Mobiliteitsarmoede is een specifieke vorm van energiearmoede waarbij het vrij verplaatsen van inwoners in het gedrang komt en ze dus niet volwaardig kunnen deelnemen aan de samenleving. Het risico op mobiliteitsarmoede wordt o.a. gedreven door de beschikbaarheid, toegankelijkheid en betaalbaarheid van mobiliteit voor jouw inwoners, samen met hun vaardigheden om de vervoersmiddelen te kunnen gebruiken en andere ruimtelijke en socio-economische factoren. Naar schatting bevinden één op vijf Belgen zich momenteel in mobiliteitsarmoede.

De auto is veruit het dominantste vervoersmiddel in Vlaanderen. Dat hangt sterk samen met hoe onze ruimtelijke ordening is vormgegeven. Ons dominante autogebruik draagt zowel bij aan de klimaatuitdaging als aan de mobiliteitsarmoede. Personenwegverkeer is namelijk o.a. deels verantwoordelijk voor de klimaatopwarming (12% van de broeikasgasuitstoot in Vlaanderen), luchtvervuiling, geluidshinder en verharding. Onze afhankelijkheid van de auto als samenleving sluit bovendien diverse groepen van de bevolking uit. Uit onderzoek blijkt dat de kans op mobiliteitsarmoede om diverse redenen groter is bij werkzoekenden, ouderen, jongeren, inwoners van landelijke gebieden, laaggeschoolden, mensen met een laag inkomen, een migratieachtergrond, met een fysieke of mentale beperking, mensen zonder rijbewijs of weinig digitale kennis. Een combinatie van deze verschillende risicoprofielen zorgt voor een verhoogde kwetsbaarheid.

Dit terwijl de kwetsbare groepen met een laag inkomen significant minder bijdragen aan de broeikasgasuitstoot en de andere negatieve effecten van autogebruik. Bovendien kampen net zij gemiddeld vaker met gezondheidsproblemen en leven ze vaker op plekken waar ze meer blootgesteld worden aan luchtvervuiling en geluidshinder. Door de combinatie van deze blootstelling, een zwakker immuunsysteem en een lager inkomen ondervinden ze vaak meer gezondheidsrisico’s van de blootstelling dan huishoudens die welvarend zijn.

Binnen de mobiliteitstransitie is het dus zeer belangrijk om de kwetsbare groepen degelijk te ondersteunen. Op lange termijn is de bouwshift met kernversterking, goedgelegen betaalbare woningen en een geconnecteerde, toegankelijke infrastructuur voor actieve mobiliteit en openbaar vervoer het antwoord. Op korte termijn kan je als lokaal bestuur het mobiliteitsaanbod voor mobielarme inwoners diversifiëren, versterken en betaalbaar maken en hen ondersteunen in hun kennis en vaardigheden.