Actie 13: participatieve inrichting van groene ruimten
Beschrijving
Het (her)inrichten van publieke ruimte vormt niet alleen een kans om klimaatbestendigheid van de wijk te verhogen, maar ook om een inclusievere omgeving te creëren voor wijkbewoners en hen te verkoelen. Zeker in wijken met dichtbevolkte en krappe woonsituaties, is de kwaliteit van de publieke ruimte en het groen zeer belangrijk voor het welzijn van inwoners. Door middel van een participatietraject op maat van de verschillende kwetsbare inwoners, krijg je inzicht in hun noden, wensen en percepties. Deze kunnen sterk verschillen naargelang hun socio-economische, culturele en/of persoonlijke achtergrond, gender en leeftijd. Een participatietraject dat cocreatie van de (her)inrichting met de bewoners centraal zet, brengt vele voordelen op. Ervaring leert dat geco-creëerde plekken een groter gevoel van eigenaarschap opwekken bij de betrokken doelgroepen en door hen meer gebruikt worden.
Bij de (her)inrichting moeten ook klimaatbestendigheidsvoorwaarden worden meegenomen, zoals schaduwcreatie, boomsoorten en bodemzorg. Een ontwerpteam met expertise in participatie is de ideale partner om de gecapteerde wensen en noden, vaak met tegenstrijdigheden, samen te brengen in een ontwerp dat zowel voor het klimaat als de wijkbewoners werkt.
Opzet
Trekker
Lokaal bestuur
Te betrekken partners
Ontwerpbureau met expertise in participatie; buurtwerkers, lokale netwerken en/of organisaties die in contact staan met de kwetsbare doelgroepen; dienst ruimtelijke planning, de groendienst
Doelgroep(en) bereikt
Afhankelijk van lokale invulling
Geschatte impact
Onmiddellijke daling van acute hittestress, waardoor gezondheidsrisico’s en oversterfte dalen
Geschatte tijd
Lang, afhankelijk van omvang project en participatietraject
Geschatte kostprijs
afhankelijk van lokale invulling
Monitoringsindicator
Evaluatie van de groene ruimte na herinrichting door buurtbewoners (bv. enquête)
Context
Overal toepasbaar
Aandachtspunten/tips
- De organisatie van participatieve trajecten moeten rekening houden met de leefwereld van de kwetsbare inwoners.
- Organiseer de sessies bv. na de werkuren, met kinderopvang en in niet-technisch taalgebruik.
- Kwetsbare inwoners zijn vaak moeilijk bereikbaar: beroep doen op een tussenpersoon of lokale organisatie waar er al een vertrouwensband is, kan hierbij helpen.
- Participatie begint bij het begin. Vraag aan de doelgroep hoe ze liefst betrokken willen worden. De conventionele publieke consultatie na ontwerp is niet voldoende.
- Workshops, spelletjes en/of een tijdelijke herinrichting van de ruimte zijn creatievere manieren die vaak een beter bereik hebben bij de buurtbewoners.
- In participatietrajecten moet je alert zijn voor de machtsposities tussen doelgroepen (bv. vrouw vs. man, jong vs. oud, …) zodat iedereen een kans heeft om hun wensen en noden aan te geven. Het opsplitsen van doelgroepen kan het potentieel onevenwicht helpen verzachten.
- Na het ontwerp worden er feedbackrondes georganiseerd om het ontwerp op punt te zetten en het draagvlak te behouden. Het is belangrijk dat de beweegredenen achter compromissen in het ontwerp duidelijk worden gecommuniceerd.
In de praktijk
Stad Genk bundelde de krachten met Waterland vzw, Universiteit Hasselt en Breekijzer vzw om het klimaatadaptief project ‘Waterrijk Waterschei’ in de sociaal kwetsbare mijnwijk waar te maken. Met deur-aan-deur-gesprekken, straatgesprekken en wijkwandelingen met de Turkse vrouwen van de taalles bracht de projectgroep de perceptie van water bij de buurtbewoners in kaart. Vervolgens maakten ze samen met de jongeren uit de nabijgelegen wijkwerking een ‘watertoonplaats’ in het midden van de buurt: ze hebben samen het pleintje onthard en opnieuw ingericht. Een watertoonplaats is een voorbeeld van (tijdelijke) opstelling die de haalbaarheid en meerwaarde van klimaatadaptieve maatregelen tastbaar maakt. Door de toonplaats co-creatief met de buurtjongeren in te richten, brachten ze het thema van klimaatadaptatie tot bij hun ouders, die vaak moeilijker bereikbaar waren. Nog meer participatieve strategieën vind je in het eindrapport(PDF bestand opent in nieuw venster).