Onderwijssysteem en studiebewijzen uit Roemenië ter vergelijking met Vlaamse studiebewijzen
Deze pagina bevat informatie over het onderwijssysteem in Roemenië. Je ontdekt met welke Vlaamse studiebewijzen je bepaalde studiebewijzen uit Roemenië kunt vergelijken.
Versie 1.0 – 03/11/2025. De informatie op deze pagina’s wordt ad-hoc bijgewerkt. NARIC-Vlaanderen kan niet aansprakelijk worden gesteld voor verkeerd gebruik van de informatie, zie: disclaimer van de Vlaamse Overheid.
Onderwijsniveaus Roemenië
- Stap 1
Basisonderwijs
Het basisonderwijs duurt 4 jaar en is verplicht voor kinderen van 6 tot 10 jaar.
Het basisonderwijs begint na de voorbereidende klas, ook wel de ‘voorschoolse educatie’ (Învățământ preșcolar) genoemd. Het basisonderwijs (Învățământul primar) bestaat uit de klassen 1 t.e.m. 4. De basisscholen hebben als naam ‘şcoală primară’.
Secundair onderwijs
Het secundair onderwijs bestaat uit lager en hoger secundair en duurt in totaal 8 jaar. Het is bestemd voor leerlingen van 10 tot 18 jaar.
Lager secundair onderwijs
De benaming voor het lager secundair onderwijs is ‘Învățământul gimnazial’. Het wordt gevolgd aan een gymnasium (gymnaziu) en duurt 4 jaar. Het is verplicht voor kinderen van 11 tot 15 jaar (klassen 5 t.e.m. 8).
Aan het einde van het lager secundair onderwijs leggen leerlingen een schriftelijk nationaal examen nationale evaluatie (evaluare naţională) af. Er worden 2 of 3 vakken getest: Wiskunde, Roemeense taal en -literatuur en Vreemde taal en -literatuur (als deze taal gevolgd werd als moedertaal).
De resultaten van dit examen bepalen de toegang tot het hoger secundair onderwijs. Leerlingen die slagen voor het lager secundair onderwijs en voldoende cijfers halen voor het nationaal examen, behalen het diploma lager secundair onderwijs (Diplomă de absolvire a învăţământului gimnazial).
Hoger secundair onderwijs
De benaming voor het hoger secundair onderwijs is ‘Învățământul liceal’. Het wordt gevolgd aan een ‘Liceu’ en duurt 4 jaar (klassen 9 t.e.m. 12).
Er zijn 3 mogelijke studierichtingen:
theoretische richting (humanistische en natuurwetenschappelijke profielen)
technologische richting (technische profielen, diensten en milieubescherming)
beroepsgericht traject (militaire, theologische, sportieve, artistieke en pedagogische profielen)
Het hoger secundair onderwijs wordt afgesloten met een Diploma of Certificaat van voltooiing van de Middelbare School (Diplomă / Certificat de Absolvire a liceului). Met dit diploma hebben leerlingen geen rechtstreekse toegang tot het hoger onderwijs, maar wel tot postsecundair onderwijs en tot de arbeidsmarkt.
Examens voor het Bacalaureaat diploma
Afgestudeerden uit het hoger secundair onderwijs die slagen voor de nationale ‘Bacalaureat’-examens, ontvangen een ‘Diplomă de Bacalaureat’ waarmee ze toegang hebben tot het hoger onderwijs. De getoetste vakken zijn afhankelijk van het type school dat de leerling heeft bezocht.
- Stap 2
Secundair technisch en beroepsonderwijs
Scholen
Technisch of beroepsopleidingen worden aangeboden door aparte technische en beroepsscholen en in sommige ‘liceu’. Elk van deze opleidingen wordt afgesloten door het ‘Diplomă de bacalaureat’, het ‘Atestat Certificat de competenţe profesionale’ of het ‘Certificat de calificare profesională nivel 4’.
Beroepsexamen
Naast het Bacalaureaat-examen bestaat er ook een beroepsexamen voor leerlingen uit bepaalde technisch- of beroepsgeoriënteerde richtingen en specialisaties. Wie slaagt voor dit examen, behaalt een beroepscertificaat. Dit staat volledig los van het behalen van het Bacalaureaat (behalve voor de pedagogische studierichting).
