Info voor onderzoeksrechters en magistraten

Wat is het?

Een geldezel of money mule is een persoon die zijn of haar bankrekening laat misbruiken voor criminele activiteiten. De geldezel sluist, al of niet bewust, frauduleus verkregen geldsommen door naar criminelen. In ruil mag hij of zij een klein bedrag zelf houden.

Welke module?

Zij kunnen terecht in de training ‘vaardigheden’. Thema’s die aan bod zullen komen zijn:

• Aanleren van assertiviteit

• Opmaken van de balans draagkracht/draaglast

• Stilstaan bij maatschappelijke waarden en normen

• Gevolgen van de feiten voor zichzelf en voor de slachtoffers

• Valkuilen bij communicatie

Als er voldoende doorverwijzingen zijn, kan een homogene groep van geldezels samengesteld worden. Anders zullen de geldezels aansluiten bij de algemene vaardigheidstraining waar de opgesomde thema’s aan bod zullen komen.

Voor wie?

Voor plegers van verbale en/of fysieke agressie tegen hulp -en dienstverleners zoals brandweer, artsen, spoeddiensten, OCMW-medewerkers, politie enz.

Welke module?

Zij kunnen terecht in de module Agressie.

In deze training wordt standaard stilgestaan bij welbepaalde thema’s:

• Wat is agressie?

• Hoe komt agressie tot stand?

• Wat is de invloed van gevoelens en gedachten op het gedrag?

• Hoe wordt spanning opgebouwd?

• Hoe reageren zonder escaleren?

• Assertieve communicatie ipv agressieve communicatie

Zitten er bij de cursisten ook plegers van agressie tegen hulpverleners dan worden twee specifieke thema’s toegevoegd:

• Omgaan met machtsverhoudingen

• Rol van de hulpverlener in crisissituaties

Waarom deze thema’s? Een brand, een verkeersongeval of een andere noodsituatie trekt vaak een grote groep nieuwsgierigen aan. Zij bemoeilijken het werk van de hulpdiensten. Hulpverleners bevelen hen kordaat opzij te gaan wat bij sommige omstaanders verbale of fysieke agressie uitlokt. Vaak is er sprake van verdovende middelen of groepsdruk.

Als er voldoende doorverwijzingen zijn, kan een homogene groep samengesteld worden.

Justitiabelen worden naar de gedragstraining doorverwezen in het kader van een voorwaarde.

• Als magistraat kan u zelf de keuze maken voor een gedragstraining en een concrete module opleggen: vb. het volgen van een gedragstraining, module middelengebruik, hieraan actief meewerken en de bewijzen voorleggen.
• U kan een marge laten voor de justitieassistent om een keuze te maken voor een aanbod op maat door:
  • een meer algemene voorwaarde te formuleren
    • vb. zich inzake diens drugproblematiek laten opvolgen/bijstaan door een gespecialiseerde dienst, hieraan goed meewerken en de bewijzen voorleggen.
    • vb. zich door tekorten op vlak van sociale vaardigheden laten opvolgen/bijstaan door een gespecialiseerde dienst, hieraan goed meewerken en de bewijzen voorleggen.
  • beide mogelijkheden, keuze voor een gedragstraining of een begeleiding, te benoemen
    • Vb. Inzake diens drugproblematiek een aangepaste gedragstraining OF een individuele begeleiding/ behandeling volgen en hieraan goed meewerken en de bewijzen voorleggen.

Dit is wenselijk als het moeilijk is om het juiste aanbod te kiezen. Wanneer er een marge gelaten wordt, kan de justitieassistent na een aantal gesprekken met de justitiabele het juiste aanbod op maat bepalen (behandeling of specifieke module gedragstraining).

• U kan bijkomend de mogelijkheid voorzien om na de gedragstraining nog een zorgaanbod te faciliteren en omgekeerd.
  • Vb. een gedragstraining volgen voor diens alcoholproblematiek, hieraan goed meewerken en de bewijzen voorleggen; en de adviezen en richtlijnen van de justitieassistent opvolgen; ook met inbegrip van een eventuele doorverwijzing naar een zorg-/hulpverlenings-/begeleidingstraject.
  • Vb. een ambulante begeleiding volgen voor de alcoholproblematiek, hieraan goed meewerken en de bewijzen voorleggen; en afspraken en richtlijnen van de hulpverlener en justitieassistent naleven; ook met inbegrip van een eventuele doorverwijzing naar een gedragstraining.
  • Vb. Inzake diens agressieproblematiek een aangepaste gedragstraining volgen en indien nodig geacht aansluitend een begeleiding en hieraan diens actieve medewerking verlenen.

Gedragstraining in groep is een mooie aanvulling op het werk dat de justitieassistent en de zorgverlener één op één levert.

