Energiearmoede

Eind 2024 leverde netbeheerder (open definitie) Fluvius wegens wanbetaling elektriciteit aan 79.081 huishoudens en gas aan 61.459 huishoudens. Die aantallen liggen hoger dan in 2023. Het gaat om huishoudens waarvan de commerciële energieleverancier het contract heeft opgezegd omdat zij hun energiefactuur niet of niet op tijd hebben betaald en niet hebben gereageerd op een aangetekende ingebrekestelling of de afspraken in een afbetalingsplan niet hebben nageleefd. Als het huishouden in dat geval geen nieuwe commerciële leverancier vindt, dan neemt Fluvius de levering van elektriciteit en/of gas over in zijn decretale rol van standaardleverancier.

Eind 2024 ging het voor elektriciteit om 2,7% van het totaal aantal huishoudelijke afnemers, bij gas om 3,0% van de afnemers.

Als een huishouden bij de standaardleverancier terechtkomt, plaatst Fluvius een digitale meter (open definitie) (wanneer de klant nog een analoge meter heeft). Sinds 1 juli 2022 wordt in dat geval de Prepaid of voorafbetalingsfunctie in de digitale meter onmiddellijk geactiveerd voor elektriciteit. De klant wordt zo verplicht om vooraf te betalen voor de levering van elektriciteit. Indien de klant dat niet doet, kan die nog beschikken over het noodkrediet ten bedrage van 85 euro, dat de klant wel moet terugbetalen aan de netbeheerder. Als het noodkrediet is opgebruikt, valt de stroomlevering terug op een minimale levering (10 ampère) waardoor het moeilijk wordt om meerdere toestellen tegelijk te gebruiken. Bij gas betaalt de klant eerst nog met voorschotfacturen. Betaalt hij/zij die niet, zal ook het verbruik van gas via de digitale meter met Prepaid functie gebeuren. De netbeheerder kan dit van op afstand uitvoeren. Laadt de klant niet of onvoldoende op voor het aardgasverbruik, kan hij/zij ook gebruik maken van een noodkrediet ten bedrage van 85 euro, dat eveneens moet terugbetaald worden. Als ook het noodkrediet is opgebruikt, wordt de klant afgesloten. Er is geen minimale levering voorzien bij gas. Klanten die niet beschikken over voldoende financiële middelen om zichzelf te verwarmen tijdens de winterperiode, kunnen hiervoor wel een tussenkomst van het OCMW krijgen.

Eind 2024 waren er 69.637 digitale meters met Prepaid functie voor elektriciteit actief en 45.663 digitale meters met Prepaid functie voor gas. Het aantal digitale meters met Prepaid functie voor elektriciteit en gas lag in 2024 hoger dan in 2023. Dat hangt samen met de wijziging van de regelgeving die sinds 1 juli 2022 in werking trad en waarbij sneller de Prepaid functie wordt geactiveerd.

Bij blijvende wanbetaling kan een vraag tot volledige afsluiting voorgelegd worden aan de Lokale Adviescommissie (LAC) (open definitie) van de gemeente. In de wintermaanden worden in dergelijke situaties elektriciteit en gas niet afgesloten. Het verbod op afsluitingen in de winterperiode loopt normaal gesproken van 1 december tot 1 maart.

In de loop van 2024 werden na LAC-advies 1.590 huishoudelijke afnemers volledig afgesloten van de elektriciteitsvoorzieningen en 1.187 van de aardgastoevoer. Het aantal afgesloten afnemers voor elektriciteit en gas is na 2018 zeer sterk gedaald. Die daling hing samen met de invoering van de digitale meter en vanaf 2020 ook met de Covid-19-crisis. Tijdens de lockdownperiodes in 2020 konden geen afsluitingen doorgevoerd worden. In 2024 lag het aantal afsluitingen hoger dan in 2023. Ten opzichte van 2023 gaat het voor beide energietypes om bijna een verdubbeling. Die verdubbeling werd quasi volledig veroorzaakt door de toename van het aantal afsluitingen via een oplaadblokkade (het opladen wordt geblokkeerd omdat de klant nog steeds een openstaande schuld heeft). Het gaat niet alleen om afsluitingen bij huishoudens die problemen ondervinden bij het betalen van de energiefacturen, maar ook om afsluitingen bij huishoudens die de plaatsing van een digitale meter weigeren.

Gemiddeld genomen lag het aandeel van de huishoudelijke afnemers met een digitale meter met Prepaid functie voor elektriciteit eind 2024 in het Vlaamse Gewest op 2,4%. Dat aandeel lag het hoogst in Mesen (8,4%), Herstappe (6,9%), Spiere-Helkijn (5,5%) en Ronse (5,1%). In Gent ging het om 3,7% van de afnemers, in Antwerpen om 3,4%.