Kris Loix, bestuurder en architect bij archipelago: “Groen binnen stedelijke bouwblokken speelt niet alleen bij hittegolven een cruciale rol in het temperen van de temperatuur, maar verhoogt ook de algemene leefbaarheid in de stad. Naast de bouw van twee nieuwe appartementsgebouwen aan de straatzijde en ons kantoor daar vlak achter, besloten we het binnengebied vooral te vergroenen en opnieuw toegankelijk te maken voor de buurt. Hierdoor verbinden we de groene corridors die al deels aanwezig waren en reiken we stepping stones aan voor de verspreiding van de biodiversiteit.”

Groene spil in een ruimere binnenstedelijke ontwikkeling

Grenzend aan het perceel ligt een oude schooltuin met waardevol groen. Dat biedt volgens Joost Declercq, partner en architect-onderzoeker bij archipelago, heel wat kansen voor een groter binnenstedelijk project: “We ambiëren ons semi-private terrein op termijn te verbinden met die tuin en met omliggende gebouwen. De Diestsestraat is een winkelstraat met typische panden die zich diep uitstrekken, zonder zicht op of binding met het achterliggende binnengebied. Ons voorstel was om dat om te keren via een inbreidingsproject met een ideale mix van functies. Door kantoorfuncties toe te laten die aansluiten op het groene gebied, ontstaat een nieuw levendig stadsdeel. Ons kantoor speelt daarin een voortrekkersrol.”

Biodiverse ontmoetingsplek

Joost Declercq: “Onder het groene binnengebied ligt een meerlaagse parkeergarage. Daarbovenop hebben we een substraatlaag voorzien die dik genoeg is om middelgrote hoogstambomen te laten gedijen. Die bomen zullen bij hittegolven voor verkoeling zorgen. De site is ook volledig waterneutraal: al het water dat op het binnengebied valt, wordt hergebruikt of krijgt via infiltratieschachten de kans om te infiltreren in de bodem.”

“We onderzoeken momenteel de mogelijkheid om in dit binnengebied een stadsboerderij te huisvesten”, vervolgt Kris Loix. “Daarnaast wil één van onze medewerkers er een biodiverse bloementuin uitbaten waar Leuvenaars bloemen kunnen plukken. Zo hopen we dat de site binnenkort ook een sociale dimensie krijgt.”

Minimale technieken als uitgangspunt

Niet enkel de herbestemming van de site gebeurde doordacht en met het oog op een verhoging van de leefbaarheid in de stad. Ook het kantoorgebouw van archipelago is een voorbeeld van slimme klimaatbestendigheid. Kris Loix: “Er worden steeds meer technieken toegepast in gebouwen. Vaak gebeurt dat om betere energetische waardes te behalen, maar in de praktijk verhoogt het vooral de complexiteit. Vandaar dat we beslisten om voor ons nieuwe kantoor een paar stappen terug te zetten en te gaan voor een low tech oplossing, met zoveel mogelijk passieve koeling die wordt aangestuurd op basis van data.”

Ontwerp streeft naar thermisch comfort

Gevels moeten volgens Joost Declercq opnieuw een interface worden tussen binnen en buiten. “We streefden naar een evenwicht tussen enerzijds genoeg daglichttoetreding en anderzijds een zo compact en gesloten mogelijk gebouw. De beglazing is daarom gericht op het noord-noordwesten en de binnenpatio is strategisch gepositioneerd. De warmte die overdag binnenkomt, wordt opgeslagen in de blootgestelde thermische massa. ’s Nachts wordt ze dan via automatisch gestuurde ramen, op basis van cross-ventilatie en een schoorsteeneffect, terug afgegeven aan de buitenomgeving. Zo werkt het gebouw als een thermische spons.”

“Ons kantoor is bovendien deels ingegraven, waardoor de verliesoppervlakten beperkt blijven. We zijn ook voor een stuk omringd door andere gebouwen. In de winter behouden we de warmte beter, terwijl we die in de zomer net makkelijker buiten houden”, vult Kris Loix aan.

Experiment met impact

Declercq: “Volgens simulaties kan ons gebouw in een normaal jaar zonder de warmtepomp die nu is voorzien voor verwarming en koeling. Maar met het veranderende klimaat blijft deze toch wel nodig. We reduceren onze koelvraag nu met meer dan 80%, en zelfs in de slechtste toekomstscenario’s zullen we nog 60% minder koeling nodig hebben dan klassieke kantoren.”

“Voor ons is dit een laboratoriumgebouw waar we veel uit zullen leren. Het is dus niet het finale ideale ontwerp, maar een belangrijke stap vooruit. Daarna volgen ongetwijfeld nog nieuwe stappen in de vorm van bijsturingen, optimalisaties en leerlessen die we meenemen als inspiratie voor toekomstige projecten”, besluit Joost Declercq.