De groepsdynamica biedt de opportuniteit dat deelnemers van elkaar kunnen leren. In de groep worden verschillende verhalen en ervaringen binnengebracht die verrijkend kunnen zijn. Horen hoe een ander met een gelijkaardig probleem omgaat (en daar misschien wel al succesvol in is) kan zeer ondersteunend werken (ik ben niet alleen) en de bereidheid tot veranderen vergroten. De verandering wordt als het ware ‘haalbaar’.

Naast de groepswerking zijn er ook individuele gesprekken tussen de justitiabele en de gedragstrainer in functie van ondersteuning, bijsturing en evaluatie van het groepsproces.

De diensten die instaan voor het organiseren van de gedragstrainingen zijn:

• CAW
• Groep Intro
• Vias
• CGG
• Steden en gemeenten

Ze vormen samen één samenwerkingsverband en staan gezamenlijk in voor het aanbieden van alle modules binnen de gerechtelijke arrondissementen West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen, Antwerpen en Limburg. Brussel en Leuven worden als één regio gezien.

Ja, dit kan zeker. Omwille van de korte termijn van het mandaat zal de justitieassistent redelijk snel moeten overgaan tot doorverwijzing.

De justitiehuizen gaan ervan uit dat de gedragstrainers zich zo zullen organiseren dat de training binnen de uitvoeringstermijn van de VOV afgerond kan worden.

Net-widening moet vermeden worden. Het is niet de bedoeling om de VOV-maatregel te verlengen omdat de gedragstraining nog niet is opgestart.

Hoewel de feiten in de feiten in deze fase nog niet bewezen zijn, kan er wel gewerkt worden aan een onderliggende problematiek. Het volgen van een gedragstraining staat immers los van de schuldvraag. Er wordt vertrokken van de tekorten en de criminogene noden die men bij de justitiabele vaststelt. Het gegeven dat men door het gedrag in aanraking komt met Justitie wordt telkens als component benoemd, maar moet niet leiden tot een schuldbekentenis voor die bepaalde persoon in die bepaalde situatie.

De inhoud en organisatie van gedragstrainingen zijn een dynamisch gegeven. We evalueren voortdurend en sturen bij als dat nodig is. We maken hierbij een afweging tussen de nood aan diversifiëring en de praktische haalbaarheid om de groepswerking te blijven verzekeren.

Iedere wijziging zal steeds uniform toegepast worden over heel Vlaanderen, na overleg met de afdeling Beleid van het Agentschap Justitie en Handhaving.

• De justitiabele verblijft nog in detentie en vraagt een strafuitvoeringsmodaliteit aan:
  • Als magistraat in de strafuitvoeringsrechtbank krijgt u kennis van het reklasseringsplan van de PSD. De gedragstraining kan in dit plan opgegeven worden als voorstel, maar niet als een vaststaand feit. Een intake vanuit detentie bij de gedragstraining via Uitgangsvergunningen, is immers niet steeds haalbaar. De PSD kan wel telefonisch informeren bij de gedragstrainer of diens cliënt het geschikte profiel heeft voor de gedragstraining en of er eventueel wachtlijsten zijn.
  • Hoe de gedragstraining in de voorwaarden omschrijven?
    • Een gedragstraining te volgen voor diens problematiek, hieraan goed meewerken en de adviezen en richtlijnen van de justitieassistent opvolgen; ook m.b.t. een eventuele doorverwijzing naar een zorg/hulpverleningstraject.
  • Hoe de gedragstraining toch in de voorwaarden omschrijven, zelfs als ze niet is opgenomen in het reklasseringsplan?
    • Een ambulante begeleiding volgen voor de problematiek en afspraken en richtlijnen van de hulpverlener en justitieassistent naleven; ook m.b.t. een eventuele doorverwijzing naar een gedragstraining.
• De justitiabele wordt binnen een strafuitvoeringsmodaliteit opgevolgd door een justitieassistent.
  • Het valt voor dat de justitieassistent in de loop van de begeleiding vaststelt dat een gedragstraining aanvullend op de hulpverlening noodzakelijk is voor een specifiek levensdomein. Dan stelt zich de moeilijkheid dat een verwijzing niet mogelijk is, als de gedragstraining niet in de voorwaarden is opgenomen. Bijvoorbeeld: een zedendelinquent volgt een ambulant traject bij een gespecialiseerd centrum, maar kent een kort herval in alcoholgebruik => misschien is de gedragstraining middelengebruik alcohol hier aanvullend wel zinvol.

Oplossing: Hier zou u als magistraat de voorwaarde tot begeleiding zo algemeen mogelijk kunnen formuleren. In het geval dat de hulpverlening dan wordt afgesloten en vervangen door gedragstraining is een aanpassing van de voorwaarden niet nodig.