- Beroepscertificaat in de algemene of theoretische richting: ‘Certificat de competenţe profesionale’
- Beroepscertificaat in een technologische of beroepsrichting: ‘Certificat de calificare profesională nivel 4’
Oude benamingen van beroepscertificaten:
‘Certificat de competenţe profesionale’
‘Certificat de calificare profesională Nivel 3’
‘Atestat Profesional’
Hoger technisch en beroepsonderwijs
Studenten volgen het postsecundair onderwijs op postsecundaire scholen (școala postliceală) en vakscholen (școala de maiștri). Deze instellingen bieden een breed gamma aan opleidingen (Învățământul postliceal) aan voor afgestudeerden van het hoger secundair onderwijs. Behalve voor medische vervolgopleidingen is een Bacalaureaat-diploma niet vereist voor toelating tot deze instellingen.
De opleidingen duren één tot 3 jaar en worden afgerond met een eindexamen dat de volgende onderdelen bevat:
praktijkexamen
schriftelijke thesis
project (voorbereiding en presentatie)
Studenten moeten een gemiddelde score behalen van minstens 6 op 10 om te slagen. Ze ontvangen dan het Certificaat van beroepskwalificatie (Certificat de calificare de nivel 5).
- Stap 3
In Roemenië bepalen de hoger onderwijsinstellingen hun eigen toelatingsprocedures, binnen het wettelijk kader dat wordt vastgesteld door het Ministerie van Onderwijs. Het ministerie ontwikkelt een algemene methodologie die als richtlijn dient voor de organisatie van toelating in het hele land.
Tot 2005 – Ouder systeem
Voor de invoering van het Bologna-model kende Roemenië een tweedelig systeem in het hoger onderwijs:
Korte cyclus: 3 tot 4 jaar, een lager niveau dan de huidige bachelor
Lange cyclus: 5 tot 6 jaar, vaak vergeleken met de geïntegreerde opleidingen, maar zonder duidelijke masterstructuur
Basisvoorwaarden voor toelating tot cyclus I (bachelor)
Een eindexamendiploma secundair onderwijs (Diplomă de Bacalaureat) of een erkend gelijkwaardig diploma
Een gemiddeld eindcijfer van minstens 6 op 10 (vereist voor de inschrijving)
Eventueel een toelatingsexamen (Examen de Admitere), dat per instelling en opleiding verschilt
Eventueel een toelatingsgesprek (als dit deel uitmaakt van de procedure)
Sommige opleidingen voorzien extra selectieprocedures of stellen aanvullende toelatingsvoorwaarden. Dat komt vooral voor in gereglementeerde beroepen zoals geneeskunde, tandheelkunde en architectuur.
Studiebewijzen
Cyclus I – Studii universitare de licenţă (Bachelor)
Duur: Normaalgezien 3 jaar (180–240 ECTS), of 4 jaar voor technische en ingenieursopleidingen.
Inhoud: Opleidingen bevatten vaak een stage, vooral in technische richtingen. Een scriptie is meestal niet verplicht.
Diploma:
Diplomă de Licenţă (Als ‘Diplomă de Licenţă’ behaald is na 2009, komt het overeen met een EQF 6)
Diplomă de Inginer (technische richtingen)
→ Met dit diploma hebben studenten toegang tot de arbeidsmarkt of tot cyclus II (masteropleiding)
Niveau: EQF 6
Cyclus II – Studii universitare de masterat (Master)
Duur: 1 of 2 jaar (60–120 ECTS). Bij een vierjarige bachelor volgt een éénjarige master; bij een driejarige bachelor volgt meestal een tweejarige master.
Inhoud: Verdieping in een specialisatie uit cyclus I, met een scriptie als afsluiting.
Diploma: Diplomă de Master (cyclus II). Met dit diploma hebben studenten toegang tot de arbeidsmarkt of tot cyclus III (doctoraat)
Niveau: EQF 7
Cyclus III – Studii universitare de doctorat (Doctoraat)
Duur: Meestal 3 tot 4 jaar; uitzonderlijk 5 jaar.
Inhoud: Twee types trajecten:
Wetenschappelijk doctoraat: cursusgedeelte (2–3 semesters) + onderzoek en verdediging van een thesis (3–4 semesters)
Professioneel doctoraat: gericht op o.a. kunsten, sport of defensie
Toelating tot Cyclus III:
Diplomă de Master of
Oudere Diplomă de Licenţă (Als het ‘Diplomă de Licenţă’ vóór de invoering van het Bologna-model in 2009 is behaald en de opleiding 4 tot 6 jaar duurde, wordt dit diploma erkend als gelijkwaardig aan een masterniveau.)
