Aandachtspunten en modellen bij retributies

• Gemeenten voeren taken die een loutere handeling tot wijziging van de registers van burgerlijke stand en het opstellen van akten van burgerlijke stand inhouden kosteloos uit voor de burger. Dit zijn kerntaken van de gemeenten.
• Voor bijkomende administratieve prestaties die de basisdienstverlening overstijgen kan de gemeente een kostendekkende vergoeding vragen aan de burger. Gemeenten moeten zorgvuldig motiveren dat deze prestaties de kosteloze basisdienstverlening overstijgen en dat de gevraagde vergoeding in verhouding staat tot de gemaakte kosten Het gaat hierbij bijvoorbeeld om:
  • het voeren van uitvoerig opzoekwerk
  • het verrichten van bijkomende verificaties
  • het verwerken van complexe gegevens

• De aangifte van een geboorte en de opmaak van een geboorteakte is kosteloos voor de burger. Dit zijn essentiële overheidstaken die de ambtenaar van de burgerlijke stand verplicht moet uitvoeren.
• De aangifte van een overlijden en de administratieve dienstverlening naar aanleiding hiervan zijn kosteloos voor de burger. Deze basisdienstverlening omvat onder andere de opmaak van een overlijdensakte en het verlenen van een kosteloze toestemming tot begraven of cremeren. Vanaf begin 2026 wisselen de betrokken organisaties de overlijdensgegevens gericht en efficiënt uit via een digitaal platform. De kosten hieraan verbonden, worden gedragen door de begrafenisondernemers, wat meteen ook elke retributie omtrent overlijdensaangifte uitsluit.
• Het afleggen van een verklaring van wettelijke samenwoning en het gezamenlijk stopzetten van een wettelijk samenwoning is kosteloos. In het geval van een eenzijdige stopzetting kunnen de kosten voor betekening en kennisgeving worden doorgerekend aan de aanvrager.
• De aanpassing van de geslachtsregistratie en de opmaak van de akte tot aanpassing van de geslachtsregistratie zijn kosteloos voor de burger.
• Voor een voornaamswijziging kunnen gemeenten een kostendekkende vergoeding vragen aan de aanvrager voor de bijkomende administratieve prestaties die hierbij komen kijken. Voor transgenderpersonen geldt een maximumtarief van 10% van het gemeentelijk basistarief.
• Voor een familienaamswijziging die aangevraagd wordt bij de gemeente kunnen gemeenten een kostendekkende vergoeding vragen aan de aanvrager voor de bijkomende administratieve prestaties die hierbij komen kijken.

• Wanneer dit bij wet of decreet is bepaald moeten gemeenten bepaalde stukken verplicht kosteloos afgeven aan de burger. Dit is onder meer het geval voor alle documenten die nodig zijn voor de toepassing van de wet van 21 juli 1972 op de gewaarborgde gezinsbijslag en alle stukken ten gevolge van verplichtingen van het sociaal statuut van zelfstandigen.
• Voor de afgifte van een fysiek afschrift van een bestuursdocument (vb. afschrift van een akte uit de registers van burgerlijke stand) mogen enkel de kosten van het papier en de inkt worden aangerekend aan de aanvrager. Er kunnen geen personeelskosten doorgerekend worden voor de loutere afgifte. ​​Wel kan een bijkomende vergoeding gevraagd worden voor bijkomende administratieve prestaties vb. wanneer er bovenop de gemeentelijke basisdienstverlening bijkomende opzoekingen, verificaties of verwerkingen dienen te gebeuren. Ook voor de afgifte van een uittreksel met bijzondere bewijskracht kan een bijkomende vergoeding worden gevraagd.
• De afgifte van een afschrift van een bestuursdocument op digitale wijze (vb. inscannen en per e-mail verzenden) is kosteloos voor de burger. Voor eventuele bijkomende administratieve prestaties bovenop de gemeentelijke basisdienstverlening mag wel een vergoeding worden gevraagd.

De FOD Binnenlandse Zaken deelt gemeenten jaarlijks de geïndexeerde tarieven mee voor de uitreiking van verschillende categorieën van elektronische identiteitskaarten en verblijfsdocumenten. Dit zijn de vergoedingen voor het maakloon die de federale overheid ten laste van de gemeenten legt. Gemeenten rekenen deze federale aanmaakkost door aan de burger en kunnen daarbovenop een redelijke gemeentelijke vergoeding voor de afgifte doorrekenen aan de burger.

