Eerste Eurostat peer review voor de Vlaamse Statistische Autoriteit
Het Europees Statistisch Systeem (ESS) streeft naar een voortdurende verbetering van de kwaliteit van de ontwikkeling, productie en verspreiding van Europese statistieken. Daartoe is een zelfregulerend kwaliteitskader ontwikkeld dat op geregelde tijdstippen kritisch geëvalueerd wordt. De Vlaamse Statistische Autoriteit (VSA) nam in 2021 als recent erkende ‘Other National Authority’ (ONA) binnen het ESS voor het eerst deel aan deze evaluatie in de vorm van een peer review. Benieuwd naar deze peer review en de aanbevelingen? Lees dan zeker verder.
Peer reviews binnen het Europees Statistisch Systeem
Binnen het Europees Statistisch Systeem(opent in nieuw venster) (ESS) vormt de Europese statistiekverordening 223/2009(opent in nieuw venster) samen met het Europees statistisch programma het algemene doelstellingenkader voor de ontwikkeling, productie en verspreiding van Europese statistieken.
De ontwikkeling, productie en verspreiding van Europese statistieken gebeurt in lijn met de praktijkcode voor Europese statistieken(opent in nieuw venster), dat een kwaliteitskader is. De verschillende partners binnen het ESS - Eurostat, de nationale statistiekinstellingen en de andere nationale autoriteiten - verbinden zich ertoe deze praktijkcode na te leven. Deze praktijkcode (versie 2017) omvat richtlijnen over het institutionele kader waarbinnen een statistiekinstelling zijn werking organiseert en over statistische processen en output. Op geregelde tijdstippen wordt het nakomen van de principes uit de praktijkcode opgevolgd door een groep van experten.
3de ronde peer review in 2021-2023
De doelstellingen van de 3de ronde bouwen verder op deze van de vorige rondes en beogen een versterkt vertrouwen in de kwaliteit van Europese statistieken:
- Door na te gaan in welke mate de statistische autoriteiten de principes van de praktijkcode van 2017 respecteren, wordt aan zowel interne als externe belanghebbenden aangetoond dat het ESS een systeem is dat gebaseerd is op de beginselen van de praktijkcode voor Europese statistieken.
- Door toekomstgerichte aanbevelingen te formuleren worden Eurostat, de nationale statistiekinstellingen (NSI’s) en de andere nationale autoriteiten (ONA’s) ondersteund in de verdere verbetering en ontwikkeling van de kwaliteit van hun statistiekproductie en worden de bevoegde overheden opgeroepen dit mee mogelijk te maken.
De scope van de peer review focust opnieuw op al de principes van de praktijkcode en gebeurt in verschillende stappen.
- In een 1ste fase vullen de NSI’s en ONA’s een zelfevaluatievragenlijst in waarbij ze aangeven in welke mate ze tegemoet komen aan de principes (NSI’s en ONA’s) en onderliggende indicatoren (enkel NSI’s, behalve principe coördinatie en samenwerking ook voor ONA’s) van de praktijkcode. De sterktes en zwaktes en de toekomstplannen kunnen aan bod komen. De beweringen in de vragenlijst worden gestaafd door documenten.
- Tijdens een 2de fase kan het peer review team schriftelijk bijkomende vragen stellen.
- In de 3de fase bezoekt het expertenteam de NSI en de geselecteerde ONA’s virtueel of ter plaatse om met hen in discussie te treden. In een laatste sessie krijgt men een vooruitblik op de aanbevelingen.
Een uitgebreid rapport met de aanbevelingen voor de NSI en de deelnemende ONA’s volgt een viertal weken na het bezoek. Deze aanbevelingen kunnen betrekking hebben op het naleven van de principes uit de praktijkcode en op verbeteringen. Daarna krijgen de NSI en de ONA’s de tijd om te reageren op het rapport en om acties ter verbetering te formuleren. De uitvoering van deze verbeteracties wordt daarna jaarlijks opgevolgd.
