De stemmenkampioen van de grootste lijst neemt na de lokale verkiezingen het initiatiefrecht op om een meerderheid te vormen. Dat doet hij door een gezamenlijke akte van voordracht voor de schepenen in te dienen. In de gemeente Voeren en de randgemeenten worden de schepenen rechtstreeks verkozen. Voor de fusiegemeenten geldt ook een afwijkende regeling.
Na de gemeenteraadsverkiezingen krijgen de verkozenen voor de gemeenteraad in afnemende volgorde van lijstgrootte een initiatiefrecht toegekend. Dat initiatiefrecht heeft als doel een meerderheid te vormen. Het initiatiefrecht komt eerst toe aan de verkozene met het meeste naamstemmen van de grootste lijst. Die verkozene krijgt 14 dagen de tijd om een meerderheid te vormen. Die termijn start de dag die volgt op de dagtekening van het proces-verbaal van de verkiezingen.
Als de stemmenkampioen van de grootste lijst er niet in slaagt om een meerderheid te vormen, dan gaat het initiatiefrecht over naar de stemmenkampioen van de tweede grootste lijst en zo verder. Er is dus voorzien in een cascaderegeling.
Het initiatiefrecht neemt een einde als:
- de houder van het initiatiefrecht een meerderheid heeft gevormd door de indiening van een gezamenlijke akte van voordracht voor de schepenen
- elke houder van het initiatiefrecht dit recht heeft uitgeput
- uiterlijk op de 3e dag voor de installatievergadering van de gemeenteraad.
Het initiatiefrecht kan overgaan naar de stemmenkampioen van de volgende lijst in afnemende volgorde van lijstgrootte als:
- de houder van het recht binnen de voorziene termijn van 14 dagen geen gezamenlijke akte van voordracht voor schepenen heeft ingediend
- de houder van het initiatiefrecht via een verklaring van afstand aangeeft dat hij afziet van zijn recht.
De algemeen directeur maakt op de webtoepassing van het lokaal bestuur bekend wanneer het initiatiefrecht overgaat en eindigt.
De algemeen directeur ontvangt de verklaring van afstand, wanneer een verkozene geen gebruik wil maken van zijn initiatiefrecht.