• Voor de afgifte van andere bijlagen en attesten dan identiteitskaarten en verblijfsdocumenten die betrekking hebben op de toegang tot en het verblijf of de vestiging op het grondgebied kan geen gemeentelijke vergoeding gevraagd worden.
• Wel kunnen gemeenten een kostendekkende vergoeding vragen voor bijkomende administratieve prestaties die de kerntaken van de gemeente overstijgen. Kerntaken van de gemeente moeten worden bekostigd vanuit de algemene middelen.

• De gemeentelijke vergoeding voor de afgifte van elektronische identiteitskaarten aan Belgen moet gelijk zijn aan die voor de afgifte van elektronische verblijfsdocumenten aan niet-Belgen, onafhankelijk van een eventueel verschil in federale aanmaakkost. Hierop geldt 1 uitzondering: eenmaal per jaar kan een gemeentelijke vergoeding gevraagd worden voor de vernieuwing, verlenging of vervanging van A-kaarten. Ook voor de afgifte van identiteitsbewijzen aan kinderen onder de 12 jaar mag voor de gemeentelijke vergoeding geen onderscheid gemaakt worden tussen Belgen en niet-Belgen.
• Het is aanbevolen de tarieven van de gemeentelijke vergoeding voor de afgifte van elektronische identiteitskaarten en elektronische verblijfsdocumenten afzonderlijk van de doorrekening van de federale aanmaakkost vast te stellen. Op die manier hoeft het gemeentelijk retributiereglement niet jaarlijks te worden aangepast en is er minder risico op een schending van het gelijkheidsbeginsel. Het tarief kan bijvoorbeeld worden vastgesteld als volgt:
  • Voor de afgifte van een elektronische identiteitskaart aan Belgen en voor de afgifte van een elektronisch verblijfsdocument aan vreemdelingen: … euro, te vermeerderen met de federale aanmaakkost.
  • Voor de afgifte van een elektronisch identiteitsdocument aan Belgen jonger dan 12 jaar en voor de afgifte een elektronisch verblijfsdocument aan vreemdelingen jonger dan 12 jaar: … euro, te vermeerderen met de federale aanmaakkost.

• Ruimtelijke ordening is een zaak van algemeen belang. De dienstverlening in dit kader moet daarom in beginsel gratis zijn en als kerntaak van de gemeente bekostigd worden vanuit de algemene middelen. De dienstverlening betalend maken wekt de indruk of werkt zelfs in de hand dat de inrichting van de ruimtelijke ordening in iemands persoonlijk belang gebeurt, wat onwettig is. Wel kan een redelijke vergoeding gevraagd worden voor:
  • de aanvraag van een vergunning voor de kosten die de overheid maakt voor een vlotte en efficiënte vergunningverlening (o.a. het voeren van onderzoek en het stellen van administratieve handelingen), rekening houdend met de complexiteit en het al dan niet digitale verloop van het dossier
  • diensten of prestaties in dit kader waarop de aanvrager vrijwillig beroep doet
  • de kosten van bijkomende opzoekingen
  • de kosten van de materiële afgifte van kopieën of uittreksels van plannen
• Een gemeente mag geen retributie (of belasting) heffen voor de kosten die ze maakt in het kader van handhaving vb. bij bouwmisdrijven. Een retributie (of belasting) kan nooit als sanctionerend instrument ingezet worden. Handhaving en de inzet van handhavingsinstrumenten bij ruimtelijke ordening gebeurt daarnaast steeds in functie van het algemeen belang, met name het waken over een goede ruimtelijke ordening. Zoals in het voorgaande aandachtspunt uiteengezet is dit een kerntaak van de gemeente die vanuit de algemene middelen bekostigd moet worden.

• Gemeenten kunnen geen vergoeding vragen voor kosten naar aanleiding van het opmaken, wijzigen, herzien of opheffen van (bepalingen van) ruimtelijke uitvoeringsplannen of plannen van aanleg. Dit gebeurt steeds in functie van het algemeen belang en moet vanuit de algemene middelen worden bekostigd. Ook bij het afleveren van een gunstig planologisch attest mogen deze kosten niet doorgerekend worden aan de aanvrager.

