Meeuwen-Gruitrode en Opglabbeek

Eerste fusiegesprekken in 2015

De meeste fusieverhalen startten met de oproep van de Vlaamse overheid voor vrijwillige fusies. Maar niet in Oudsbergen. Al in 2015 zaten de CD&V-burgemeesters Lode Ceyssens van Meeuwen-Gruitrode en Benny Spreeuwers van Opglabbeek samen om een versmelting voor te bereiden – toen nog in het grootste geheim. In november 2016 was de principiële beslissing een feit. Hun 2 belangrijkste motivaties? Ten eerste klaarstaan voor het moment dat de provincies zouden verdwijnen en er meer bevoegdheden naar het lokale niveau zouden komen. Ten tweede: de touwtjes in handen houden.

Touwtjes in handen

Schepen Jo Seutens: “We wilden als gemeenten zelf onze huwelijkspartner kiezen. In die tijd ging in de wandelgangen rond dat Genk Opglabbeek zou aanhechten bij een verplichte fusie. We wilden als kleinere gemeente niet zomaar opgaan in een groter geheel. Maar tegelijk merkten we dat het groeiende aantal taken ons parten speelde. Schaalvergroting drong zich op. Meeuwen-Gruitrode en Opglabbeek hebben heel wat gelijkenissen: het landelijke karakter en de aantrekkingskracht van de dorpen.”

Tussen efficiëntiewinst en eigenheid

Meeuwen-Gruitrode en Opglabbeek deden 3 beloftes aan hun inwoners, en hielden zich daaraan. Ten eerste bewaarden en versterkten ze bij de fusie de identiteit van hun dorpen. Ten tweede bleven de 2 gemeentehuizen open. Ten derde betrokken ze de inwoners bij het hele fusieproces. Ze kozen bijvoorbeeld de nieuwe gemeentenaam: Oudsbergen.

Jo Seutens: “Dankzij de fusie verlaagden onze schulden met 11,7 miljoen euro. We investeren nu 4 keer zoveel als vóór de fusie. We bouwden een nieuwe bibliotheek en een nieuwe sporthal, legden nieuwe wegen en nieuwe fietspaden. De gemeentebelastingen daalden. Ook de Commanderij van Gruitrode restaureren we op een prachtige manier. Maar fuseren is ook balanceren tussen efficiëntiewinst en eigenheid. Naast het nieuwe sportcomplex in Opglabbeek blijft de andere sporthal in Meeuwen bestaan. Ook onze 2 gemeentehuizen houden we open. In het ene kun je in de voormiddag terecht, in de namiddag in het andere. Is dat ideaal? Nee, maar dat is de packagedeal, zeg maar, omdat we onze dienstverlening zo nabij mogelijk willen behouden.”

Zwaar operationeel proces

“Het makkelijkste deel was het juridische ontstaan van de nieuwe gemeente, maar het organisatorische proces dat volgde, was zwaar. Er bestond geen fusiedraaiboek, er was zelfs nog geen decreet. We konden heel weinig beslissen vóór de nieuwe gemeente in 2019 uit de startblokken schoot. Dus botsten we op redelijk wat praktische problemen. Bijvoorbeeld om onze politie- en brandweerkorpsen samen te brengen, want die kwamen uit verschillende samenwerkingsverbanden. Of om het probleem van de dubbele straatnamen op te lossen.”

Roep om hulp

De allergrootste uitdaging van de fusie in Oudsbergen? Die zat bij de organisatie: de relatie tussen de mensen. Jo Seutens: “De werkdruk lag hoog, want de fusie moest nog echt vorm krijgen. Onze teams werkten nog op aparte locaties. Ook de taakverdeling lag toen nog niet vast. Ik zag hoe mensen in hun schulp kropen. Anderen bleven onvermoeibaar doorgaan. Veel personeelsleden hadden een enorme drive om er het beste van te maken. Maar in korte tijd vertrokken er toen ook veel collega’s zoals de diensthoofden Sociale Zaken en Personeel. Door die verliezen, kregen we de administratie nog nauwelijks rond. Op een bepaald moment moesten we mensen in hun vakantie optrommelen om de uitbetaling van de lonen rond te krijgen.”

“Als ik eraan terugdenk, krijg ik het nog altijd moeilijk. Er moest iets gebeuren. We hebben toen volop ingezet op consultancy. MONDEA zorgde voor extra mankracht: operationeel, leidinggevend én strategisch. Ze ondersteunden ons bij de opmaak van ons organogram, dienstverleningsmodel en huisvestingsplan. Ze sprongen in waar dat nodig was. Zelfs in die moeilijke periode bleven de vakbonden er samen met ons in geloven. Het vertrouwen was groot en dat stak ons een hart onder de riem.”

Robuustere organisatie

“Het personeelstekort is bijna onder controle. Buiten een paar openstaande vacatures, zijn we compleet. We zijn als organisatie robuuster geworden en trekken nu gemakkelijker hoge profielen aan. Vroeger zat de ingenieur mee aan de balie. Nu kan hij zich toeleggen op projecten.”

“Het fusieproces was een enorme leerschool: bij grote operaties moeten we sneller durven beslissen en aan veranderingsbeheer doen. Maar ondanks alle hobbels op de weg is het eindresultaat van de fusie positief. Oudsbergen is een warme, toegankelijke, landelijke gemeente, klaar voor de toekomst.”