Jaarrekening

De jaarrekening van een lokaal bestuur bevat de evaluatie van het beleid en de financiën voor het afgelopen jaar. Het bestaat uit een beleidsevaluatie, een financiële nota en een toelichting. De vorm en inhoud van de jaarrekening moet, bovenop de algemene voorwaarden voor beleidsrapporten, voldoen aan een aantal specifieke regels.

Samenstelling

De jaarrekening bevat een beleidsevaluatie, een financiële nota en een toelichting.

Beleidsevaluatie

Financiële nota

Toelichting

De toelichting van de jaarrekening bevat alle informatie over de verrichtingen in het ontwerp van de jaarrekening die relevant is voor de raadsleden om met kennis van zaken een beslissing te kunnen nemen. Ze omvat minstens:

een overzicht van ontvangsten en uitgaven naar functionele aard (schema T1 (J));
een overzicht van ontvangsten en uitgaven naar economische aard (schema T2(J));
een overzicht van de evolutie van de financiële schulden (schema T3 (J)). Dit schema bevat de volgende bedragen:
- de financiële schulden op 31 december van het boekjaar, ingedeeld volgens het type schuld en de termijn waarop de schuld vervalt;
- de periodieke en niet-periodieke kapitaalsaflossingen van leningen en leasings;
- de betaalde rente;
- de nieuwe leningen en leasings die het bestuur in de loop van het boekjaar is aangegaan;
- de openstaande vorderingen voor toegestane of overgenomen gewaarborgde leningen die het bestuur heeft toegekend aan andere organisaties;
- de terugvorderingen die de besturen in de loop van het boekjaar ontvangen hebben voor toegestane en overgenomen gewaarborgde leningen.
een overzicht met de omschrijving van de investeringen en de bijbehorende uitgaven en ontvangsten voor het boekjaar waarop de jaarrekening betrekking heeft;
een overzicht van de financiële risico’s met een omschrijving van die risico’s en van de middelen en mogelijkheden waarover het bestuur beschikt of kan beschikken om die risico’s te dekken;
een overzicht van de personeelsinzet op 31 december van het boekjaar waarop de jaarrekening betrekking heeft met vermelding van het aantal voltijds equivalenten per afdeling of dienst;
een overzicht van de intergemeentelijke samenwerkingsverbanden en de andere verbonden entiteiten met vermelding van de financiële tussenkomst ervoor per verbonden entiteit;
de toelichting bij de balans (schema T4 (J));
de waarderingsregels;
de niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen;
een verklaring van de materiële verschillen tussen de gerealiseerde en de geraamde ontvangsten en uitgaven;
de toelichting over de kosten, opbrengsten, uitgaven en ontvangsten met een buitengewone invloed op het budgettair resultaat van het boekjaar en het overschot of tekort van het boekjaar;
een overzicht van de overgedragen (gedeelten van) kredieten voor investeringen en financiering;
een verwijzing naar de plaats waar de documentatie beschikbaar is.

Zodra het bestuur het ontwerp van de jaarrekening aan de raadsleden bezorgt, stelt het hen ook de bijbehorende documentatie ter beschikking. De documentatie bevat minstens:

het overzicht van alle beleidsdoelstellingen die in de jaarrekening zijn opgenomen, met de bijbehorende actieplannen, acties, ontvangsten en uitgaven uitgaven voor de exploitatie, de investeringen en de financiering;
een overzicht van de toegestane werkings- en investeringssubsidies voor het boekjaar in kwestie;
een overzicht van de beleidsvelden per beleidsdomein;
een overzicht van de uitgaven en ontvangsten voor exploitatie, investeringen en financiering per beleidsveld;
een overzicht van de opbrengst per soort retributie;
een overzicht van de opbrengst per belastingsoort.

De documentatie biedt de raadsleden achtergrondinformatie bij de jaarrekening. De raad moet er niet over beslissen. Ze moet ter beschikking zijn vanaf het ogenblik dat de raadsleden het ontwerp van de jaarrekening ontvangen. De wijze van terbeschikkingstelling regelen de raden zelf in hun huishoudelijk reglement.

