Strategieën om de havens te beschermen
Onze kust telt 4 kusthavens: Zeebrugge, Oostende, Blankenberge en Nieuwpoort. Voor deze kusthavens vertrekken we van 4 beschermingsstrategieën: de open haven, de stormvloedkering, de sluis en de open sluis. Niet in elke haven is elke beschermingsstrategie mogelijk.
Mogelijke beschermingsstrategieën per kusthaven
Elke kusthaven kent verschillende manieren (alternatieven) van bescherming. Hieronder leggen we de beschermingsmogelijkheden per kusthaven uit.
Haven Nieuwpoort
In het kader van Masterplan Kustveiligheid wordt momenteel gebouwd aan een stormvloedkering. We nemen die als bestaande toestand aan, net zoals de geplande uitbreiding van de jachthaven.
Om haven en achterland te beschermen tot +3 m zeespiegelstijging zijn 3 alternatieven denkbaar.
- Stap 1
Het alternatief ‘stormvloedkering + sluis Langbrug bouwt verder op de huidige situatie.
De huidige stormvloedkering (in aanbouw) in Nieuwpoort kan behouden worden tot +1 m zeespiegelstijging, op voorwaarde dat er kleine ophogingen in de haven komen. De sluitfrequentie neemt dan toe tot 10 keer per jaar. Daarnaast wordt een nieuwe sluis voorzien ter hoogte van de Langbrug. De exacte locatie van de nieuwe sluis is nog niet bepaald. Om bestand te zijn tegen een zeespiegelstijging hoger dan +1 m, moet de huidige stormvloedkering vernieuwd worden. Er wordt voor deze nieuwe stormvloedkering uitgegaan van een sluitfrequentie van 1 keer per jaar tot +3 m zeespiegelstijging, op voorwaarde dat er stapsgewijze ophogingen komen in de haven.
- Stap 2
Het redelijk alternatief ‘stormvloedkering + sluis nieuwe jachthaven’ is vergelijkbaar met het vorige alternatief, maar hierbij wordt een nieuwe sluis voorzien ten zuiden van de bestaande jachthavens, ter hoogte van de nieuwe jachthaven i.p.v. ter hoogte van de Langbrug.
De iets meer zeewaartse ligging van de sluis zorgt er ook voor dat de ophogingen in de achterhaven beperkter zijn. Stroomopwaarts van de sluis, waaronder de zone aangrenzend aan de stadskern van Nieuwpoort, zijn er in tegenstelling tot het vorige alternatief immers geen ophogingen meer noodzakelijk.
Figuur: Beschermingslint van het redelijk alternatief in de haven van Nieuwpoort bij een bescherming met stormvloedkering en een sluis ter hoogte van de nieuwe jachthaven bij 3 m zeespiegelstijging. - Stap 3
Dit alternatief is een combinatie van de twee vorige alternatieven, waarbij de keuze voor de locatie van de sluis pas in de toekomst gemaakt wordt. Het resulterende beschermingslint is dan ook de omhullende van de linten voor de twee beschouwde alternatieven.
In Nieuwpoort is er immers nog ruime tijd om beslissingen te nemen. Dat is ook logisch, aangezien er nu een stormvloedkering wordt gebouwd in het kader van Masterplan Kustveiligheid die beschermt tegen stormvloeden in combinatie met +0,8m zeespiegelstijging. Bij een verwachte zeespiegelstijging van +1m en op voorwaarde van beperkte ingrepen in de haven zelf (behoud van de bestaande stormvloedkering en beperkte ophogingen op een beperkte oppervlakte) dient een beslissing zich immers pas aan tegen 2080.
Figuur: Beschermingslint van het redelijk alternatief in de haven van Nieuwpoort bij een bescherming met stormvloedkering en een sluis ter hoogte van de Langbrug of bij de nieuwe jachthaven (gecombineerd alternatief) bij 3m zeespiegelstijging.
Haven Oostende
Voor de haven van Oostende zijn er 3 alternatieven die worden onderzocht:
- Stap 1
In dit redelijk alternatief wordt er gestart met een open havenmond tot +1 m zeespiegelstijging. Het kustbeschermingslint wordt hieronder weergegeven bij +3m zeespiegelstijging.