De peer review in België
Het virtueel bezoek van het peer review team vond plaats van 6 tot en met 10 december 2021. Het team bestond uit 4 leden en werd voorgezeten door de heer Durr, inspecteur-generaal bij het Franse statistiekbureau INSEE tot zijn pensionering eind januari 2021. Mevrouw Paloma Seoane Spiegelberg is adviseur bij het Spaanse ministerie van Economie, waar ze zich toelegt op mathematische predictiemodellen. Eerder maakte ze al deel uit van peer reviews teams binnen zowel het ESS als de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO). De heer Remi Prual is een consultant kwaliteitsmanagement statistiek en is bestuurslid van de Estse Vereniging voor Kwaliteit. De heer Nikolaos Roubanis werkt bij Eurostat en heeft ervaring met verschillende domeinen – energie-, transport-, regionale statistieken en geografische informatie. Sinds 2020 is hij hoofd van de eenheid vervoersstatistieken, met de ambitie om vervoersstatistieken te moderniseren en nieuwe statistieken te ontwikkelen voor het mobiliteits- en milieubeleid van de EU.
Naast Statbel, als Belgische NSI binnen het ESS, namen 4 van de 15 erkende ONA’s deel aan de peer review: het Instituut voor Nationale Rekeningen, de Directie Energie van de FOD Economie, de FOD Binnenlandse Zaken en de Vlaamse Statistische Autoriteit.
Eerste blik op de aanbevelingen
Vooraleer dieper in te gaan op enkele sterktes van het Belgische Statistische Systeem (BSS) wees de voorzitter van het peer review team tijdens de afsluitende sessie op de complexiteit van het BSS. De productie van statistieken op verschillende niveaus met heel veel verschillende producenten maakt het voor de statistiekgebruikers niet altijd even gemakkelijk om hun weg te vinden: wie produceert welke statistieken. Verder verandert ook in België de samenleving snel met nieuwe data- en statistiekvereisten die nieuwe databronnen en methoden vergen.
De sterktes situeren zich op het vlak van zeer gemotiveerde medewerkers binnen de verschillende statistiekinstellingen, een geest van goede samenwerking, een wil om kwaliteitsvolle statistieken te produceren en aandacht voor het belang van gegevensbescherming en het intact houden van het statistisch geheim.
In de eerste schriftelijke reactie deelde het peer review team zijn beoordeling op naar 3 invalshoeken met telkens enkele aanbevelingen:
- De versterking van de coördinerende rol van Statbel inzake Europese statistieken met onder meer de aanbeveling voor Statbel en de ONA’s om hun samenwerking nog verder te versterken door het opzetten van systematische uitwisselingen en trainingen over statistische productie, methoden en kwaliteitsnormen. Ter ondersteuning van de ontwikkeling van statistiekcompetenties en -vaardigheden wordt ook gepleit voor een systeem van detacheringen / uitwisselingen van personeel tussen verschillende organisaties.
- Een sterker engagement met de nieuwe data-omgeving.
De bevoegde federale, gewest- en gemeenschapsoverheden moeten zorgen voor voldoende middelen zodat Statbel en de ONA’s (inclusief de VSA) een antwoord kunnen bieden aan nieuwe statistische behoeften en nieuwe beleidsprioriteiten op basis van bijvoorbeeld nieuwe databronnen (privé-data, organische data, enzovoort).
Statbel en de 4 betrokken ONA’s moeten op hun beurt zorgen voor de beschikbaarheid van geschikte IT-hulpmiddelen met het oog op het optimaal benutten van de mogelijkheden van innovatieve databronnen en big data voor de ontwikkeling, productie en verspreiding van statistieken.
- De betrokkenheid van gebruikers verder ontwikkelen met aandacht voor de zichtbaarheid en toegankelijkheid van Europese statistieken binnen het BSS en een oproep tot afstemming over afspraken over voorafgaande toegang en publicatie op de verschillende websites in lijn met de praktijkcode.
Een uitgebreid ontwerprapport is beschikbaar tegen eind januari 2022. Daarna krijgen Statbel en de betrokken ONA’s de gelegenheid om te reageren op het rapport. Het rapport wordt in de loop van april 2022 gepubliceerd op de website van Eurostat, Statbel en de betrokken ONA’s. De voorgestelde verbeteracties worden tegen begin juni 2022 verwacht. Jaarlijks volgt een opvolging van deze acties.
Meer weten?
Lees meer over de 2 eerste rondes van de ESS peer reviews(opent in nieuw venster) met inbegrip van de rapporten en aanbevelingen voor verschillende Europese landen en Eurostat Houd daarnaast ook de website van de 3de ronde(opent in nieuw venster) in het oog.