Deze informatie is voor basis- en secundair onderwijs, CLB’s, leersteuncentra, onderwijsinternaten, deeltijds kunstonderwijs, volwassenenonderwijs en hoger onderwijs.

Een bekwame helper is geen verpleegkundige, maar mag wel bepaalde verpleegkundige handelingen doen:

• Tijdens het werk in de onderwijsinstelling
• Of bij een vrijwillige activiteit buiten een zorginstelling

De helper voert die handelingen uit op basis van duidelijke voorwaarden en met wettelijke bescherming.

Het personeelslid voert de taak als bekwame helper vrijwillig uit. Niemand mag het personeelslid verplichten om verpleegkundige handelingen uit te voeren. Ook niet een leidinggevende, zoals de directeur.

Wie weigert of ermee stopt, mag daarvan geen nadelen ondervinden:

• In de werkrelatie of arbeidsvoorwaarden
• In het loon of de functie
• In kansen op selectie of bevordering

Ook een arts of verpleegkundige kan niet verplicht worden om medische taken over te dragen aan een personeelslid.

Het personeelslid mag enkel medische handelingen uitvoeren als:

• De ouders of wettelijke vertegenwoordigers schriftelijk toestemming geven
• Er toestemming is van 1 van deze zorgverstrekkers:
  • Een arts
  • Een verpleegkundige voor algemene zorg
  • Een basisverpleegkundige
• De zorgverstrekker bepaalt welke verpleegkundige handelingen de bekwame helper mag uitvoeren. Bekijk de lijst met toegelaten verpleegkundige handelingen(opent in nieuw venster).

Sommige handelingen zijn te complex of gevaarlijk en mogen alleen door zorgverstrekkers uitgevoerd worden. Denk aan zorgen bij het ademhalings- of bloedsomloopstelsel.

Lees de volledige lijst met voorwaarden(opent in nieuw venster).

De arts of verpleegkundige:

• Geeft de toestemming voor specifieke zorgen bij 1 leerling, cursist of student
• Bepaalt welke handelingen mogen worden uitgevoerd en wanneer
• Beoordeelt of het personeelslid over de nodige vaardigheden beschikt
• Voorziet instructie of opleiding, als het personeelslid daar nood aan heeft

Bekijk de handelingen waarvoor instructie of opleiding vereist is(opent in nieuw venster).

Voor het toedienen van medicatie volstaat een etiket van de apotheek met de gegevens van de voorschrijvende arts en de wijze van toediening. Een apart doktersattest is niet vereist.

De verdeling van de verantwoordelijkheid is wettelijk vastgelegd:

• De arts of verpleegkundige houdt rekening met de opleiding en competenties van het personeelslid en de context.
• De bekwame helper is verantwoordelijk voor een correcte uitvoering van de overeengekomen handelingen. Voorzichtigheid en zorgvuldigheid zijn altijd vereist (burgerlijke aansprakelijkheid).
• Voor personeelsleden in dienstverband geldt: de werkgever is aansprakelijk voor schade veroorzaakt tijdens de uitvoering van de functie, tenzij er sprake is van:
  • Bedrog of opzet
  • Een zware fout
  • Herhaaldelijke lichte fouten

De regeling rond bekwame helpers geldt enkel in België. Bij buitenlandse uitstappen moet nagegaan worden welke wetgeving daar van toepassing is.

Sommige handelingen behoren niet tot de wetgeving rond de bekwame helper, maar zijn activiteiten van het dagelijks leven (ADL).

Het gaat om eenvoudige handelingen:

• Bepaalde hygiënische zorg verstrekken
• Eenvoudige medicatie toedienen
• Helpen bij het eten
• De lichaamstemperatuur meten

De lijst van deze activiteiten is beperkt. In veel situaties zijn deze taken relatief eenvoudig en leveren ze geen gevaar op voor de patiënt.

De term ADL verwijst naar hulp bij noodzakelijke activiteiten in het dagelijks leven die een persoon niet of niet meer zelf kan uitvoeren. Die hulp kan nodig zijn door bijvoorbeeld:

• Zijn jonge leeftijd
• Een fysieke beperking
• Een mentale beperking

Door de wetgeving kan ook een niet-zorgprofessional deze activiteiten uitvoeren, hoewel ze tot de zorgsector behoren.

Wie de handelingen uitvoert, is verplicht voorzichtig en zorgvuldig te handelen. Bij twijfel of een verslechterende gezondheidstoestand moet een arts of verpleegkundige gecontacteerd worden.

Om de activiteiten te mogen uitvoeren, is de toestemming van de wettelijke vertegenwoordiger van de leerling (ouders of meerderjarige leerling) nodig.

Het bestuur plaatst de inzet van bekwame helpers op de agenda van het bevoegd lokaal comité of het vakbondsoverleg.

De werking van bekwame helpers binnen de onderwijsinstelling wordt op regelmatige basis geëvalueerd.

Regelgeving

• Wet bekwame helper(opent in nieuw venster) (11 juni 2023)
• Wet bekwame helper overlegprocedure(opent in nieuw venster) (18 juni 2023)
• KB bekwame helper(PDF bestand opent in nieuw venster) (29 februari 2024) (pdf, 5 p.) (293 kB)
• KB activiteiten van het dagelijkse leven(PDF bestand opent in nieuw venster) (29 februari 2024) (pdf, 10 p.) (347 kB)

Website

• Bekwame helper (FOD Volksgezondheid)(opent in nieuw venster)