eventueel een toelatingsexamen
Diploma: Diplomă de Doctor. Komt overeen met de academische titel van doctor
Niveau: EQF 8
Geïntegreerde studies (voor gereglementeerde beroepen)
Duur:
5 jaar (bv. farmacie, stedenbouwkunde)
6 jaar (bv. geneeskunde, tandheelkunde, diergeneeskunde, architectuur). Totaal 300–360 ECTS
Inhoud: Deze trajecten combineren cyclus I en II in één doorlopend programma, zonder aparte bachelor en master
Diploma:
Diplomă de Licenţă (De term ‘Licenţă’ duidt traditioneel op een bachelordiploma, maar in Roemenië kan het ook een geïntegreerde opleiding van 5 tot 6 jaar betekenen die zowel onderdelen op bachelor- als masterniveau omvat. Omdat deze opleiding als één geheel wordt aangeboden en de wet dergelijke diploma’s op masterniveau plaatst, blijft de naam ‘Licenţă’ behouden.
Diplomă de Arhitect
of gelijkwaardig diploma met masterstatus. Heermee hebben studenten rechtstreeks toegang tot cyclus III (doctoraat) of tot gereglementeerde beroepen op de arbeidsmarkt.
Let op: Dit type opleiding komt alleen voor in wettelijk gereglementeerde domeinen
Niveau: EQF 7
Nationaal kwalificatieraamwerk
Elk van de niveaus in het Roemeense onderwijssysteem (zie hierboven: onderwijsniveaus Roemenië) is gekoppeld aan het Roemeense nationaal kwalificatieraamwerk. Het raamwerk bestaat uit 8 niveaus en is gebaseerd op het EQF (European Qualification Framework). In 2013 werd het RoQF gekoppeld aan het EQF. Het Autoritatea Naţională pentru Calificări - ANC is verantwoordelijk voor de inschaling. Meer info over de niveaus, zie: Europees Kwalificatiekader(opent in nieuw venster)
Beoordelingssysteem
Secundair onderwijs
In het secundair worden scores gegeven tussen 0 en 10. Een student moet op het einde van het schooljaar een gemiddelde score van tenminste 6 halen om te slagen.
Hoger onderwijs
In het hoger onderwijs worden scores gegeven tussen 0 en 10 waarbij 10 de beste score is. Studenten slagen voor een vak zodra ze een score van 5 hebben.
Vergelijking Roemeense en Vlaamse studiebewijzen
Studiebewijs Roemenië | Overeenkomstig studiebewijs Vlaanderen |
|---|---|
Diplomă de absolvire a învăţământului gimnazial | Getuigschrift van de tweede graad van secundair onderwijs |
Diplomă / Certificat de Absolvire a liceului | Getuigschrift van de tweede graad van secundair onderwijs |
Atestat profesional | Getuigschrift van de tweede graad van secundair onderwijs OF beroepskwalificatie |
Certificat de competenţe profesionale | Getuigschrift van de tweede graad van secundair onderwijs OF beroepskwalificatie |
Diplomă de Bacalaureat | Diploma van secundair onderwijs, onderwijskwalificatie niveau 4 |
Diplomă de absolvire a şcolii de ucenici | Afhankelijk van duur en studieprogramma |
Certificat de absolvire a şcolii postliceale | Studieduur < 3 jaar: beroepskwalificatie Studieduur >3 jaar: gegradueerde |
Certificat de calificare profesională | Niet ingeschaald in het VKS, wel onderzoek mogelijk naar beroepskwalificatie |
Diplomă de absolvire - titulul de institutor | Bachelor |
Diplomă de licenţiat | Behaald voor 2009 mét studieduur 4 jaar of langer: master Studieduur 3 jaar of behaald na 2009: bachelor Uitzondering: geïntegreerde studie = niveau master (vermelding cyclus I + II op supplement) |
Diplomă de inginer | Meestal master, recente diploma’s soms bachelor, na te kijken op diplomasupplement |
Diplomă de master | Master |
Diplomă de doctor | Doctoraat |
Gezondheidszorgberoepen
Erkenningsproces
Om een gereglementeerd beroep uit Roemenië te kunnen uitoefenen in Vlaanderen is er geen erkenning nodig van NARIC-Vlaanderen, maar wel een professionele erkenning via een andere instantie.
Veel beroepen uit de gezondheidszorg zijn gereglementeerd, maar dat geldt ook voor een aantal andere beroepen zoals het beroep van onderwijzer, architect of accountant. Voor de volledige procedure voor Roemeense aanvragers en een overzicht van de beroepen, zie: een gereglementeerd gezondheidszorgberoep uitoefenen in België.
Lerarenopleidingen
Toegang tot het lerarenberoep
Net als in Vlaanderen is ook in Roemenië de toegang tot het beroep van leerkracht strikt gereglementeerd. De nationale wetgeving bepaalt de voorwaarden voor specifieke onderwijsfuncties, en onderwijslicenties worden centraal uitgegeven door het Ministerie van Onderwijs en Onderzoek.