• Een gemeente kan enkel een vergoeding vragen voor de aanleg, wijziging, verplaatsing of opheffing van een gemeenteweg wanneer de burger hier formeel vragende partij voor is. Dit doet zich uitsluitend voor wanneer de aanleg, wijziging, verplaatsing of opheffing wordt opgenomen in een omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen of voor het verkavelen van gronden, voor zover die wijziging past in het kader van de realisatie van de bestemming van de gronden. In dat geval kan de gemeente een redelijke vergoeding vragen aan de aanvrager van de vergunning. In alle andere gevallen ligt het initiatiefrecht bij het bestuur en kan er geen vergoeding gevraagd worden aan de burger. De gemeenteoverheid beslist ongeacht het geval steeds ten dienste van het algemeen belang over de aanleg, wijziging, verplaatsing of opheffing van gemeentewegen.

• Gemeenten kunnen geen vergoeding vragen voor prestaties of aanmaningen ter voorkoming of beëindiging van een stedenbouwkundig misdrijf of stedenbouwkundige inbreuk aangezien dit handhavingsmaatregelen zijn.

• Gemeenten kunnen voor de aanvraag van een regularisatievergunning een beperkt hogere vergoeding vragen dan voor de aanvraag van een gewone vergunning, mits expliciet en afdoende gemotiveerd. In het geval van een regularisatievergunning kan de dossierlast zwaarder zijn omwille van bijkomend onderzoek van het voordossier (o.a. onderzoek van de genomen handhavingsmaatregelen) en bijkomende administratie. Let wel, de kosten van de genomen handhavingsmaatregelen zelf vb. vaststellingen, aanmaningen, pv’s… kunnen niet doorgerekend worden. Ook dient een regularisatie niet om te bestraffen en mag de gevraagde vergoeding voor de aanvraag van een regularisatievergunning geen sanctionerend karakter hebben.
• Bij de aanvraag van omgevingsvergunningen voor ingedeelde inrichtingen of activiteiten is afhankelijk van het geval de gemeente, de provincie of de Vlaamse overheid de vergunningverlenende overheid. Het is voor gemeenten niet toegestaan om een hogere vergoeding aan te rekenen in het geval de provincie of de Vlaamse overheid de vergunningverlenende overheid is dan in het geval dit de gemeente zelf is. Er zijn naast de verplichte kerntaken van de gemeente geen bijkomende prestaties die in dit eerste geval een hogere vergoeding verantwoorden.

• Gemeenten mogen geen retributie heffen voor het eerste conformiteitsonderzoek in een waarschuwingsprocedure of een procedure tot ongeschikt- en onbewoonbaarverklaring.
• Gemeenten moeten niet expliciet in hun retributiereglement bepalen in welke gevallen het gaat om een conformiteitsonderzoek ‘op verzoek’. Als een gemeente wel expliciet de gevallen bepaalt waarin een retributie wordt geheven, is de retributie uiteraard beperkt tot deze gevallen. Ook kunnen gemeenten in hun retributiereglement bepalen dat zij bijvoorbeeld pas vanaf een zoveelste hercontrole de retributie zullen heffen. De lokale autonomie speelt hier volop, rekening houdend met de hierboven vermelde gevallen waarin gemeenten nooit een retributie kunnen heffen.
• Gemeenten kunnen enkel een retributie heffen op het uitvoeren van een conformiteitsonderzoek en niet op de afgifte van een conformiteitsattest. Ze kunnen de afgifte van een conformiteitsattest bovendien niet afhankelijk stellen van het betalen van de retributie voor de uitvoering van een conformiteitsonderzoek.

• Gemeenten stellen het tarief van de retributie vast per onderzoek per individuele woning. Een hercontrole geldt als een afzonderlijk onderzoek en een kamer geldt als een individuele (niet-zelfstandige) woning.
• De retributie is beperkt tot de werkelijke kosten van het onderzoek en bedraagt maximaal €200. Dit maximumbedrag wordt jaarlijks geïndexeerd volgens de schommelingen van het indexcijfer van de gezondheidsindex. Deze aanpassing gebeurt door middel van de coëfficiënt die wordt bekomen door het indexcijfer van de maand november van het jaar voorafgaand aan het aanslagjaar te delen door het indexcijfer van de maand november van het jaar 2023.
• Aangezien iedere hercontrole als een afzonderlijk onderzoek geldt, kan hier ook telkens een nieuwe retributie voor worden geheven. Ook in het geval van herhaaldelijke hercontrole mag het jaarlijkse geïndexeerde maximumbedrag evenwel niet overschreden worden. Het doorrekenen van administratieve kosten of andere retributies is bovendien niet toegelaten.
• Voor kamers moet het retributiebedrag bepaald worden per onderzoek per kamer en dus niet (deels) per pand of gebouw. Wel kunnen gemeenten eventueel een maximum per pand of gebouw vaststellen in hun retributiereglement. Dit is niet verplicht, maar het is wel aangewezen hier billijk mee om te gaan.

