De opleidingsverstrekkers die geregistreerd staan in de opleidingsdatabank voor Vlaamse opleidingsincentives werden twee keer bevraagd naar hun ervaringen en noden bij het aanbieden van en omschakelen naar online leren en blended leren.

Een eerste bevraging vond plaats in 2020. In 2021 was er een nieuwe bevraging. U verneemt in deze bijdrage hoe e-leren er in 2021 uitzag, met hier en daar een terugblik naar 2020.

De eerste bevraging werd uitgevoerd tijdens de eerste golf van de coronacrisis in de zomer van 2020. Hieruit bleek dat bijna 80% van de opleidingsverstrekkers door de coronacrisis een deel van hun aanbod omschakelde naar e-leren of een nieuw aanbod aan e-leren ontwikkelde. E-leren zorgde tijdens de coronacrisis voor continuïteit in het leren.

Uit de bevraging in 2021 blijkt dat het aandeel opleidingsverstrekkers dat online en blended opleidingen aanbiedt, terug daalt. Vooral opleidingsverstrekkers die pas tijdens de coronacrisis de eerste stappen zetten naar e-leren, zich richten op kort- en middengeschoolden (met vaak beperkte digitale vaardigheden) en opleidingen aanbieden met een belangrijke praktijkcomponent, reduceerden hun aanbod aan e-leren. De meerderheid van die opleidingsverstrekkers ervaart een negatief effect van e-leren op hun bereik van lerenden en biedt daarom terug meer traditionele klassikale opleidingen aan. Van de opleidingsinstellingen die tijdens de coronacrisis voor de eerste keer kennis hebben gemaakt met e-opleidingen biedt iets meer dan de helft nog e-opleidingen aan in het huidige schooljaar.

Opleidingsinstellingen die al vóór corona ervaring hadden met e-opleidingen, blijven die grotendeels aanbieden.

Als opleidingsinstellingen e-leren aanbieden, dan doen ze dat wel veel intensiever dan aan het begin van de coronacrisis. De meeste opleidingsverstrekkers die e-leren aanbieden, hebben hun aanbod in het huidige schooljaar uitgebreid.

Volgens de bevraagde opleidingsverstrekkers heeft e-leren zowel een positief als negatief effect op het bereik van hun lerenden.

De meerderheid van de opleidingsverstrekkers die een groot aandeel van hun opleidingen richten op kort- en middengeschoolden, geeft aan dat men door e-leren minder lerenden bereikt ten opzichte van klassikale opleidingen. Drie op tien opleidingsverstrekkers geeft aan dat men door e-leren net meer lerenden bereikt dan bij fysieke klassikale opleidingen. Zij geven aan dat de participatiegraad van lerenden net wordt verhoogd doordat leren toegankelijker en flexibeler wordt gemaakt.

Beide opleidingsvormen lijken andere groepen lerenden aan te spreken en wijzen op een pertinente digitale gebruikerskloof. E-opleidingen hebben niet enkel een impact op het bereik van lerenden, maar ook op het uitvalpercentage van cursisten. Iets meer dan twee op tien opleidingsverstrekkers is van oordeel dat het uitvalpercentage groter is bij online opleidingen in vergelijking met (fysieke) klassikale opleidingen. Ongeveer 15% van de opleidingsverstrekkers schat dat ook de uitval bij blended opleidingen hoger is dan bij (fysieke) klassikale opleidingen.

Ondanks de professionalisering op het vlak van e-leren blijven opleidingsverstrekkers bepaalde problemen ervaren die hen in meer of mindere mate belemmeren om e-leren succesvol te organiseren.

Op het niveau van de organisatie:

• • De hoge implementatiekosten (voor onder andere de aankoop van hardware en software en integratie van leerplatformen en leeropvolgsystemen);
  • Een daling in inkomsten door het afhaken van lerenden bij de omschakeling van klassikaal naar e-leren;
  • Het gebrek aan extra personeel met de nodige vaardigheden (zoals het geven van technische ondersteuning tijdens e-leren sessies).

Op het niveau van de lesgever:

• • Het gebrek aan kennis over e-leren, digitale tools en online platformen
  • De link tussen technologie en didactische technieken

Bij lerenden:

• • Een gebrek aan juiste infrastructuur (bv. Laptop, goede internetverbinding, voldoende data)
  • Een gebrek aan digitale vaardigheden

Ook uit de bevraging van 2021 bleek dat de overschakeling en uitbreiding naar e-leren doordacht moet gebeuren. E-leren kan niet zomaar ingezet worden voor eender welke opleiding en eender welke doelgroep. Het is belangrijk om een goed evenwicht te vinden tussen de leerdoelstellingen en -inhoud, de beoogde doelgroep en de leeromgeving.

Het rapport formuleert een aantal aanbevelingen om opleidingsverstrekkers en lerenden te ondersteunen in de omslag naar e-leren. Een greep uit de aanbevelingen:

• uitwisselen van goede praktijken om lerenden betrokken te houden,
• dichten van de digitale kloof door lerenden te ondersteunen bij de ontwikkeling van hun digitale vaardigheden en
• bijscholen van lesgevers op het vlak van digitale technologie.
• onderzoek bij lerenden uitvoeren, onder meer om hun ervaringen en de effecten in termen van leermotivatie en -rendement in kaart te brengen.