Speculaas is standaardtaal in het hele taalgebied, maar betekent niet overal hetzelfde.

In Nederland is speculaas een soort kruidenkoek, gemaakt met speculaaskruiden – onder andere kaneel, kruidnagel, gemberpoeder, nootmuskaat, kardemom, witte peper – en soms gevuld met een laagje spijs.

In België is speculaas gekaramelliseerde koek, die niet de kruidenmengeling van de Nederlandse tegenhanger bevat (wel kaneel). Sommige Belgische fabrikanten noemen hun producten bewust speculoos om aan te geven dat het om een ander soort koek gaat.