KenI | Inspiratiesessie Circulair bouwen in de zorg
18 november 2025
Hoe ziet de zorginfrastructuur van morgen eruit in een wereld die inzet op circulariteit en ‘as-a-service’-denken?
Bouw- en zorgsector kwamen rond deze vraag samen voor een inspiratiesessie over de toekomst van (zorg)gebouwen. In samenwerking met Embuild Vlaanderen(opent in nieuw venster) brachten we de zorg- en bouwsector samen voor een boeiende namiddag vol inzichten en inspiratie.
Tijdens de keynote zette Thomas Rau meteen de toon: “We moeten nu doen wat nodig is, niet wat haalbaar is.” Hij daagde de zaal uit om anders te kijken naar tijdelijkheid en waarde. Gebouwen moeten niet worden afgeschreven, maar juist “opgeschreven”: elk materiaal gedocumenteerd zodat het zijn waarde behoudt.
Zijn boodschap was scherp en praktisch. “Duurzaamheid optimaliseert het bestaande systeem, circulariteit transformeert het.” En we hebben die transformatie nodig als we het willen redden met deze ene planeet en de eindigheid van alle materialen. We moeten het systeem herdenken, want nu zitten we in een waardevernietiging: alles eindigt op een landfill.
Bij de oplossingen stelt Rau dat we “in de bouw moeten denken als een autobouwer: individualiseren door te standaardiseren.” Gebouwen moeten bestaan uit herhaalbare, demonteerbare elementen. Dat maakt ze niet alleen efficiënter en goedkoper, maar ook nadien waardevoller omdat ze makkelijker opnieuw ingezet kunnen worden. Het idee is dat we in de toekomst geen gebouwen meer maken, maar een logistiek proces organiseren.
Tot slot benadrukte Rau dat materialen moeten worden behandeld als goud. “We mogen gebouwen niet afschrijven naar 0, maar minimum nog naar de materiaalwaarde die erin zit.” Circulariteit vraagt om nieuwe verantwoordelijkheden in de bouwketen, en om kapitaal in de vorm van liefde en communicatie. Want wie inzet op die twee, heeft uiteindelijk minder geld nodig.
In een tweede bijdrage ‘Zorggebouwen als materialenbron’, zorgde Charlotte Cambier van Embuild Vlaanderen voor een verdere wake-up call. 50-60% van de grondstoffen dient de bouwsector: grondsoorten, zware metalen en fossiele brandstoffen. De bouwsector is tot op heden een grote roofbouwer voor onze natuur. Zo is ‘zand goud waard’, maar ook onze gebouwen: we moeten ze als materialenbanken gaan zien, en ze ook zo gaan ontwerpen. De winst in milieu-impact die we kunnen maken door materialen te recuperen is tot 6voud, illustreert Charlotte aan de hand van een voorbeeld van hergebruik van tegels.
Jaarlijks wordt er in Vlaanderen alleen 15 miljoen ton bouw- en sloopafval gegenereerd, waarvan 95% steenachtigen. The Circularity gap report geeft aan dat de uitdaging nog groot is: wereldwijd neemt circulaiteit net af, terwijl de consuptie alleen maar stijgt. Het beleid zal ons die richting op sturen; via het Materialendecreet en VLAREMA en de EPBD.
Daarna deelde Charlotte 4 praktijkvoorbeelden uit de zorgsector, telkens met ook de leerlessen per project:
- Ziekenhuis Maaseik(opent in nieuw venster) – circulaire sloop
- Ziekenhuis Zwartzustersvest(PDF bestand opent in nieuw venster)
- Universitair Ziekenhuis Poitiers
- Nieuwbouw project Emergis(opent in nieuw venster) uit Nederland
Tot slot stond Charlotte ook nog stil bij een aantal praktijkgidsen die iedereen mee op weg kan helpen.
Je kan de presentatie hier opnieuw bekijken: Presentatie Embuild Vlaanderen(PDF bestand opent in nieuw venster)
In een laatste lezing doken we nog verder de praktijk in met de case van Blok M voor het AZ Herentals. Mauro Lugaresi, architect bij archipelago architects, lichtte de ontwerpkeuzes en aanpak voor dit nieuwbouwproject toe en hoe circulair denken daarin een plaats gekregen heeft. Zero-impact, dat stond al in het bestek dat het ziekenhuis had uitgeschreven, het was aan het ontwerpteam om hierop een antwoord te bieden.
Het gebouw is opgevat volgens de principes van gelaagd bouwen en vrijwel helemaal demontabel. Het is een houtbouw met CLT gevel, afgewerkt met een innovatief bio-based gevelmateriaal. Grote materiaalwinsten zijn onder andere gemaakt door het anders opvatten van de fundering: in plaats van een traditionele betonplaat is er gekozen voor balken met welfsels.
In de aanbesteding van de werken is het concept van ‘restwaarde’ meegenomen. Misschien het meest indrukwekkende is het tijdspad van dit project: 3 jaar tussen aanstelling ontwerpopdracht en de realisatie van het project!
Je kan de presentatie hier opnieuw bekijken: Presentatie Archipelago(PDF bestand opent in nieuw venster)
Benieuwd naar de reactie van het publiek?
Lees dan zeker ook deze getuigenis.