Opleiding en voorwaarden
Wie een onderwijsbevoegdheid wil behalen, moet een initiële formele opleiding volgen, aangevuld met psychopedagogische vorming die aansluit bij het onderwijsniveau waarop burgers willen lesgeven. Daarnaast is een stage verplicht. Die psychopedagogische vorming en/of stage zijn meestal geïntegreerd in de academische opleiding, maar kunnen ook afzonderlijk worden gevolgd.
Hervormingen in de lerarenopleiding
De afgelopen 20 jaar heeft Roemenië meerdere hervormingsgolven gekend. Het doel: de opleidingseisen voor nieuwe leerkrachten stapsgewijs verhogen. Waar vroeger veel functies toegankelijk waren met een diploma van een pedagogische middelbare school, een postsecundaire school of een pedagogisch instituut, is voor de meeste lerarenfuncties vanaf het basisonderwijs vandaag een diploma van het hoger onderwijs vereist.
Veelvoorkomende lerarentitels
De meest voorkomende officiële lerarentitels zijn:
Profesor pentru învăţământ preşcolar (ook: Educator/Educatoare) – kleuteronderwijzer
Profesor pentru învățământ primar (ook: Învățător / Învățătoare, Institutor / Institutoare) – leraar basisonderwijs
Profesor (în învățământul gimnazial, liceal și terțiar nonuniversitar) – leraar in het secundair en niet-universitair tertiair onderwijs
Lesgeven in Vlaanderen met een Roemeens onderwijsdiploma
EU/EER-burgers met een Roemeens onderwijsdiploma kunnen professionele erkenning aanvragen bij AGODI. Wanneer ze aan de voorwaarden voldoen, ontvangen ze een conformiteitsattest, waarin staat welke vakken ze kunnen geven en aan welke leeftijden.
Professionele erkenning en academische gelijkwaardigheid
Als professionele erkenning via AGODI niet mogelijk is, of wanneer het diploma erkend moet worden als gelijkwaardig aan een graad of kwalificatie binnen het Vlaamse onderwijssysteem, kan een aanvraag worden ingediend bij NARIC-Vlaanderen voor academische erkenning.
Het is mogelijk om tegelijkertijd bij zowel AGODI als NARIC-Vlaanderen een aanvraag in te dienen.
Ingenieursopleidingen
Huidige ingenieursopleiding
Roemeense ingenieursstudenten studeren meestal vier jaar voor een ‘Diplomă de licență’ (ook wel ‘Diplomă de inginer’ genoemd), waarmee ze de titel ‘Inginer’ krijgen en toegang hebben tot de arbeidsmarkt.
Afgestudeerden kunnen hun kennis eventueel verdiepen met een masterdiploma in de ingenieurswetenschappen van één tot twee jaar. Er is verder geen beroepstitel.
Informatie op het diploma
De behaalde titel, na de tekst ‘titlul de’
Bv.: ‘titlul de Inginer’…
De studierichting, na de tekst ‘domeniul (de studii)’
Bv.: ‘Inginerie Mecanică’, ‘Constructii’, ‘Electronic’…
De specialisatie, na de tekst ‘specializarea’
Bv.: ‘roboti industriali’, ‘ingineria genetică în agricultură’…
De studieduur (in jaren of semesters) wordt vaak ook op het diploma zelf vermeld.
Oude ingenieursopleiding
Overgang naar het Bolognamodel
De huidige ingenieursopleiding volgt het Bolognamodel, dat Roemenië rond 2004 invoerde om het onderwijssysteem af te stemmen op de Europese norm. Veel ingenieurs die nu actief zijn, hebben nog diploma’s uit het oudere systeem.
Ingenieursopleiding in het pre-Bologna-systeem
In het pre-Bologna-systeem duurde de standaardopleiding tot ingenieur vijf à zes jaar. Het behaalde diploma heette, net als nu, ‘Diplomă de licență’ of ‘Diplomă de inginer’ en gaf de titel van ‘Inginer’ (tot ongeveer 2000) of ‘Inginer diplomat’ (vooral na 2000).
Sommige hogescholen boden ook een kortere ingenieursopleiding van drie à vier jaar aan. Deze variant was praktischer en minder theoretisch en bereidde afgestudeerden voor op technische functies op een lager niveau. Het behaalde diploma heette ‘Diploma de subinginer’ of ‘Diplomă de absolvire’ en gaf de titel van ‘Subinginer’ of ‘Inginer colegiu’.
