Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Antwerpen - Masterplan renovatie

Masterplan • Antwerpen • Cultuur

Gerealiseerd

Het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen was aan een grondige renovatie toe. In december 2011 werd gestart met de verbouwingswerken.

Ontwerper: KAAN architecten, Tuinontwerp Team Van Meer!
Bouwheer: Departement Cultuur, Jeugd en Media
Locatie: Antwerpen
Datum laatste statuswijziging: 16 september 2022

Een uitdaging

De grote uitdaging in dit project was het inpassen van een nieuw hedendaags museum zonder het 19de-eeuwse concept te verliezen. Het architectenbureau KAAN slaagde hierin door de uitbreiding, ook wel het verticale museum genoemd, in de oude patio’s van het gebouw in te passen. Bescheiden en spectaculair tegelijk moet dit Verticale Museum het werk presenteren met dezelfde kracht als het 19de-eeuwse gebouw, zonder dat de architectuur zich opdringt ten koste van de kunsten. Dankzij de fusie van twee volstrekt verschillende museale werelden die tot wederzijds voordeel met en in elkaar bestaan, kan het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen uit de 21ste eeuw zich aan de stad blijven presenteren in het monument van de 19de eeuw, waardig aan de collectie.

Een werk van lange adem

Dit uitdagende project kwam uiteraard niet van de ene dag op de andere tot stand. Ontdek hieronder welke transformaties, uitbreidingen en vernieuwingen het KMSK ondergaan heeft.

Stap 1
Voorheen zat de collectie verspreid over zeven depots. Het nieuwe depot heeft 3.660 m² aan schilderijenrekken over 2 verdiepingen. De ruimte is stof- en trillingsvrij en is uitgerust met een hypermoderne klimaatregeling.
Stap 2
Deze fase werd afgerond in 2014 en omvatte de asbestverwijdering en sloopwerkzaamheden.
Stap 3
De tweede fase betreft de renovatie van het 19^de-eeuwse museum en de bouw van het nieuw verticaal museum. Het nieuwe volume bevat 10 nieuwe zalen. Hier regeert asymmetrie: hoogte, volume en lichtinval variëren. Een boeiend contrast met de symmetrie van het klassieke gebouw. Twee werelden in één museum.
Stap 4
De zalen herwinnen hun geroemde grandeur. Historisch pleisterwerk, schrijnwerk en parketvloeren werden maximaal gered en zorgvuldig opgeknapt. Alle plafonds kregen één uniforme kleur, de muurtinten variëren in functie van de ruimte.
Stap 5
Friezen, bustes, borstbeelden, medaillons en andere sculpturen kregen een delicate behandeling om degradatie tegen te gaan. Op het dak stralen de iconische engelen met paardenkoets als weleer.
De mozaïeken werden aangevuld met identiek marmer uit dezelfde periode en gevoegd met een eeuwenoude Italiaanse voegtechniek.
De mozaïek in de inkom was niet meer te redden. Hiervoor is een nieuwe in de maak.
Stap 6
De waarborg van een stabiel klimaat was één van de belangrijkste redenen om het museum te verbouwen. Zo blijven de kunstwerken in topstaat.
Het nieuwe museumvolume is uitgerust met een A-klimaatsysteem. Het 19de-eeuwse gedeelte met een B-systeem. Dit wordt aangevuld met extra objectklimatisering. Uit het plafond daalt zuivere lucht neer. Die hecht zich aan de muur achter elk schilderij. Een perfecte omgeving voor kunstwerken. We testen een jaar lang zodat we elk seizoen hebben beleefd.
Stap 7
Twee museumdelen en zalen die onderling sterk verschillen: het nieuwe museum verrast door zijn variatie. De scenografie zorgt voor een herkenbare “zwarte draad”. De panelen in zwarte inkt komen overal terug. Als sokkel, vitrine, drager van zaalteksten en zelfs als grote aanplakzuilen.
Begin 2018 werd beslist om ook de renovatie van de gevel en de kantoren en de aanleg van de tuin mee in het totaalproject op te nemen.
Stap 8
Renovatie van de kantoren
Stap 9
© Tuinontwerp Team Van Meer!
(Klik op de afbeelding voor een vergrote weergave)

De nieuwe museumtuin verrijkt de buurt én elk museumbezoek. De kleinschalige, groene oase heeft een sereen karakter. Ze fungeert tegelijk als publieke ruimte en als eerste museumzaal.
© Tuinontwerp Team Van Meer!
(Klik op de afbeelding voor een vergrote weergave)

De openlucht exporuimte verenigt sculpturen uit de eigen collectie en bruiklenen. Het ontwerp weerspiegelt de ontstaans- en ontwikkelingsgeschiedenis van het museum.
Stap 10
© Danica Kus
(Klik op de afbeelding voor een vergrote weergave)

Op 24 september 2022 was de langverwachte (her)opening daar! Het grote publiek kan weer toestromen om het nieuwe én vernieuwde deel van het KMSKA - geïntegreerd in 1 gebouw - te bezoeken.