Een man vraagt de Vlaamse renovatiepremie (Mijn VerbouwPremie) aan en voegt een onderhoudsattest toe voor zijn nieuwe gasketel, terwijl hij een keuringsattest voor eerste ingebruikname had moeten toevoegen. Zijn premie-aanvraag wordt afgewezen.

Een echtgenoot vraagt de Vlaamse zero emissie premie aan voor de nieuwe gezinswagen en hoopt zo de premie van 5.000 euro te ontvangen. Helaas. Zijn aanvraag wordt door de Vlaamse overheid geweigerd omdat het voertuig op naam van zijn echtgenote staat en enkel de eigenaar van het voertuig de premie kan aanvragen.

Een andere man misloopt deze premie van 5.000 euro door in het digitale loket de aanvraag voor inschrijving van zijn voertuig op te laden in plaats van het inschrijvingsbewijs van het voertuig.

Een leerkracht doet een aanvraag voor een verlenging van verlof voor verminderde prestaties voor medische redenen. Zij voegt in haar aanvraag een hyperlink naar haar medisch attest toe in plaats van het attest zelf. Zij wordt door de overheid niet gewezen op haar vergissing. De gevolgen zijn groot en er volgt een terugvordering van haar wedde (2.500 euro).

De Vlaamse Ombudsdienst ziet het elke dag: mensen die vastlopen op kleine vergissingen in hun contacten met de overheid en die geconfronteerd worden met grote gevolgen.

Een verkeerd vakje aangekruist, een voertuig op een verkeerde naam, enkel het eerste blad van een attest inscannen en toevoegen in plaats van het volledige attest ,… De gevolgen zijn zwaar: geen premie, geen toelage, in sommige gevallen een boete en geen kans om uit te leggen wat er verkeerd liep. En dat terwijl de vergissing meestal te goeder trouw is gemaakt.

In Frankrijk bestaat het recht op vergissing al sinds 2018. Burgers krijgen via deze wet de kans om vergissingen recht te zetten, zolang er geen sprake is van fraude of schade aan derden. Dit recht werd ondertussen al meer dan 1,7 miljoen keer toegepast. De Franse overheid lanceerde zelfs een website (oups.gouv.fr) die burgers helpt om veelgemaakte vergissingen te vermijden. De Franse overheid leert zelf ook uit deze vergissingen en gebruikt ze om regels en procedures te vereenvoudigen.

Ook in België groeit het draagvlak. Vlaams minister van Bestuurszaken Hilde Crevits is op dit moment bezig met een consultatieronde. De minister vraagt organisaties zoals de Vlaamse Ombudsdienst om hun advies te geven over de verankering in de wet van dit recht op vergissing voor een heel aantal procedures van de Vlaamse overheid.

De Vlaamse Ombudsdienst zal met overtuiging een positief advies geven. Omdat een empathische en menselijke overheid erkent dat iedereen vergissingen kan maken.

Het advies van de Vlaamse Ombudsdienst verdient gehoor en wel om drie redenen.

Ten eerste: wederzijds vertrouwen. Een overheid die ruimte laat voor herstel, straalt vertrouwen uit. Een mooi voorbeeld hiervan is het Departement Mobiliteit en Openbare Werken dat mensen de kans gaf om foutief ingediende premieaanvragen binnen de zeven dagen zelf te corrigeren. Of de Vlaamse Belastingdienst, die in sommige gevallen belastingverhogingen kwijtscheldt bij een eerste vergissing zonder fraude-intentie.

Er zijn veel kranten volgeschreven met de vraag of de burger de overheid nog vertrouwt. De vraag kan ook omgedraaid worden: vertrouwt de overheid de burger nog? De Franse wet die het recht op vergissing regelt, vertrekt vanuit vertrouwen in de burger zonder daarin naïef te zijn. Er is een absolute beperking op het aantal keer dat de goede trouw van de burger kan worden ingeroepen. Eén keer een vergissing maken in een procedure is begrijpelijk, vijf keer niet.

Het is perfect mogelijk om ook in Vlaanderen een correct en rechtvaardig wettelijk kader uit te werken dat mensen toelaat vergissingen recht te zetten.

Ten tweede: een vangnet in tijden van digitalisering. Veel procedures zijn tegenwoordig gestandaardiseerd en geautomatiseerd, wat als neveneffect heeft dat een kleine vergissing in dat proces even standaard of automatisch leidt tot een weigering. Er blijkt in de praktijk weinig ruimte te zijn om een dossier te beoordelen vanuit een klantvriendelijke houding. Bij de Mijn VerbouwPremie zien we heel wat dossiers waar een vergissing bij de digitale aanvraag leidt tot een volledige weigering van de premie, zelfs wanneer de werken op zich wel in aanmerking komen.

Tot slot: niet iedereen is digitaal of administratief even vaardig. Nochtans worden procedures in toenemende mate gedigitaliseerd en blijft ook vereenvoudiging en toegankelijkheid van de administratieve procedures een bijzonder grote uitdaging. Een recht op vergissing beschermt ook de meest kwetsbaren.

Het recht op vergissing voorkomt onterecht zware gevolgen en helpt de werking van de overheid te verbeteren, zodat vergissingen in de toekomst minder vaak voorkomen.

Het recht op vergissing is geen vrijgeleide voor overdreven slordigheid of nalatigheid. Het is een oproep tot redelijkheid. Een oproep voor een overheid die niet straft, maar begeleidt. Voor een overheid die leert uit vergissingen, ook uit haar eigen vergissingen.

Vlaanderen heeft de kans om hierin een heel belangrijke stap vooruit te zetten. Laten we die grijpen.

Myriam Parys
Vlaamse ombudsvrouw

Dit opiniestuk is ook verschenen in De Morgen(opent in nieuw venster) (5 juli 2025).