Na +1 m zeespiegelstijging wordt in dit alternatief een stormvloedkering voorzien in de havenmond. Door deze beschermingsmaatregel zijn binnen de haven en op de rand van de stadskern zelf geen tot minimale verdere ophogingen nodig tot en met +3 m zeespiegelstijging.
Figuur: Beschermingslint van het redelijk alternatief in de haven van Oostende bij een bescherming open havenmond met sprong naar stormvloedkering na +1 m zeespiegelstijging. - Stap 2
Het redelijk alternatief ‘Stormvloedkering’, gaat uit van de bouw van een stormvloedkering in de havenmond. In tegenstelling tot het alternatief hiervoor, wordt de stormvloedkering reeds eerder gebouwd, meteen vanaf +1 m zeespiegelstijging.
In dit alternatief zijn er tot +2 m zeespiegelstijging geen structurele aanpassingen en ophogingen vereist, en dit zowel op de haventerreinen als rondom de haven. Na +2 m zeespiegelstijging zijn structurele aanpassingen wel vereist rondom de volledige haven en de haventerreinen om het hedendaagse veiligheidsniveau te kunnen blijven garanderen.
Figuur: Beschermingslint van het redelijk alternatief in de haven van Oostende bij een bescherming met stormvloedkering bij 3m zeespiegelstijging. - Stap 3
Het redelijk alternatief ‘Sluis’, gaat uit van de bouw van een nieuwe sluis in de havenmond. Een sluis is quasi niet adaptief of aanpasbaar. Achter de nieuwe sluis zijn geen aanpassingen aan haventerreinen of zeeweringen nodig. De hoogteligging van de haventerreinen en de verbinding haven-water, kan dus blijven zoals ze is. Ook aangrenzend aan de stadskern van Oostende zijn geen aanpassingen vereist, waardoor geen invloed is op het aspect horeca en wonen. Er is wel een aanzienlijke uitbreiding nodig van de bestaande strekdammen, zodat de schepen op een veilige manier de sluis kunnen binnenvaren.
Bij een sluis wordt de doorlooptijd van de havenzones achter de sluis beïnvloed. Dit is onwenselijk voor (klein)vissersvloot en de kustwacht. Een verplaatsing van de operationele reddingsvloot die een essentiële functie heeft is, net zoals bij het alternatief met een stormvloedkering, noodzakelijk. Bij dit alternatief is er verder aandacht nodig voor het inpassen van de nodige ruimte voor de sluisinfrastructuur ter hoogte van het Montgommerydok en de impact die het heeft op het in- en uitvaren van dit dok.
Figuur: Beschermingslint van het redelijk alternatief in de haven van Oostende bij een bescherming met sluis bij 3m zeespiegelstijging. - Stap 4
Het is ook mogelijk de keuze voor één van de vorige drie alternatieven nog (beperkt) uit te stellen. Het stappenplan toont immers aan dat een keuze voor één van de voorgenoemde beschermingsstrategieën zich al zal aandienen tegen 2030.
Dit betekent dat voor dit gecombineerd alternatief alle voorgaande alternatieven bekeken worden. En dus ook de omhullende, de optelsom, van de eerder gepresenteerde beschermingslinten.
Figuur: Beschermingslint (de roze gearceerde zone) van het redelijk alternatief in de haven van Oostende voor het gecombineerde alternatief met uitgestelde keuze.
Haven Blankenberge
Voor de haven van Blankenberge liggen 5 alternatieven op tafel.
- Stap 1
Bij de toepassing van een stormvloedkering aan de havenmond zijn er bij dit redelijk alternatief nog steeds maatregelen aan de haventerreinen en zeewering nodig, al zijn deze minder fors of pas vereist bij hogere zeespiegelstijging in vergelijking met een open haven. Tijdens stormcondities zal de haven niet toegankelijk zijn.
Om de haven en het achterland te beschermen tot en met +3 m zeespiegelstijging kiezen we in dit pad bij +0,3 m zeespiegelstijging voor een stormvloedkering in de havenmond. Voor deze oefening stellen we de stormvloedkering voor op +2 m zeespiegelstijging. Indien de sluitingsfrequentie van de stormvloedkering wordt opgetrokken tot 15x per jaar bij +2 m zeespiegelstijging volstaan de bestaande ophogingen in de haven.
