Gedaan met laden. U bevindt zich op: Aanwezigheid van PFAS in de mens PFAS-vervuiling

Aanwezigheid van PFAS in de mens

De Vlaamse overheid heeft verschillende, wetenschappelijke bloedonderzoeken opgezet in de regio rond 3M in Zwijndrecht om de blootstelling van de omwonenden in kaart te brengen en te onderzoeken welke factoren een rol spelen bij die blootstelling en welke gezondheidseffecten mogelijks gelinkt zijn aan een verhoogde blootstelling. Momenteel wordt bekeken of het waardevol is om ook in andere regio’s met PFAS-vervuiling onderzoek naar PFAS in de mens te organiseren.

Grootschalig bloedonderzoek in Zwijndrecht

In de zomer van 2021 werden er PFAS-concentraties gemeten in het bloed van 796 omwonenden van de 3M-fabriek in Zwijndrecht. Uit het onderzoek bleek dat meer dan de helft van de omwonenden hoge PFAS-waarden heeft.

Om dat verder te onderzoeken, werd een grootschalig bloedonderzoek naar PFAS opgezet binnen een straal van 5 kilometer rond de 3M-fabriek. Op 18 maart 2025 werden de groepsresultaten van het onderzoek bekendgemaakt.

8568 mensen in de omgeving rond de 3M-fabriek gaven een bloedstaal voor een PFAS-analyse en vulden een uitgebreide vragenlijst in.

  • Ongeveer de helft van de deelnemers heeft te hoge PFAS-waarden.
  • De gehaltes bij de kinderen jonger dan 12 jaar liggen weliswaar lager.
  • Ten opzichte van het kleinschaliger bloedonderzoek uit 2021 zijn de globale PFOS-waarden bij de omwonenden van de fabriek wel gedaald.

Dat onderzoek bevestigt nu op grote schaal dat de aanwezigheid van de fabriek, maar ook het eten van eieren uit de regio en het gebruik van grondwater belangrijke bronnen voor blootstelling aan PFAS zijn. De resultaten van de gezondheidsanalyses zijn niet eenduidig; ze spreken de tendens uit wetenschappelijke literatuur ook niet tegen. Ander soort onderzoek is nodig om de verbanden met gezondheid beter te onderzoeken. Vervolgonderzoek is in de maak.

Ontdek alle resultaten van het bloedonderzoek:

Humane biomonitoringsstudie bij jongeren in de omgeving van 3M in Zwijndrecht

Dit wetenschappelijk onderzoek had tot doel om na te gaan hoe jongeren in de regio rond 3M worden blootgesteld aan PFAS en wat de blootstelling doet in het lichaam. Dat deden de onderzoekers van de studie met Humane Biomonitoring (HBM), wat staat voor ‘meten in de mens’.

Naast PFAS in het bloed werden ook een reeks gezondheidsmerkers gemeten en bij een deel van de jongeren ook PFAS in huisstof, groenten uit de moestuin, kippeneieren, bodem, compost en regenwater. Voor dit onderzoek zochten ze driehonderd jongeren die geboren zijn in 2006, 2007, 2008 of 2009 en wonen binnen 5 km van 3M in Zwijndrecht.

Het onderzoek werd uitgevoerd in 2022 en de resultaten werden bekendgemaakt in het voorjaar van 2023.

Meer lezen:

Haalbaarheidsstudie: koppeling van PFAS-resultaten uit humane biomonitoring in Zwijndrecht aan gezondheidseffecten geregistreerd door huisartsen

In een pilootstudie werd aangetoond dat het technisch haalbaar is om resultaten van biomerkers van blootstelling, zoals PFAS-waarden, uit HBM-studies te koppelen aan gezondheidseffecten geregistreerd in het elektronische medische dossier van huisartsen aangesloten bij het Intego-netwerk.

Uit de studie blijkt ook dat de gekoppelde database gebruikt kan worden om verbanden tussen blootstelling aan chemische stoffen en gezondheidseffecten te bestuderen. Om dat uit te testen werd de PFAS-casus in de buurt van de 3M-fabriek in Zwijndrecht als praktijkvoorbeeld gebruikt. Die pilootstudie biedt veelbelovende perspectieven voor toekomstige analyses op een grotere database. Er werden in het rapport dan ook een aantal aanbevelingen voor toekomstig onderzoek geformuleerd, die het komende jaar op de PFAS-casus zullen worden toegepast.

Meer lezen:

Bevolkingsonderzoek PFAS 2021 bij omwonenden van de 3M-site in Zwijndrecht

In juni 2021 werden er PFAS-concentraties gemeten in bodem- en waterstalen rond de 3M-fabriek in Zwijndrecht. Om een beter zicht te krijgen op de mate waarin de omwonenden blootgesteld zijn, werden er in de zomer van 2021 796 bloedstalen afgenomen. Op 26 oktober 2021 werden de resultaten bekendgemaakt van het PFAS-bloedonderzoek bij omwonenden van de 3M-site. 796 bloedstalen werden vergeleken met gemiddelde Vlaamse bloedwaarden en gezondheidskundige richtwaarden voor 13 verschillende PFAS-types. Uit het onderzoek blijkt dat meer dan de helft van de bloedstalen hoge PFOS-waarden heeft. Wie dichter bij de fabriek woont, eieren van eigen kippen eet en/of grondwater gebruikt, heeft doorgaans hogere waarden.

Ontdek alle resultaten van het bloedonderzoek:

PFAS in Vlaanderen: soorten gebieden die vervuild kunnen zijn en in aanmerking kunnen komen voor bloedonderzoek PFAS

Deze studie brengt in kaart welke gebieden in Vlaanderen mogelijk meer vervuild zijn met PFAS en waar mensen dus een verhoogde blootstelling aan PFAS kunnen hebben. De gebieden worden ingedeeld in types naargelang de soort bron van PFAS-vervuiling.

De onderzoekers identificeerden 32 zogenaamde PFAS-typegebieden, zoals industriële sites, afvalverwerking en brandweeroefenterreinen. Ze verzamelden en analyseerden milieugegevens (bodem en grondwater) en onderzochten hoeveel mensen in de buurt van deze sites wonen. Daarnaast werd ook gezocht naar bestaande wetenschappelijke literatuur uit het binnen-en buitenland over bloedonderzoeken PFAS bij omwonenden van dergelijke PFAS-typegebieden.

De studie is dus maar een eerste stap. Departement Zorg zal per typegebied nagaan of een bloedonderzoek PFAS ook zorginhoudelijk, maatschappelijk, beleidsmatig en wetenschappelijk relevant is. Niet overal waar een PFAS-vervuiling is, is een bloedonderzoek tenslotte zinvol of haalbaar.

Het Departement Zorg stemt af met lokale besturen en het beleidsdomein Omgeving of en in welke gebieden effectief een bloedonderzoek zal plaatsvinden.

Raadpleeg het rapport ‘Verkenning en preselectie van PFAS-typegebieden voor humane biomonitoring’.

Evaluatie andere typegebieden

Daarnaast worden er op verschillende plaatsen initiatieven opgezet om bloedonderzoeken PFAS aan te bieden aan omwonenden van verschillende sites waar PFAS aanwezig is in de omgeving. Departement Zorg raadt de opzet van een regionaal georganiseerd bloedonderzoek naar PFAS bij omwonenden van verschillende PFAS-sites af(PDF bestand opent in nieuw venster). De argumenten en redeneringen van Departement Zorg vindt u in de nota achter de link.

Locaties