• De basis voor de gemeentelijke retributie op vergunningen en op de afgifte van bestuurderspassen is de Vlaamse regelgeving over het individueel bezoldigd personenvervoer. Een afzonderlijk gemeentelijk retributiereglement is niet vereist. Wanneer gemeenten hierover wel een afzonderlijk gemeentelijk retributiereglement goedkeuren, moet dit overeenstemmen met het decretaal kader. De onderstaande specifieke aandachtspunten gaan verder in op wat decretaal werd vastgelegd.
• Voor de gemeentelijke retributie op standplaatsmachtigingen is wel een afzonderlijk gemeentelijk retributiereglement vereist. Gemeenten kunnen de modaliteiten hiervan vrij invullen, rekening houdend met de klassieke beperkingen aan hun fiscale autonomie.

• Voor de retributie op vergunningen is de retributieplichtige de natuurlijke of rechtspersoon die houder is van de vergunning. De vergunning wordt afgegeven door de gemeente waar de kandidaat-vergunninghouder zijn exploitatiezetel heeft of zijn exploitatiezetel zal vestigen na verlening van de vergunning.
• Voor de retributie op de afgifte van bestuurderspassen is de retributieplichtige de aanvrager van de bestuurderspas. De bestuurderspas wordt afgegeven door de gemeente waar de aanvrager gedomicilieerd is en is geldig voor het grondgebied van het Vlaamse Gewest. Aanvragers die niet gedomicilieerd zijn in het Vlaamse Gewest, kunnen zich wenden tot een Vlaamse gemeente naar keuze.
• Voor de retributie op standplaatsmachtigingen is de retributieplichtige de aanvrager van de machtiging. De machtiging wordt afgegeven door de gemeente en is geldig voor eender welke standplaats op haar grondgebied. Hierop bestaat 1 uitzondering: gemeenten kunnen de toegang tot de standplaatsen die bestemd zijn voor zero-emissievoertuigen, beperken tot die categorie van voertuigen.

• Het bedrag van de jaarlijkse retributie op vergunningen is decretaal vastgelegd. Het bedrag bedraagt:
  • 250 euro per in de akte van de vergunning vermeld zero-emissievoertuig (tot 1 januari 2030)
  • 350 euro per ieder ander in de akte van de vergunning vermeld voertuig.

Deze bedragen worden jaarlijks geïndexeerd volgens de schommelingen van het indexcijfer van de consumptieprijzen. Deze aanpassing gebeurt door middel van de coëfficiënt die wordt bekomen door het indexcijfer van de maand december van het jaar voorafgaand aan het aanslagjaar te delen door het indexcijfer van de maand december van het jaar 2019.

• Ook het bedrag van de eenmalige retributie op de afgifte van bestuurderspassen is decretaal vastgelegd. Het bedrag bedraagt 20 euro. Dit bedrag wordt jaarlijks geïndexeerd volgens de schommelingen van het indexcijfer van de consumptieprijzen. Deze aanpassing gebeurt door middel van de coëfficiënt die wordt bekomen door het indexcijfer van de maand december van het jaar voorafgaand aan het aanslagjaar te delen door het indexcijfer van de maand december van het jaar 2019.
• Het is niet toegestaan om een administratieve toeslag te rekenen bovenop de retributie op vergunningen of de afgifte van bestuurderspassen.

• De retributie op vergunningen is verschuldigd op het ogenblik van de afgifte van de vergunning en nadien telkens op 1 januari van het kalenderjaar. De retributie is ondeelbaar en dus verschuldigd voor het hele jaar, onafhankelijk van het moment waarop de vergunning werd afgegeven.
• De aanvrager van een bestuurderspas betaalt de retributie voordat de bestuurderspas wordt uitgereikt.

Gemeenten dekken de kosten voor de inzameling en verwerking van huishoudelijk afval in principe op 3 verschillende wijzen:

• variabele retributie- of belastingtarieven afhankelijk van de hoeveelheid aangeboden afval vb. gewichtsdiftar, afvalzakken… (toepassing van het principe ‘de vervuiler betaalt’) met bovenop eventueel een beperkte vaste kost voor vb. ophaling, toegang recyclagepark, gebruik container...
• een forfaitaire afvalbelasting
• de algemene middelen van de gemeente.

