Afzondering en fixatie in het onderwijs
Afzondering en fixatie zijn ingrijpende vrijheidsbeperkende maatregelen. Scholen en onderwijsinternaten mogen ze alleen in uitzonderlijke situaties gebruiken, onder strikte wettelijke voorwaarden. Ze moeten zo kort en zorgvuldig mogelijk worden toegepast, met aandacht voor het welbevinden en de rechten van de leerling.
Voor wie?
Deze informatie is voor basis- en secundair onderwijs, CLB’s en onderwijsinternaten.
Wat zijn afzondering en fixatie?
Afzondering en fixatie zijn de 2 meest ingrijpende vormen van vrijheidsbeperkende maatregelen. Dat zijn maatregelen die de keuzevrijheid of het contact met de buitenwereld beperken.
Voorbeelden:
- Een leerling tijdelijk afzonderen in een prikkelarme ruimte om escalatie te voorkomen.
- Was- of handbeschermers gebruiken om zelfverwonding te vermijden.
Alleen voor afzondering en fixatie bestaat een strikt wettelijk kader.
Voor andere vrijheidsbeperkende maatregelen beslissen scholen, centra en onderwijsinternaten zelf, binnen hun autonomie.
Wanneer mag het?
Afzondering en fixatie zijn in principe verboden. Alleen in uitzonderlijke situaties mag het, onder strikte voorwaarden:
- Bij ernstig en acuut gevaar
- Bij potentieel gevaar, bijvoorbeeld:
- Om acuut en ernstig gevaar te voorkomen, zoals een leerling afzonderen in een aparte ruimte in de klas om escalatie te voorkomen
- Om de ontwikkelings- en ontplooiingskansen van de leerling te bevorderen, zoals een leerling een polsbandje aandoen om te verhinderen dat hij anderen krabt, zodat hij kan meegaan op een schooluitstap
Preventie en beleid
Scholen en onderwijsinternaten moeten zich bewust zijn van de impact die afzondering en fixatie hebben op een leerling/interne.
Zien ze een reële kans dat zulke maatregelen nodig zijn, of hebben ze die eerder toegepast? Dan moeten ze een preventiebeleid uitwerken.
Het beleid en de afspraken hierover staan in het schoolreglement of het internaatreglement, zodat ouders en leerlingen/internen ze kunnen raadplegen.
Registratieplicht
Elke afzondering of fixatie moet geregistreerd worden. Scholen en onderwijsinternaten kiezen zelf hoe ze dat doen, maar noteren altijd:
- De omstandigheden
- De aanleiding of reden
- Het verloop van de maatregel
- Het tijdstip van begin en einde van de maatregel
Lees meer over de registratie na afzondering of fixatie(opent in nieuw venster) (titel 3.8).