Figuur: Beschermingslint van het redelijk alternatief in de haven van Blankenberge bij een bescherming met stormvloedkering. - Stap 2
In dit redelijk alternatief wordt er eerst een stormvloedkering voorzien.
Tot +2 m zeespiegelstijging zijn er geen bijkomende ophogingen in de haven noodzakelijk. Vanaf +2m zeespiegelstijging zal de stormvloedkering vervangen worden door een sluis, waardoor er geen bijkomende ophogingen rondom de haven meer noodzakelijk zijn.
Figuur: Beschermingslint van het redelijk alternatief in de haven van Blankenberge bij een bescherming met stormvloedkering met sprong naar sluis na +2m zeespiegelstijging. - Stap 3
In dit alternatief wordt eerst een stormvloedkering gebouwd tot +2 m zeespiegelstijging. Na +2 m zeespiegelstijging wordt de stormvloedkering vervangen door een open sluis die bij elk hoogwater (tweemaal per dag ca. 2-4 uren) zal fungeren als een sluis. Dit alternatief heeft als voordeel dat de ophogingen in en rond de haven beperkt kunnen blijven in combinatie met maximaal behoud van nautische toegankelijkheid van de haven.
Figuur: Beschermingslint van het redelijk alternatief in de haven van Blankenberge bij een bescherming met stormvloedkering met sprong naar open sluis na +2m zeespiegelstijging. - Stap 4
In dit alternatief wordt in de havenmond een sluis voorzien. Achter de nieuwe sluis (landzijde) zijn geen aanpassingen aan het haventerrein of zeewering nodig. Om de sluis op een veilige manier te kunnen binnen varen, is een zeewaartse uitbreiding van beide strekdammen noodzakelijk.
Figuur: Beschermingslint van het redelijk alternatief in de haven van Blankenberge bij een bescherming met een sluis. - Stap 5
Het is ook mogelijk te starten met een stormvloedkering tot +2m zeespiegelstijging en de keuze voor de oplossing nadien (stormvloedkering, sluis of open sluis) nog uit te stellen.
Dit betekent dat voor het beschermingslint van dit redelijk alternatief de omhullende is van de eerder gepresenteerde beschermingslinten.
Figuur: Beschermingslint van het redelijk alternatief in de haven van Blankenberge bij een bescherming met stormvloedkering met uitgestelde keuze voor de sprong naar SVK, sluis of open sluis na +2m zeespiegelstijging.
Haven Zeebrugge
Voor de haven van Zeebrugge is er één alternatief: de open voorhaven. De open voorhaven kan gecombineerd worden met verschillende alternatieven voor de jachthaven: ofwel een stormvloedkering, met op termijn nog een keuze voor het behoud van de stormvloedkering in combinatie met verder ophogen rondom te haven, de open sluis of een sluis, ofwel direct de keuze voor een sluis.
- Stap 1
Het openhouden van de havenmond houdt in dat forse maatregelen nodig zijn aan de haventerreinen en aan de zeewering, waaronder de sluizen. Door het openhouden van de haven blijft deze permanent toegankelijk, op het voorkomen van vaarvensters na zoals deze reeds vandaag bestaan. Bij de jachthaven wordt in dit redelijk alternatief een stormvloedkering voorzien, waardoor er nog steeds (beperkte) ophoging nodig is rondom de jachthaven om de normale hoog waters te keren.
Figuur: Beschermingslint van het redelijk alternatief in de haven van Zeebrugge bij een open voorhaven en stormvloedkering bij de jachthaven. Het lichtoranje lint toont de zone in de voorhaven met behoud van het huidig beschermingsniveau (lager dan de1000 jarige storm). De donker oranje zone toont het beschermingslint nodig voor de bescherming van het achterland tegen de 1000-jarige storm, met flexibele zeewaartse afbakening (de rode stippellijn) Figuur: Beschermingslint van het redelijk alternatief in de haven van Zeebrugge bij een met open voorhaven en stormvloedkering bij de jachthaven – zoom op het lint ter hoogte van de Kustlaan. - Stap 2
In dit alternatief wordt eerst een stormvloedkering gebouwd in de toegang van de jachthaven tot +2 m zeespiegelstijging. Na +2 m zeespiegelstijging wordt de stormvloedkering vervangen door een open sluis die bij elk hoogwater (tweemaal per dag ca. 2-4 uren) zal fungeren als een sluis. Hierdoor kunnen de ophogingen in en rond de haven beperkt kunnen blijven in combinatie met maximaal behoud van nautische toegankelijkheid van de jachthaven.