Het is aan de gemeenten zelf om een evenwicht te vinden tussen deze drie financieringsbronnen zodat het principe ‘de vervuiler betaalt’ wordt nageleefd, maar ook ontwijkgedrag van de bevolking zoals sluikstorten, sluikverbranden en afvaltoerisme zo veel als mogelijk wordt voorkomen.

Gemeenten stellen voor de inzameling van volgende afvalfracties verplicht variabele tarieven vast, ongeacht de inzamelingsmethode:

• huisvuil
• grofvuil.

Gemeenten zamelen volgende afvalstoffen van huishoudens gratis in:

• asbestcementafval (een beperkte hoeveelheid)

• klein gevaarlijk afval (kga)

• batterijen

• accu’s

• minerale olie

• frituurvetten en -oliën

• tl-lampen

• rookdetectoren

• afval van elektrische en elektronische apparaten (AEEA).

Voor de inzameling van andere afvalfracties vb. pmd, gft, groenafval, vervuild bouw- en steenpuin… kunnen gemeenten variabele tarieven vaststellen. Het is aangeraden, maar niet verplicht, om geen tarieven vast te stellen voor de inzameling van doorzichtig glas en van papier- en kartonafval. Ook metaalafval en textielafval worden meestal gratis ingezameld omwille van de waarde van het afval.

Voor de afvalfracties huisvuil en grofvuil zijn decretaal minimum- en maximumtarieven bepaald voor de variabele tarieven die gemeenten voor de inzameling van deze fracties hanteren. Deze minimum- en maximumtarieven worden jaarlijks geïndexeerd en gepubliceerd op de website van OVAM(opent in nieuw venster). Voor andere afvalfracties waarvoor gemeenten variabele tarieven kunnen hanteren zijn geen minimum- en maximumtarieven bepaald, maar deze tarieven moeten wel lager liggen dan de tarieven voor huisvuil en grofvuil.

• Gemeenten kunnen voor welbepaalde doelgroepen van burgers voorzien in sociale tegemoetkomingen, voor zover deze het algemene afvalbeleid niet ondergraven. Tegemoetkomingen zijn enkel mogelijk voor burgers die een onvermijdelijk grotere hoeveelheid afval (vb. huisvuil) produceren ten gevolge van omstandigheden waar ze zelf geen vat op hebben, zoals een medische aandoening of conditie vb. incontinentie en voor burgers die zich in een financieel moeilijke situatie bevinden.
  
  Er kan in deze gevallen in een gedeeltelijke tegemoetkoming in afvalkosten worden voorzien, bijvoorbeeld door het kosteloos aanbieden van een beperkt aantal afvalzakken, ophaalbeurten of tegoed voor restafval. Voor burgers in een financieel moeilijke situatie moet de ondersteuning minstens deels bestaan uit het stimuleren en faciliteren van preventie en selectieve inzameling.
  
  Een volledige ontlasting van afvalkosten is niet toegelaten. Cruciaal blijft dat de burger wordt aangemoedigd om goed te sorteren en de hoeveelheid restafval te beperken.
• Gemeenten mogen niet voorzien in tegemoetkomingen in afvalkosten voor alle burgers of voor ruime doelgroepen waarvan niet vaststaat dat deze onvermijdelijk grotere hoeveelheden afval produceren ten gevolge van vb. een medische conditie. Zo kan niet automatisch een tegemoetkoming worden toegekend aan:
  • jonge ouders
  • grote gezinnen
  • burgers vanaf een bepaalde leeftijd.

• Tegemoetkomingen in afvalkosten voor bedrijfsafval zijn niet mogelijk. Ook afval van scholen, verenigingen, de zorgsector, evenementen, markten, gemeentebedrijven, horeca, kinderdagverblijven, onthaalouders… is bedrijfsafval. Bedrijven moeten de werkelijke kostprijs betalen voor de ophaling en verwerking van hun afval.
  
