Gedaan met laden. U bevindt zich op: Markt Gavere: van parkeerplein tot klimaatbestendige ruimte Klimaatbestendige Omgeving
Markt Gavere: van parkeerplein tot klimaatbestendige ruimte
De heraanleg van de Markt in Gavere is veel meer dan een facelift van een dorpsplein. Het project toont hoe een doordachte herinrichting van publieke ruimte tegelijk klimaatuitdagingen kan aanpakken, sociale functies kan versterken en de leefbaarheid van het centrum kan vergroten. Vanuit het engagement voor het Burgemeestersconvenant en een ambitieus klimaatplan groeide een project dat intussen model kan staan voor andere Vlaamse steden en gemeenten.
Bekijk de videoreportage
Inhoud is aan het laden
Van parkeerplein naar levendige ontmoetingsplek
Aan de basis van de herinrichting lag de ondertekening van het Burgemeestersconvenant in 2019. Daarmee engageerde Gavere zich om klimaatmaatregelen te integreren in het beleid. Volgens Didier De Beck, afdelingshoofd Ruimte bij de gemeente: “De eerste conceptvoorstellen dateren van 2018, maar die hielden toen nog weinig rekening met klimaatadaptatie. In 2019 zijn we met een expertenteam gestart om het ontwerp klimaatbestendiger te maken.”
Die koerswijziging bracht ingrijpende keuzes met zich mee, zoals het schrappen van zowat 100 parkeerplaatsen op de Markt en de invoering van een blauwe zone. Dat zorgde voor flink wat protest, vooral van handelaars en bewoners in de directe omgeving. “Toch bleek uit een brede bevraging dat ruim 80% van de burgers een groene Markt verkoos boven een volledig verharde parkeerzone,” aldus De Beck.
Ontwerp met oog voor beleving en verkoeling
De visie op de herinrichting ging verder dan vergroening alleen. Pieter Martens, projectleider bij Farys, benadrukt: “Het ging om het vinden van een evenwicht tussen parkeren, vergroening en beleving. De oude Markt had die belevingsfunctie nauwelijks. Handelspanden stonden leeg, woningen raakten onbewoond. Het nieuwe ontwerp moest de aantrekkelijkheid herstellen.”
Landschapsarchitect Kristof Van Impe van Sweco ziet het plein als een schakel in een groter geheel: “Het maakt deel uit van een netwerk van groene projecten in de dorpskern. Samen zorgen die voor verkoeling en een sterkere verbinding met het omliggende landschap.”
Slimme oplossingen voor klimaatuitdagingen
In het ontwerp is actief rekening gehouden met klimaatrisico’s. Mieke Dries, deskundige Infrastructuur bij de gemeente, somt op: “Er is aandacht voor wateroverlast, droogte, hitte, biodiversiteit én CO₂-reductie. In totaal kwam er zo’n 1.400 m² groenzone bij. Die buffert ongeveer 310 m³ regenwater.”
Het ontwerp werd in functie van een efficiënt onderhoud bewust eenvoudig gehouden. Plantvakken zijn groot en vangen regenwater op via natuurlijke afstroming. Een opvallend innovatief element is het gebruik van bronwater om de historische fontein en de waterpartij op het plein permanent te voeden. “Dat systeem gebruikt het water van de Sint-Amandusbron, een paar straten verder. Overtollig water wordt hergebruikt voor de fontein en het plein,” licht Van Impe toe.
Participatie als sleutel tot draagvlak
Vanaf het begin werden inwoners en ondernemers betrokken via een participatietraject. “We startten in september 2017 met ontwerpateliers voor handelaars en bewoners, gevolgd door een algemene infoavond,” vertelt Dries. “Daaruit volgden drie ontwerpen die werden teruggekoppeld in infomomenten. Uiteindelijk werd één ontwerp uitgewerkt, met aandacht voor de klimaatdoelstellingen van dat moment.”
Een voorbeeld voor Vlaanderen
Volgens Tom Dhollander, binnen de Green Deal Klimaatbestendige Omgeving medetrekker van de focusgroep ‘Klimaatbestendige Publieke Ruimte’, toont dit project dat klimaatrobuust ontwerpen ook in de praktijk haalbaar is. “De focusgroep wordt getrokken door Infopunt Publieke Ruimte in samenwerking met de Vlaamse provincies. Vanuit die samenwerking zien we heel wat projecten passeren en ontstaat er een goed overzicht van wat leeft in Vlaanderen.”
“Binnen onze focusgroep werken we aan een checklist waarmee we ontwerpers willen helpen om vanaf het begin van een project de juiste vragen te stellen rond klimaatbestendigheid. Wat de heraanleg van de Markt in Gavere bijzonder maakt, is dat veel van die elementen die nu in de checklist staan concreet zichtbaar zijn in dit project. Nochtans werd het project een aantal jaren geleden opgestart in een periode waarin de kennis en oplossingen rond klimaatadaptatie nog in volle ontwikkeling of zelfs nog niet beschikbaar waren. Dat maakt dit een echt pioniersproject,” benadrukt Dhollander.
Tegelijk wijst hij op het belang van compromis en draagvlak: “In een project als dit bots je onvermijdelijk op verschillende belangen. De compromis zit vooral in durf en in het overtuigen van de bevolking. Een belangrijke les bij dit project voor andere Vlaamse steden en gemeenten is dat het mits de juiste aanpak wel kan om een grote markt te ontharden. En dat is misschien wel één van de grootste verdiensten.”
Wat doet de focusgroep 'Klimaatbestendige publieke ruimte'?
Lien Loonbeek, expert lokaal klimaatbeleid bij Provincie Limburg en medetrekker van de focusgroep, licht toe hoe de groep te werk gaat en wat de grootste noden én kansen zijn.