praktijk steeds meer gebeurt.
Maatschappelijk onderzoek i.k.v. familiaal conflict
In 2023 steeg het aantal aanvragen voor maatschappelijke onderzoeken in scheidingszaken van 1.578 dossiers (2022) naar 1.637 (2023). Deze stijgende trend zet zich verder in 2024, met 1.715 nieuwe dossiers. De toename in het aantal dossiers verschilt wel van regio tot regio. In de regio’s Brussel-Leuven en West-Vlaanderen blijft de instroom gelijk en in de regio Limburg is er een lichte daling. In de regio Oost-Vlaanderen daarentegen stijgt het aantal dossiers en ook in de regio Mechelen-Antwerpen-Turnhout is er een lichte toename ten opzichte van 2023.
1611 dossiers, oftewel 91,5%, hebben betrekking op de uitoefening van het ouderlijk gezag, de verblijfsregeling en/of het recht op persoonlijk contact met de kinderen. Daartegenover gaan slechts 49 dossiers, of 3,68%, over het recht op persoonlijk contact met grootouders/anderen. Deze cijfers liggen in lijn met de voorgaande jaren.