  Gemeenten kunnen bedrijven voor vergelijkbaar bedrijfsafval toegang geven tot hun inzamelkanalen voor huishoudelijk afval (huis-aan-huis, sorteerstraat of recyclagepark) en hierbij dezelfde tarieven hanteren als voor burgers. Het gaat hierbij om afval dat zowel naar aard, samenstelling als hoeveelheid te vergelijken is met wat een gemiddeld huishouden produceert. Voor vergelijkbaar bedrijfsrestafval is de hoeveelheid die via het huishoudelijk circuit kan worden ingezameld expliciet beperkt tot maximaal 3 restafvalzakken van 60 liter per tweewekelijkse ophaling of bij gewichtsdiftar één container van 22,5 kilogram restafval per tweewekelijkse ophaling.

De vergoeding voor het verwijderen en verwerken van sluikstort kan louter kostendekkend zijn. Hierbij kan rekening gehouden worden met de aard en de hoeveelheid van de achtergelaten afvalstoffen, met het ingezette materieel en personeel en met de afstand die afgelegd wordt om het afval op te halen en weg te brengen. De gemeente heeft bovendien de keuze om de afvalstoffen door eigen personeel dan wel door derden te laten opruimen. De retributie mag evenwel in geen enkel geval gebruikt worden als afschrikmiddel of als (bijkomende) sanctie.

Om het sluikstorten te sanctioneren kan het bestuur immers gebruik maken van een bestuurlijke of strafrechtelijke maatregel zoals vermeld in titel XVI van het DABM of een GAS-boete opleggen. Wanneer voor een bepaalde overtreding/handeling geen GAS-boete is bepaald in het gemeentelijk politie- of GAS-reglement, gebeurt de handhaving volgens de bepalingen van titel XVI van het DABM. Omgekeerd kunnen overtredingen die aangepakt worden door middel van een GAS-boete, niet langer strafrechtelijk gesanctioneerd worden.

Het is mogelijk om een retributie voor het verwijderen en verwerken van sluikstort te combineren met een bestuurlijke of strafrechtelijke maatregel óf met een GAS-boete.

Bij het bepalen van het tarief voor de overslag en het verwerken van het afval moet geen rekening worden gehouden met de minimum- en maximumtarieven voor de inzameling van huisvuil en grofvuil zoals bepaald in het VLAREMA. Deze minimum- en maximumtarieven gelden niet voor het sluikstort dat door of in opdracht van de gemeente moet worden opgeruimd. Wel moet de werkelijke kostprijs van de overslag en verwerking van het afval in aanmerking worden genomen voor het bepalen van dit tarief.

Is kosteloos voor inwoners die geregistreerd staan in de bevolkingsregisters, het vreemdelingenregister of het wachtregister van de gemeente (of van de gemeenten van het intergemeentelijk samenwerkingsverband als de begraafplaats door een intergemeentelijk samenwerkingsverband beheerd wordt):

• de begraving van een stoffelijk overschot op de begraafplaats
• de begraving van een asurn of de bijzetting ervan in een columbarium op de begraafplaats
• de uitstrooiing van de as op de begraafplaats.

Op dit principe van de kosteloze lijkbezorging van inwoners bestaan 2 uitzonderingen:

• De gemeente (of het intergemeentelijk samenwerkingsverband) kan concessies verlenen voor graven, columbaria of urnenvelden op de gemeentelijke (of intergemeentelijke) begraafplaats en het bedrag hiervan bepalen.
• Voor de begraving in een grafkelder kan steeds een vergoeding gevraagd worden die overeenstemt met de kostprijs.

• Het is niet toegelaten om aan inwoners de aankoopprijs van de columbariumnis of het columbariumelement door te rekenen. Dit gaat in tegen het principe van de kosteloze lijkbezorging van inwoners. Voor afdekplaten en naamplaten kan in principe wel steeds een vergoeding worden gevraagd.

• De begraving, bijzetting of uitstrooiing van inwoners moet ook op niet-gebruikelijke tijdstippen, vb. op een zaterdagnamiddag, kosteloos zijn. In sommige gevallen wordt een vergoeding gevraagd voor de garantie van een tijdstip naar keuze. Ook dit gaat in tegen het kosteloosheidsprincipe en is niet toegelaten.

• Bij de aanvraag tot toestemming tot crematie is er in geval van vaststelling van een natuurlijk overlijden door de behandelende arts of de arts die het overlijden heeft vastgesteld, nadien een tweede verslag nodig van een arts aangesteld door het gemeentebestuur van de gemeente die de aanvraag behandelt. Het ereloon en alle daaraan verbonden kosten van de aangestelde arts vallen ten laste van het gemeentebestuur van de gemeente waar de overledene is ingeschreven en kunnen niet worden doorgerekend.