Voorkom RSI-klachten met slechts kleine aanpassingen
Heb je al gehoord over een muis- of tennisarm? Dat zijn vormen van RSI (Repetitive Strain Injury). Vandaag, 29 februari 2024, vraagt Internationale RSI-dag extra aandacht voor RSI-klachten, maar ook voor behandeling en preventie. Met wat kleine aanpassingen kun je ervoor zorgen dat je minder risico loopt. De Gemeenschappelijke Dienst voor Preventie en Bescherming (GDPB) ondersteunt je daarbij.
Wat is RSI?
RSI is een verzamelnaam voor klachten aan de bovenste ledematen: nek, schouders, armen, ellebogen, polsen, handen en vingers. De klachten kunnen variëren van ongemak tot ernstige pijnklachten. Een bekend voorbeeld is de muisarm, die je kan krijgen door veelvuldig de computermuis te gebruiken. RSI komt niet enkel voor bij beeldschermwerkers. Ook andere beroepsgroepen, zoals schoonmaak- en cateringmedewerkers of laboranten, lopen risico.
In de Belgische nationale enquête over arbeidsomstandigheden (2021) gaf 56% van de deelnemers aan de afgelopen 12 maanden spierpijn te hebben ervaren in de schouders, nek en/of bovenste ledematen.
Hoe ontstaat RSI?
RSI of overbelastingsletsels ontstaan meestal door een samenspel van verschillende risicofactoren. De voornaamste oorzaken zijn herhaalde bewegingen en statische belasting. Daarnaast kunnen ook blootstelling aan trillingen, grote krachtuitoefening en werken in ongemakkelijke houdingen RSI veroorzaken.
Ook de omstandigheden spelen een rol. Heb je weinig afwisseling in je werk, kun je geen pauzes nemen of veroorzaakt je werk veel stress? Dan verhoogt je kans op RSI.
De klachten ontstaan meestal geleidelijk.
- In een eerste fase heb je enkel (pijn)klachten in een drukke, stressvolle periode of bij het uitvoeren van bepaalde taken. Deze klachten zijn meestal de volgende dag weer verdwenen.
- Houdt de belasting aan en neem je onvoldoende tijd om te herstellen? Dan overbelast je je lichaam steeds meer. Daardoor krijg je ernstigere klachten die op termijn zelfs chronisch kunnen worden.
Herstel is altijd mogelijk, maar hoe langer de klachten zich hebben opgebouwd, hoe langer het ook zal duren om terug klachtenvrij te worden. Tijdig ingrijpen, en bij voorkeur preventief actie ondernemen, is dus het advies.
Tips om RSI te voorkomen
Lange tijd dezelfde taak uitvoeren verhoogt je risico op klachten. Dat geldt voor elke job: beeldschermwerker, cateringmedewerker, schoonmaker, groenarbeider,… Voer je daarbij repetitieve bewegingen uit of belast je je lichaam statisch? Dan heb je een hoger risico op RSI.
Voldoende afwisseling in taken en houdingen is daarom heel belangrijk:
Probeer zittend werk af te wisselen met rechtstaand werken (en omgekeerd). Als beeldschermwerker kun je dat gemakkelijk doen door een zit-statafel te gebruiken. Tips voor een goed gebruik vind je op de webpagina ‘Gebruik van de zit-statafel’.
Wissel taken die fysiek belastend zijn (zoals het tillen van zware lasten) af met minder zware taken.
Pauzes zorgen voor een fysiek en mentaal herstel. Doe enkele eenvoudige bewegingsoefeningen om je doorbloeding te stimuleren.
Vergeet zeker ook niet om je middagpauze te nemen! Je kunt een korte lunchwandeling maken om extra beweging in te bouwen tijdens je werkdag (het doel is 10.000 stappen per dag). Bovendien helpt een wandeling je om je hoofd even leeg te maken en krijg je zo ook de nodige dosis daglicht.
Zorg ook voor en na het werk voor voldoende beweging, bijvoorbeeld door naar je werk of het station te fietsen of door een halte vroeger af te stappen van de bus en de rest van je traject te voet af te leggen.
Meer tips om minder te zitten en meer te bewegen vind je op de website van het Vlaams Instituut Gezond Leven(opent in nieuw venster).
Een laptop is handig om overal mee naartoe te nemen, maar is niet gemaakt om een hele dag op te werken. Het scherm en toetsenbord hangen aan elkaar vast: je kunt ze dus niet allebei optimaal opstellen. Dat leidt tot een ongunstige werkhouding.
Werk je meer dan 2 uur per dag op je laptop? Sluit dan een extern beeldscherm, toetsenbord en muis aan.
Heb je geen extern scherm? Zet dan het scherm van je laptop op de juiste hoogte met behulp van een laptophouder of door er enkele boeken onder te leggen. Het scherm staat op de juiste hoogte als de bovenste rand ongeveer op ooghoogte staat. Zo beperk je de belasting van je nek.
De computermuis is een handig ding, maar is eigenlijk niet gemaakt voor de menselijke anatomie. Muisgebruik is daardoor belastend voor je hand, pols, elleboog en schouder en vormt een belangrijk risico voor overbelastingsletsels.
Je muisgebruik verminderen kan je heel makkelijk door sneltoetsen (Ctrl+C om tekst te kopïeren, CTRL+V om tekst te plakken,...) te gebruiken. Een bijkomend voordeel is dat het meestal ook efficiënter en dus sneller is.
Probeer ook eens om de muis met je andere hand te bedienen, zodat je de belasting verdeelt. Onthoud bovendien dat het touchpad van je laptop nog belastender is voor je hand en pols. Een externe muis aansluiten is dus wel aangeraden.
Bij RSI-klachten wordt vaak enkel gedacht aan fysieke oorzaken. Weet echter dat ook psychosociale factoren, zoals werkstress, het risico op overbelastingsletsels kunnen verhogen. Besteed daarom voldoende aandacht aan je mentale welzijn.
Meer informatie of een vraag?
Wil je meer informatie over ergonomisch werken met beeldschermen? Schrijf je dan in voor een infosessie kantoorergonomie.
Meer tips rond ergonomie bij beeldschermwerk of tillen van lasten vind je op de webpagina ‘Ergonomisch werken’ op Vlaanderen Intern.