Vergelijkende cijfers in de jaarrekening

Om de evoluties in de tijd te kunnen opvolgen bevatten de onderstaande schema’s van de jaarrekening de cijfers voor het boekjaar, de raming volgens het (aangepast) meerjarenplan en de cijfers van het vorige boekjaar:

de doelstellingenrekening (schema J1)
de staat van het financieel evenwicht (schema J2)
de evaluatie van de kredieten (schema J3)
de ontvangsten en uitgaven naar functionele aard (schema T1 (J)
de ontvangsten en uitgaven naar economische aard (schema T2 (J)
de evolutie van de financiële schulden (schema T3 (J))
het overzicht met de uitgaven en de ontvangsten voor de investeringen
de geboekte bedragen voor de verbonden entiteiten.

Overgangsmaatregel voor de jaarrekening 2026

In de jaarrekening over het boekjaar 2026 is de kolom met cijfers over 2025 facultatief voor:

de doelstellingenrekening (J1)
het overzicht van de ontvangsten en uitgaven volgens hun functionele aard (T1 (J)).

Voor een lokaal bestuur dat zijn doelstellingenboom of de samenstelling van zijn beleidsdomeinen sterk gewijzigd heeft bij de opmaak van het meerjarenplan 2026-2031 zal die vergelijking immers niet relevant zijn.

Ook voor de overzichten van de investeringen en de verbonden entiteiten in de jaarrekening 2026 zijn de vergelijkende cijfers voor 2025 facultatief.

Procedure vaststelling jaarrekening voor gemeente en OCMW

Het bestuur bezorgt het ontwerp van de jaarrekening minstens 14 dagen voor de raadszitting waarop het geagendeerd is aan ieder lid van de raad. Vanaf dat moment moeten de raadsleden ook de bijbehorende documentatie ter beschikking krijgen.

De gemeente en haar OCMW vormen samen 1 rapporteringsentiteit en maken een geïntegreerde jaarrekening. Juridisch blijven het echter 2 afzonderlijke entiteiten. Daarom stemmen de gemeenteraad en de raad voor maatschappelijk welzijn elk over hun deel van de gezamenlijke jaarrekening. De gemeenteraad keurt het deel van de jaarrekening dat de raad voor maatschappelijk welzijn heeft vastgesteld goed en stelt zo de gezamenlijke jaarrekening van de gemeente en het OCMW definitief vast.

Procedure vaststelling en goedkeuring jaarrekening AGB

Alle autonome gemeentebedrijven (AGB) maken een BBC-jaarrekening op.

De vaststelling van de BBC-jaarrekening is een bevoegdheid van de raad van bestuur.
De gemeenteraad moet een advies uitbrengen over die jaarrekening, behalve als de voltallige gemeenteraad ook de raad van bestuur van het AGB vormt;
De goedkeuring van de BBC-jaarrekening is een bevoegdheid van de toezichthoudende overheid.

Sommige AGB moeten ook een jaarrekening opstellen volgens het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV). Volgens dat wetboek behoort de goedkeuring van die jaarrekening tot de bevoegdheid van de algemene vergadering. Bij een AGB vormt de gemeenteraad de algemene vergadering.

Status van de digitale rapportering over de jaarrekening

Besturen moeten de digitale rapportering onmiddellijk na de definitieve vaststelling van de jaarrekening door de raad bezorgen aan het Agentschap Binnenlands Bestuur:

via de module BBCDR van het Loket voor Lokale Besturen
rechtstreeks uit hun softwaretoepassing via Managed File Transfer (MFT).

De besturen geven die aanlevering de status “Origineel”. Besturen die op 30 juni nog geen vastgestelde jaarrekening hebben, moeten de gegevens over het ontwerp van de jaarrekening bezorgen. Die aanlevering geven ze de status “Voorlopig”.