Meer dan vijf jaar geleden werd PIO, het Programma Innovatie Overheidsopdrachten, opgestart door de Vlaamse regering met als doel de hele publieke sector in Vlaanderen te overtuigen dat overheidsopdrachten kunnen opgelost worden aan de hand van innovatie.

Chloé Van Elsen spreekt hierover met Veerle Lories, verantwoordelijke van PIO en Ann Schrijvers, begeleidster van 25 innovatietrajecten met partners en bedrijven in de publieke en de privé sector. Beide dames geloven er sterk in dat strategische zaken kunnen gerealiseerd worden door innovatieve oplossingen te ontwikkelen en aan te kopen. Wist je dat je via satellieten en Artificiële Intelligentie (AI) drukte op de wegen en bruggen kan opsporen?

Veerle start met een korte uitleg over het grote thematiek digitalisering. “We zien dat digitalisering een heel belangrijke plaats inneemt in het programma. Blijkbaar is dit één van de grote prioriteiten bij de overheid op dit moment, maar het is aan het kantelen. Het verschuift van digitaliseren tot duurzaamheid. Recent zijn er nieuwe initiatieven genomen door de Vlaamse Overheid rond digitalisering en ook daar gebeuren innovatie digitalisering projecten.”

“Overheid en investeren in innovatie lijkt een slecht huwelijk. Men zegt altijd dat publieke organisaties risico-avers zijn en niet durven een sprong in het onbekende te wagen. ‘Innovatie gaat over het nemen van risico’s en het kan ook fout gaan,” zegt Ann. Waarom moet een overheid dat doen? Daar heeft ze drie goede redenen voor: “Er zijn heel wat kansen voor de overheden om zichzelf te verbeteren. Denk aan de eigen dienstverlening naar burgers toe om die te verbeteren. Dat is niet belangrijk voor overheden zelf, maar ook belangrijk voor bedrijven die oplossingen voor hen bedenken. Door innovatie van hen aan te kopen, geef je hen ook een stimulans om te investeren in innovatie of om hun producten te testen in een reële setting met reële burgers en reële overheden. Derde reden, je draagt jouw steentje bij aan de grote uitdagingen van vandaag, vergrijzing, klimaat of duurzaamheid.”

“Het goede aan de innovatietrajecten is dat ze je confronteren met dingen die je misschien eerst moet bewandelen/oplossen alvorens groter te dromen.”

Na de pandemie verwachtte Veerle dat ze meer projectaanvragen zou binnenkrijgen uit de zorgsector, maar de grootse uitdagingen komen van het agentschap Mobiliteit en openbare Werken (MOW). Ann legt uit welke uitdagingen er zijn: “Het agentschap heeft technische uitdagingen met een grote digitaliseringsfactor gekoppeld met monitoring en sensoring. MOW heeft heel wat infrastructuur te monitoren en steeds meer van die projecten hebben als uitdaging het gebruik maken van slimme sensoren om samen met data-analyse en digitalisering een efficiënter asset management te monitoren.”

Een probleem binnen innovatie projecten is het vinden van een oplossing op korte termijn. “Het Europese model is pre commercieel. Er wordt veel geïnvesteerd in onderzoek en ontwikkeling om op lange termijn oplossingen te ontwikkelen. Dit is in conflict met de dagdagelijkse realiteit van vele organisaties die eigenlijk op zoek zijn naar oplossingen op relatief korte termijn. We zien in de praktijk dat zelfs de oplossingen die kort bij de implementatie staan, daar heb je dikwijls nog veel tijd nodig om die in gebruik te nemen en te implementeren.”

De oplossing is het veranderen van de mindset denkt Veerle. “In het relance beleid zijn er opportuniteiten die niet altijd benut zijn geweest. Men denkt dat het instrument aan overheidsopdrachten te complex of moeilijk is, maar wij willen juist aantonen dat het wel mogelijk haalbaar en realiseerbaar is op zelf eenvoudige manier. Het gaat niet alleen om het toekennen van subsidies, maar door zelf als overheid in de lead te zitten en mee te sturen, dat we belangrijke oplossingen kunnen ontwikkelen voor lang termijn zaken.”

Wat bij het falen van een innovatieve opdracht? “Is het echt falen?” antwoordt Ann. “Het is eerder proberen en dan te weten komen dat het moeilijker is dan dat we dachten. Het betekent dat je dan een beslissing neemt. Je ziet het nog zitten om hieraan verder te puzzelen of niet. En tijd speelt hier ook een rol. ‘Wij trekken ons soms de rug en hopen dat de markt binnen x aantal jaar met betere technieken komt voor de analyse van beelden. Van zodra dat er is, zullen we het aankopen.”