Hier vind je publicaties die de financiële impact van hervormingen analyseren. Ze behandelen onder meer de invoering van gewestelijke opcentiemen, de hervorming van de btw-dotatie, en de evolutie van de personenbelasting. Daarnaast wordt ook vooruitgeblikt op mogelijke pistes voor een zevende staatshervorming, met aandacht voor fiscale autonomie en responsabilisering.
De staat van ‘s lands financiën - februari 2025
Mind the gap(s) inzake financiering en responsabilisering
De publieke financiën van de gezamenlijke overheid in ons land verkeren niet in een goede staat. Deze paper richt zich op onze financieringsproblemen, met name de lage dekkingsgraad van de sociale zekerheid en die van de gemeenschappen en gewesten (G&G). Dit leidt ertoe dat de federale overheid steeds meer de rol van derde betaler op zich neemt, wat problemen veroorzaakt op het gebied van rekenschap en verantwoordelijkheid.
Solidaire gewesten? - november 2024
Getoetst aan de hand van vereveningsmechanismen deel 2
In deze paper vergelijken we de solidariteitsbijdragen die de gewesten ontvangen onder verschillende solidariteitsmechanismen: het huidige systeem zoals vastgelegd in de BFW, maar waarbij we corrigeren voor de bijdragen vanwege de gewesten en gemeenschappen voor de sanering van de financiën van Entiteit I (federale overheid en sociale zekerheid), een eenvoudig vereveningssysteem en een meerlagig vereveningssysteem dat rekening houdt met de inkomensverdeling in de gewesten. Alsook vergelijken we voor die drie systemen het verschil in de belastingopbrengst per capita, voor en na de solidariteitsbijdrage.
Solidaire gemeenten - oktober 2024
Getoetst aan de hand van vereveningsmechanismen
Het Gemeentefonds is een algemeen financieringsfonds voor de algemene ondersteuning van het lokale beleid en de lokale autonomie. De gemeenten kunnen autonoom van die middelen gebruik maken. Het Gemeentefonds is niet alleen een algemene basisfinanciering voor lokale besturen, het beoogt ook een herverdeling van middelen tussen lokale besturen, dat om de ongelijkheid tussen lokale besturen op een objectieve wijze en in redelijke mate te corrigeren. Zo heeft niet elke gemeente evenveel fiscale mogelijkheden. Daarom wordt 30,12% van het Gemeentefonds ingezet om te compenseren voor een ongelijke fiscale draagkracht. Hoe meer inkomsten uit de personenbelasting of hoe hoger het belastbare kadastraal inkomen op het grondgebied van een gemeente, hoe minder de gemeente krijgt uit het Gemeentefonds. Maar gemeenten die bv. een nultarief in de aanvullende personenbelasting hanteren, krijgen ook een deel van die 30,12%.
In deze nota passen we de logica van vereveningssystemen toe op de financiering van de gemeenten in het Vlaamse Gewest. Want een vereveningssysteem heeft tot doel de financiële middelen te herverdelen naar die gemeenten met een fiscaal potentieel lager dan het regionale gemiddelde. Aan de hand van twee vereveningssystemen, het eenvoudig en meerlagig vereveningsmechanisme, toetsen we het luik fiscale draagkracht inzake personenbelasting van het Gemeentefonds. De conclusie is dat, in vergelijking met de huidige fiscale correctie, een eenvoudig of meerlagig vereveningsmechanisme de benodigde middelen voor de solidariteit met betrekking tot de opbrengsten van de personenbelasting tussen gemeenten drastisch kunnen worden verlaagd.
De verborgen kanten van de zesde staatshervorming - februari 2024
Een breuk met de vorige staatshervormingen
In deze paper becijferen we de diverse (dynamische) budgettaire effecten van de zesde staatshervorming voor de betrokken overheden in de periode 2015-2024. De transfers gingen via een aantal specifieke maatregelen deze keer hoofdzakelijk in de richting van de federale overheid.
Zo is voor het Vlaams Gewest de bijdrage opgelopen tot twee miljard euro in 2024; dat is 57,4% van de totale financieringsstroom ten voordele van de federale overheid (0,56% bbp). Voor de Gemeenschappen bedraagt de recurrente herfinanciering via de Gemeenschappen in 2024 al 1,4 miljard euro of 0,23% bbp, inclusief de bijdrage van de GGC en de FGC. De Vlaamse Gemeenschap draagt één miljard euro; dat is 73,9% van de totaliteit.
Is er behoefte aan een nieuwe staatshervorming inzake fiscaliteit en overheidsfinanciën? - september 2023
Niettegenstaande meerdere staatshervormingen blijven er heel wat open werven bestaan rond de fiscale autonomie van de gemeenschappen en gewesten. Dit artikel bespreekt vanuit een viertal invalshoeken de diverse knelpunten en doet op basis van ervaringen in andere federale landen ook een aantal suggesties die kunnen bijdragen tot een verbetering van de huidige bevoegdheidsverdeling over fiscaliteit in ons land.
Dit artikel wil een eerste aanzet zijn om te komen tot een constructieve oplossing voor aloude en gekende problemen. Het is niet de eerste keer dat de vinger op de wonde gelegd wordt. Dit betoog biedt hopelijk een frisse blik en wil vooral inspireren.
De financiële middelenvoorziening voor Gemeenschappen en Gewesten na de zesde staatshervorming - januari 2021
Deze publicatie wil inzicht geven in de financieringsstromen en de uitgavenbevoegdheden van de Gemeenschappen en de Gewesten na de zesde staatshervorming zoals geregeld in de Bijzondere Financieringswet (BFW). Het cijfermatige raderwerk wordt blootgelegd tesamen met de duiding van de bevoegdheden.
De publicatie is gebaseerd op de parameters die ter gelegenheid van de Vlaamse begrotingsopmaak 2018 werden gebruikt (mededeling door de FOD Financiën van 27 september 2017). De mededeling bevat onder meer de definitieve waarden van de gewestelijke aandelen in de personenbelasting van het aanslagjaar 2015, waarbij het aandeel voor het Vlaamse Gewest is gestegen van 63,652% naar 63,666%. Het effect van de bedoelde stijging op sommige dotaties voor het begrotingsjaar 2016, alsook op de overgangsbedragen en de afrekening in 2018 is in de publicatie verwerkt. De afrekening in 2018 wordt momenteel geraamd op 1.006.597 duizend euro.
De zesde staatshervorming: budgettaire gevolgen voor de Vlaamse overheid - januari 2021
Deze publicatie wil inzicht geven in de gewijzigde financieringsstromen naar aanleiding van de zesde staatshervorming en de budgettaire gevolgen op het Vlaamse Gewest en de Vlaamse Gemeenschap.
Uit deze publicatie blijkt het volgende:
- De invoering van de gewestelijke opcentiemen is budgettair lonend geweest voor het Vlaamse Gewest: bij ongewijzigd beleid en abstractie makend van het tijdelijk overgangsmechanisme bracht deze invoering het Vlaamse Gewest 81 miljoen euro op in 2019.
- De hervorming van de btw-dotatie kostte de Vlaamse Gemeenschap 258,3 miljoen euro (bij ongewijzigd beleid en abstractie makend van het tijdelijk overgangsmechanisme), ten voordele van de Franse Gemeenschap en de federale overheid voor respectievelijk 185,7 miljoen en 72,6 miljoen euro.
- Een zevende staatshervorming zet best in op verdere fiscale verzelfstandiging via kwalitatieve maatregelen, zoals een meer zelfstandig gewestelijk stelsel van personenbelasting.