Overgangsperiode naar het nieuwe systeem
Vanaf 2004 werd het oude systeem geleidelijk vervangen door het Bolognamodel. De laatste diploma’s van ‘Subinginer’ werden rond 2003 uitgereikt, terwijl de laatste diploma’s van ‘Inginer diplomat’ en ‘Inginer colegiu’ rond 2010 werden uitgereikt — sommige mogelijk nog jaren later door de lange overgangsperiode. De eerste diploma’s volgens het nieuwe systeem werden in 2009 uitgereikt.
Toegang tot de arbeidsmarkt
In zowel het pre-Bologna-systeem als het huidige systeem is de hoogste academische ingenieurstitel ‘Inginer’ (vroeger soms geschreven als ‘Inginer diplomat’). Dit is een beschermde titel die alleen kan worden verleend door geaccrediteerde onderwijsinstellingen en waarmee afgestudeerden als ingenieur aan de slag kunnen. Verdere academische opleidingen leiden niet tot een hogere beroepstitel.
Hogere beroepscertificering is de bevoegdheid van beroepsorganisaties.
De OICR (‘Orde van Bouwkundige Ingenieurs van Roemenië’) verleent verschillende niveaus van professionele certificering aan civiele en bouwkundige ingenieurs. Hiermee kunnen zij verantwoordelijke functies bekleden en specifieke taken binnen bouwprojecten uitvoeren. Tegelijkertijd is de ANRE (‘Nationale Autoriteit voor Energieregulering’) verantwoordelijk voor vergunningen en regelgeving voor werkzaamheden zoals de installatie en het ontwerp van grote elektrische systemen.
Accreditatie en kwaliteit
Het Roemeense Ministerie van Onderwijs (‘Ministerul Educației și Cercetării’) is de enige instantie die bevoegd is om diploma’s uit te reiken in het secundair en hoger onderwijs. Deze diploma’s volgen een standaardontwerp met het Roemeense wapenschild, de naam van het ministerie bovenaan de pagina en een golvende rand aan de linkerzijde. Ze kunnen alleen worden uitgereikt als de instelling en de opleiding wettelijk geaccrediteerd zijn volgens de nationale procedures.
Alleen diploma’s die door het ministerie zijn afgegeven, kunnen academisch erkend worden in Vlaanderen en komen in aanmerking voor beoordeling door NARIC-Vlaanderen.
Het ministerie kreeg door de jaren verschillende namen, waaronder ‘Ministerul Educației Naționale’, ‘Ministerul Educației’, ‘Ministerul Educației’, ‘Cercetării și Tineretului’ en ‘Ministerul Educației Naționale și Cercetării Științifice’.
Secundair en post-secundair onderwijs
Sinds 2005 is ARACIP (‘Agenția Română de Asigurare a Calității în Învățământul Preuniversitar’ – Roemeens Agentschap voor Kwaliteitsborging in het Pre-universitair Onderwijs) verantwoordelijk voor de accreditatie van scholen en opleidingen in het secundair en post-secundair onderwijs.
Voor bepaalde technische en beroepsopleidingen is de accreditatie in handen van Autoritatea Națională pentru Calificări (ANC, Nationale Kwalificatieautoriteit).
Hoger onderwijs
Sinds 2006 is ARACIS (‘Agenţia Română de Asigurare a Calităţii în Învăţământul Superior’ – Roemeens Agentschap voor Kwaliteitsborging in het Hoger Onderwijs) verantwoordelijk voor de accreditatie van hoger onderwijsinstellingen. Daarvoor gebeurde dit door Consiliul Naţional pentru Evaluare Academică şi Acreditare (Nationale Raad voor Academische Beoordeling en Accreditatie).
Lijsten van erkende instellingen en rapporten over de erkenning van opleidingen in het hoger onderwijs zijn te raadplegen op de websites van ARACIS(opent in nieuw venster) en het Ministerul Educației și Cercetării(opent in nieuw venster).
Controle echtheid studiebewijzen
NARIC-Vlaanderen voert bij elk onderzoek een authenticiteitsonderzoek uit. De diplomahouder moet hiervoor een aanvraag indienen bij NARIC-Vlaanderen.
Er bestaan geen online verificatiedatabanken om de authenticiteit van een Roemeens diploma te controleren. Aanvragers moeten contact opnemen met hun onderwijsinstelling om de authenticiteit van diploma’s na te gaan.
Documentbenamingen
Voor een vergelijking van Nederlandstalige en Marokkaanse documentbenamingen, zie pagina’s voor aanvragers: documenten voor je aanvraag bij NARIC-Vlaanderen.