Figuur: Beschermingslint van het redelijk alternatief in de haven van Zeebrugge bij een open voorhaven en stormvloedkering bij de jachthaven met sprong naar open sluis. Het lichtoranje lint toont de zone in de voorhaven met behoud van het huidig beschermingsniveau (lager dan de1000 jarige storm). De donker oranje zone toont het beschermingslint nodig voor de bescherming van het achterland tegen de 1000-jarige storm, met flexibele zeewaartse afbakening (de rode stippellijn) Figuur: Beschermingslint van het redelijk alternatief in de haven van Zeebrugge bij een met open voorhaven en stormvloedkering + sprong naar open sluis bij de jachthaven – zoom op het lint ter hoogte van de Kustlaan - Stap 3
In dit alternatief wordt eerst een stormvloedkering gebouwd in de toegang van de jachthaven tot +2 m zeespiegelstijging. Na +2 m zeespiegelstijging wordt de stormvloedkering vervangen door een (normale) sluis die die toegang biedt tot de jachthaven. In dit alternatief zijn er geen verdere ophogingen in en rond de haven nodig na aanleg van de sluis, in combinatie met behoud van nautische toegankelijkheid van de jachthaven (permanent toegankelijk, zij het dan wel doorheen een sluis).
Figuur: Beschermingslint van het redelijk alternatief in de haven van Zeebrugge bij een open voorhaven en stormvloedkering bij de jachthaven met sprong naar sluis. Het lichtoranje lint toont de zone in de voorhaven met behoud huidig beschermingsniveau (lager dan de1000 jarige storm). De donker oranje zone toont het beschermingslint voor de bescherming van het achterland tegen de 1000-jarige storm, met flexibele zeewaartse afbakening (de rode stippellijn) Figuur: Beschermingslint van het redelijk alternatief in de haven van Zeebrugge bij een met open voorhaven en stormvloedkering bij de jachthaven na sprong naar sluis – zoom op het lint ter hoogte van de Kustlaan. - Stap 4
In dit alternatief wordt een stormvloedkering gebouwd in de toegang van de jachthaven in combinatie met een open voorhaven. Door de bouw van een sluis in de toegang van de jachthaven, zijn er geen ophogingen meer nodig rondom rond de jachthaven.
Figuur: Beschermingslint van het redelijk alternatief in de haven van Zeebrugge bij een met open voorhaven en sluis bij de jachthaven. Het lichtoranje lint toont de zone in de voorhaven met behoud van het huidig beschermingsniveau (lager dan de1000 jarige storm). De donker oranje zone toont het beschermingslint nodig voor de bescherming van het achterland tegen de 1000-jarige storm, met flexibele zeewaartse afbakening (de rode stippellijn) Figuur: Beschermingslint van het redelijk alternatief in de haven van Zeebrugge bij een met open voorhaven en sluis bij de jachthaven – zoom op het lint ter hoogte van de Kustlaan. - Stap 5
Het is ook mogelijk te starten met een stormvloedkering die operationeel is vanaf +0,4 m zeespiegelstijging en beschermt tot +2 m zeespiegelstijging en de keuze voor de oplossing nadien (stormvloedkering, sluis of open sluis) nog uit te stellen. Dit betekent dat voor het beschermingslint van dit alternatief, de omhullende, de optelsom van de eerder gepresenteerde beschermingslinten voorgesteld wordt.
Figuur: Beschermingslint (de oranje gearceerde zone) van het alternatief met open voorhaven, stormvloedkering bij de jachthaven en met uitgestelde keuze voor de sprong naar stormvloedkering, sluis of open sluis na +2 m zeespiegelstijging. Meer info over de strategieën om de havens te beschermen vind je in de onderzoeksnota. Die kan je hier(PDF bestand opent in nieuw venster) raadplegen.